Sygn. akt II PO 1/12
POSTANOWIENIE
Dnia 18 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 grudnia 2012 r.
sprawy sygn. VII Pa …/12 na skutek wniosku S. K.
o przekazanie skargi o wznowienie postępowania, dotyczącej prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. akt VII …/08 - do
innego Sądu równorzędnego,
p o s t a n a w i a:
sprawę przekazać do rozpoznania jako właściwemu Sądowi
Apelacyjnemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w […].
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2008 r. Sąd Rejonowy w W. VI Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych częściowo uwzględnił żądanie S. K. zasądzenia od
pozwanego Urzędu Skarbowego w W. odprawy emerytalnej - do kwoty 26.878,62
zł, natomiast oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Wyrokowi w części
uwzględniającej powództwo nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty
4.479,77 zł. Orzeczenie to Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach
2
faktycznych: powód S. K. w latach 1960 - 1981 odbywał służbę w milicji
obywatelskiej. W dniu 31 maja 1981 r. został zwolniony ze służby z uwagi na stan
zdrowia, po czym przez 3 lata pobierał rentę inwalidzką, a potem emeryturę w
niepełnym wymiarze. Od dnia 1 października 1984 r. rozpoczął pracę charakterze
inspektora w Izbie Skarbowej w W. Od dnia 1 marca 1985 r. został oddelegowany
do pracy w Urzędzie Skarbowym P., który stał się z dniem 1 stycznia 1996 r.
Urzędem Skarbowym W. Od 1984 r. przez cały okres pracy u pozwanego powód
pobierał emeryturę milicyjną. Powód przy zwolnieniu ze służby w milicji otrzymał
odprawę pieniężną w wysokości pięciokrotności uposażenia tj. w kwocie 65.500 zł.
Z dniem 31 października 2005 r. została z powodem rozwiązana umowa o pracę na
skutek wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę w związku z nabyciem przez
powoda uprawnień emerytalnych na ogólnych zasadach. W ocenie Sądu zostały
spełnione przesłanki nabycia przez powoda prawa do jednorazowej prawy
emerytalnej, dlatego orzekł jak w sentencji.
Sąd Okręgowy w W. z wyrokiem dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. akt VII Pa
…/08, umorzył postępowanie apelacyjne do kwoty 4.479,77 zł, a w pozostałym
zakresie oddalił apelację powoda.
W dniu 24 kwietnia 2009 r. pełnomocnik powoda złożył pismo nazwane
„kasacją", wskazując jako przedmiotu zaskarżenia kwotę 19.373,94 zł. Skarga ta
została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego W. z dnia 8 lipca 2009 r., po
sprawdzeniu wartości przedmiotu zaskarżenia i ustaleniu jej na kwotę na 1.919,53
zł.
Kolejną skargę - tym razem o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku
Sądu Okręgowego W. z dnia 8 kwietnia 2009 r. sygn. VII Pa …/08 powód wniósł w
dniu 17 sierpnia 2010 r. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 10 listopada 2010
r., sygn. akt II BP 18/10, odrzucił skargę, gdyż pełnomocnik powoda m.in. nie
wykazał, że od zaskarżonego orzeczenia nie przysługuje skarga o wznowienie
postepowania.
Postanowieniem z dnia 13 października 2011 r. Sąd Okręgowy W., VII
Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę powoda o wznowienie
postępowania w sprawie VII Pa …/08. Na powyższe postanowienie powód wniósł w
dniu 15 listopada 2011 r. zażalenie. Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2012 r. Sąd
3
Okręgowy W., VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na skutek skargi
powoda o wznowienie postępowania w sprawie VII Pa …/08 i zażaleń wniesionych
przez powoda i pełnomocnika powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 października 2012 r.
odrzucił zażalenia, gdyż z uwagi na fakt, że wartość przedmiotu zaskarżenia nie
przewyższa 10.000 zł skarga kasacyjna nie przysługuje, a w związku z tym
zażalenie na postanowienie tej treści w postępowaniu przed Sądem drugiej
instancji jest niedopuszczalne.
W dniu 19 lipca 2012 r. pełnomocnik powoda skierował do Sądu
Najwyższego do Izby Cywilnej wniosek o przekazanie skargi o wznowienie
postępowania sprawy zakończonej prawomocnym Sądu Okręgowego w W. z dnia 8
kwietnia 2009 r., sygn. akt VII Pa …/08, do innego równorzędnego sądu, gdyż
uważał, że zaistniała istotna przeszkoda polegająca na stwierdzonej stronniczości
składu orzekającego VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Sądu Okręgowego W.-
Wskazał, że doszło do obrazy art. 44 k.p.c. Wniosek ten jest przedmiotem
niniejszego postępowania.
