Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 80/12
UCHWAŁA
Dnia 12 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego P. sp. z o.o. w
upadłości likwidacyjnej z siedzibą w L.
przy uczestnictwie upadłego, syndyka masy upadłości oraz członków rady
wierzycieli – A. P., Gminy L., Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. i
Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w L.
w przedmiocie odwołania syndyka masy upadłości,
po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 12 grudnia 2012 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 5 września 2012 r.,
"1. Czy okoliczność, że osoba powołana do pełnienia funkcji
syndyka masy upadłości w okresie wskazanym w przepisie art. 25
ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (Dz.U. Nr 123,
poz. 850 ze zm.), w dacie powołania nie miała licencji, skutkuje
uznaniem, że w sytuacji upływu terminu określonego w tym przepisie
i nieuzyskania licencji, osoba taka utraciła legitymację do dalszego
pełnienia funkcji syndyka i nie może jej sprawować do czasu
2
zakończenia postępowania upadłościowego w sprawie, a przepis art.
2 ust. 2 ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o licencji
syndyka (Dz.U. Nr 239, poz. 1590) nie ma zastosowania do takich
osób?
2. Czy syndyk, który został powołany do pełnienia funkcji
w okresie wskazanym w przepisie art. 25 ustawy o licencji syndyka,
niemający nadal licencji syndyka po upływie tego terminu, mimo
nieodwołania go przez sąd upadłościowy z powierzonej mu funkcji
ma prawo dalszego sprawowania zarządu masą upadłości i czy -
w przypadku pozytywnej odpowiedzi - w ramach tego zarządu mieści
się uprawnienie do występowania w imieniu i na rzecz masy
upadłości w postępowaniach sądowych i administracyjnych?"
podjął uchwałę:
Osoba powołana do wykonywania funkcji syndyka na
podstawie art. 25 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji
syndyka (Dz.U. Nr 123, poz. 850 ze zm.), która nie uzyskała
licencji syndyka do dnia 25 października 2010 r. nie traciła z tego
powodu uprawnień do dalszego wykonywania funkcji syndyka
w postępowaniu upadłościowym, w którym powierzono jej
wykonywanie czynności. Sprawowanie przez taką osobę funkcji
syndyka w postępowaniu upadłościowym obejmowało także
uprawnienie do występowania w imieniu masy upadłości
w postępowaniu sądowym
Uzasadnienie
3
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 11 maja 2010 r. ogłosił upadłość
likwidacyjną Przedsiębiorstwa Wielobranżowego P. sp. z o.o. i powołał syndyka w
osobie T. W., która w tym czasie nie posiadała licencji syndyka przewidzianej przez
ustawę z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (Dz. U. Nr 123, poz. 850 -
dalej: u.l.s.).
Sąd Rejonowy powierzając funkcję syndyka T. W. zastosował art. 25 u.ls.,
który zezwalał, aby w okresie trzech lat od wejścia w życie tej ustawy, do pełnienia
funkcji syndyka były powoływane osoby nie posiadające licencji syndyka.
Sąd Rejonowy wydał w dniu 14 czerwca 2012 r. postanowienie, w którym
stwierdził brak podstaw do odwołania syndyka T. W. z powodu nieuzsykania przez
nią licencji syndyka. Uznał, że osoba powołana do sprawowania funkcji syndyka na
podstawie art. 25 u.l.s., w okresie wskazanym w tym przepisie, może pełnić tę
funkcję do czasu zakończenia postępowania upadłościowego w sprawie, w której
ustanowiono ją syndykiem.
Rozpoznając zażalenie na to postanowienie Sąd Okręgowy powziął
wątpliwość co do skutków upływu terminu określonego w art. 25 ustawy o licencji
syndyka w przypadku, gdy osoba powołana na jego podstawie do sprawowania
funkcji syndyka nie uzyskała licencji syndyka przed jego upływem i wynikające stąd
zagadnienie prawne przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu na
podstawie art. 390 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 2 ustawy o licencji syndyka uprawnienie do wykonywania
czynności syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy na podstawie przepisów ustawy
z dnia 23 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (p.u.n.) powstaje po
uzyskaniu licencji syndyka. Podobną regulację zawiera także znowelizowany przez
tę ustawę art. 157 ust. 1 p.u.n. Przepisy ustawy o licencji syndyka określające
zasady uzyskiwania i sposób przyznawania licencji syndyka obowiązują od
10 października 2007 r. W okresie wcześniejszym pełnienie funkcji syndyka
powierzano osobom wpisanym na listy kandydatów na syndyków, które były
tworzone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia
4
1988 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji oraz warunków wymaganych od
kandydatów na syndyków upadłości. Zmiana przepisów w tym zakresie dokonana
ze świadomością, że brak będzie odpowiedniej liczby osób posiadających licencję
syndyka w dacie wejścia w życie ustawy o licencji syndyka, spowodowały
konieczność wprowadzenia odpowiednich przepisów przejściowych, regulujących
uprawnienia osób uprzednio powoływanych do pełnienia funkcji syndyka. Art. 23
u.l.s. stanowi, że syndyk powołany w postępowaniu upadłościowym przed wejściem
w życie tej ustawy sprawuje swoją funkcję do czasu zakończenia tego
postępowania. Nie ulega zatem wątpliwości, że takie osoby mogą pełnić funkcję
syndyka mimo nieuzyskania licencji syndyka pod rządem ustawy o licencji syndyka.
Zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy powstało na tle
wykładni art. 25 ustawy o licencji syndyka, który dopuszczał nadal możliwość
powierzenia funkcji syndyka osobom wpisanym wcześniej na listę kandydatów na
syndyków, w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia wejścia w życie ustawy,
jednakże w przepisie tym nie zamieszczono stwierdzenia, inaczej niż w art. 23 tej
ustawy, że osoby te funkcję syndyka sprawują do zakończenia postępowań,
w których art. 25 ustawy o licencji syndyka został zastosowany. Rozstrzygnięcie
przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego wymagało zatem
rozważenia czy osoby powołane do sprawowania funkcji syndyka w postępowaniu
upadłościowym traciły status syndyka po upływie terminu określonego w art. 25
u.l.s. w przypadku nieuzyskania licencji syndyka przed jego upływem. Taki skutek
nie wynika wprost z treści tego przepisu. Wskazuje on wyłącznie okres, w którym
możliwe było powołanie do sprawowania funkcji syndyka osób nie posiadających
licencji syndyka. Brzmienie tego przepisu nie wskazuje również na nałożenie na
osoby powołane na jego podstawie do sprawowania funkcji syndyka obowiązku
uzyskania licencji syndyka w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy o licencji
syndyka. Powstaje zatem pytanie, czy z powodu braku wyraźnego zapisu, że osoby
te pełnią swoją funkcję do czasu zakończenia postępowań, istnieje podstawa do
stwierdzenia, że utraciły one po dniu 10 października 2010 r. legitymację do
dalszego pełnienia funkcji syndyka z mocy prawa lub stanowi to podstawę do ich
odwołania. Przeciwko takiej ocenie przemawia kilka argumentów. Jednym z nich
jest wzgląd na ciągłość postępowań, w których funkcję syndyka powierzono
5
osobom nie posiadającym licencji syndyka. Tą zasadą kierował się wyraźnie
ustawodawca przy konstruowaniu art. 23 u.l.s., a nie można przyjąć, aby inne cele
miały towarzyszyć powoływaniu do sprawowania funkcji syndyka osób nie
posiadających licencji syndyka na podstawie art. 25 u.l.s. Za taką oceną przemawia
także nowelizacja ustawy o licencji syndyka. W art. 2 ustawy z dnia 29 października
2010 r. o zmianie ustawy o licencji syndyka (Dz. U. Nr 239, poz. 1590)
wprowadzono ponownie możliwość powoływania do sprawowania funkcji syndyka
osób nie posiadających licencji syndyka, wpisanych wcześniej na listę kandydatów
na syndyków, tym razem przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy od dnia wejścia
w życie zmienionych przepisów, ale już z wyraźnym zastrzeżeniem, że syndyk
ustanowiony w ten sposób sprawuje swoją funkcję do czasu zakończenia
postępowania upadłościowego. Nieracjonalne byłoby zatem założenie, że jedynie
w przypadku osób powołanych do sprawowania funkcji syndyka na podstawie art.
25 u.l.s. następowałaby utrata przez te osoby uprawnień do sprawowania funkcji
syndyka po upływie terminu przewidzianego w tym przepisie. Nie można też
pomijać, że art. 25 u.l.s., uwzględniając potrzeby praktyki, stwarzał możliwość
powoływania osób nie posiadających licencji syndyka w całym okresie
przejściowym obowiązywania tej regulacji. Gdyby przyjąć, że osoby te traciły
uprawnienie do wykonywania funkcji syndyka po upływie tego okresu powoływanie
ich w jego końcowym fragmencie byłoby zupełnie niecelowe. Należy jednocześnie
uwzględnić, że przeciwko takiej koncepcji przemawia także wzgląd na skutki
skutecznego ustanowienia syndyka w postępowaniu upadłościowym. Na gruncie
rozwiązań przyjętych w przepisach p.u.n. zasadą jest powoływanie syndyka na cały
czas trwania postępowania upadłościowego. W tym kontekście następstwa
wprowadzenia art. 25 u.l.s. powinny być rozumiane w ten sposób, że powołanie do
sprawowania funkcji syndyka oznacza faktycznie powierzenie takiej osobie
uprawnień syndyka, a zatem podmiotu posiadającego kompetencje wynikające
z przepisów prawa upadłościowego, łącznie z istnieniem ustawowych ograniczeń
co do możliwości odwołania takiej osoby (dopuszczalnego jedynie w przypadkach
wskazanych w ustawie). Wymaga też uwzględnienia, że do przepisów p.u.n.,
zmienionych częściowo w związku z uchwaleniem ustawy o licencji syndyka, nie
wprowadzono regulacji przewidującej jako podstawę do odwołania syndyka nie
6
posiadającego licencji syndyka nieuzyskanie takiej licencji. Powyższe nakazuje
przyjąć, że osoba powołana do wykonywania funkcji syndyka na podstawie art. 25
u.l.s. nie traciła uprawnień do dalszego wykonywania funkcji syndyka w przypadku
nieuzyskania licencji syndyka w terminie trzech lat od wejścia tej ustawy w życie,
tj. do dnia 25 października 2010 r.
Brzmienie art. 25 u.l.s. nie daje także podstaw do stwierdzenia, że osoba
powołana na jego podstawie do sprawowania funkcji syndyka uzyskiwała
kompetencje w węższym zakresie niż uprawnienie przewidziane dla syndyka
w przepisach prawa upadłościowego i naprawczego. Z tego względu nie można
przyjąć, że sprawowanie funkcji syndyka przez taką osobę nie obejmowało
uprawnienia do występowania w imieniu masy upadłości w postępowaniach
sądowych.
Uwzględniając powyższe, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c., podjęto uchwałę
jak w sentencji.