W uzasadnieniu wniosku pełnomocnik powoda dodał, że Sąd w W. VI
Wydział Pracy w wyroku z „10 kwietnia 20008 r.”, sygn. akt VI P …/06 zaniżył
kwotę odprawy emerytalnej przyznanej powodowi od Urzędu Skarbowego w W. o
6.000 zł, a Sąd Okręgowy w W. zaaprobował to rozstrzygnięcie. Na wezwanie Sądu
– w uzupełnieniu wniosku podniósł, że sprawa winna zostać przekazana do innego
Sądu równorzędnego z uwagi na „zaistnienie rażących błędów postępowania,
wykluczających możliwość bezstronnego procedowania. Na rozstrzygnięcie miał
wpływ udział szerokiej gamy sędziów, co skutkowało przewlekłością, oraz udziałem
osób nie uprawnionych do orzekania w sprawie. Zastosowano błędną podstawę
prawną rozwiązania stosunku pracy, pomijając okoliczność, że stosunek pracy
objęty był przepisami dotyczącymi służby cywilnej. Sądy orzekające nie zauważyły,
iż orzeczenie w sprawie oparte zostało na podrobionym dokumencie, tj. drugim
„zaświadczeniu" strony pozwanej, w którym prawdziwe są wyłącznie dane
osobowe powoda, a reszta to pozbawiony podstawy prawnej apokryf. Ten błędny
dokument posłużył za podstawę rozstrzygnięcia”.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek o wyznaczenie innego sądu równorzędnego do rozpoznania skargi
o wznowienie postępowania zawiera szereg uchybień, które poddają w wątpliwość
profesjonalizm pełnomocnika powoda i uniemożliwiają skuteczne jego rozpoznanie
przez Sąd Najwyższy. Po pierwsze został on niewłaściwe zaadresowany do Izby
Cywilnej Sądu Najwyższego, podczas, gdy sprawa dotyczyła sprawy pracowniczej
– odprawy emerytalnej. Ponadto pełnomocnik powoda nie uzasadnił, dlaczego
wniosek ten skierował do Sądu Najwyższego, a także - której skargi o wznowienie
postępowania wniosek ten dotyczy.
Zgodnie z art. 44 k.p.c., który wskazał pełnomocnik powoda we wniosku,
jeżeli sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć
innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny
sąd.
W przepisie tym uregulowany jest jeden z przypadków właściwości
delegacyjnej, w którym źródłem właściwości jest postanowienie sądu przełożonego.
Przyczynami powodującymi konieczność wyznaczenia innego sądu mogą być
względy faktyczne lub prawne (np. wyłączenie wszystkich sędziów danego sądu lub
takiej ich liczby, że nie jest możliwe skompletowanie składu wymaganego
przepisami kodeksu). Względy celowości nie mogą w ramach postępowania
procesowego zwykłego decydować o przekazaniu sprawy innemu sądowi (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1975 r., I CO 14/75, OSNC
1976, nr 10, poz. 217; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1978 r.,
IV PO 2/78, LEX nr 8077).
Sądem przełożonym nad sądem rejonowym jest sąd okręgowy, nad sądem
okręgowym – sąd apelacyjny, zaś nad sądem apelacyjnym – Sąd Najwyższy.
We wniosku pełnomocnik powoda wskazał, że dotyczy on wyroku Sądu
Okręgowego w Warszawie; w myśl art. 44 k.p.c. sądem właściwym do rozpoznania
innego sądu równorzędnego jest Sąd Apelacyjny w […]. Sąd Najwyższy nie ma
więc kognicji do rozpoznania takiego wniosku. We wniosku pełnomocnik powoda
nie wskazał także, czy sądem wyznaczonym do rozpoznania sprawy lub podjęcia
5
innej czynności ma być sąd znajdujący się w okręgu sądu przełożonego, czy może
sąd spoza tego okręgu.
Przekazanie rozpoznania sprawy innemu sądowi ze względów celowości jest
możliwe również w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i
ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 461 § 3 k.p.c., jednak pełnomocnik
powoda nie powołał się na ten przepis. Stosownie do tego unormowania sąd
właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę do rozpoznania innemu
sądowi równorzędnemu, rozpoznającemu sprawy z zakresu prawa pracy lub
ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości.
Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd,
któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem sądu
przekazującego.
Zgodnie z brzmieniem art. 461 § 3 k.p.c., dopuszczalność przekazania
sprawy z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych sądowi
równorzędnemu uzależniona jest więc od złożenia w tym przedmiocie zgodnego
wniosku stron oraz istnienia względów celowości co do takiego przekazania
(przesłanki podlegającej swobodnej ocenie sądu w całokształcie okoliczności
konkretnej sprawy). Również ten przepis nie uzasadnia kognicji Sądu Najwyższego.
W myśl art. 45 k.p.c. - jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na
podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy na
posiedzeniu niejawnym wyznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo.
Przepis ten odnosi się do właściwości delegacyjnej; jej źródłem jest w tym
wypadku orzeczenie Sądu Najwyższego. Zakresem art. 45 k.p.c. objęte są
sytuacje, gdy niemożliwe jest ustalenie właściwości ogólnej w sprawach
regulowanych przepisami kodeksu postępowania cywilnego o tej właściwości,
właściwości ogólnej i przemiennej w sprawach należących do właściwości
przemiennej oraz właściwości wyłącznej w tych sprawach, które poddane są
właściwości wyłącznej. Niemożność ustalenia sądu właściwego zachodzi, gdy nie
można ustalić okoliczności wyznaczającej właściwość bądź gdy w konkretnej
sytuacji brak jest takiej okoliczności, np. pozwana osoba fizyczna nie ma i nigdy nie
miała w Polsce miejsca zamieszkania i nie ma w Polsce miejsca pobytu albo
6
żadnego z tych miejsc nie można ustalić (gdy sprawa należy do właściwości
ogólnej).
Również we wniosku nie wskazano podstaw do zastosowania tego przepisu
i właściwości Sądu Najwyższego.
Ponadto zwrócić należy uwagę, że postanowieniem z dnia 13 października
2011 r. Sąd Okręgowy w W., VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił
już skargę powoda o wznowienie postępowania w sprawie VII Pa …/08.
W aktach sprawy znajduje się także skarga z dnia 19 lipca 2010 r.,
zaadresowana do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, o wznowienie postępowania
(vide: k. 466 - 470), dotycząca prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego VII
Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sygn. akt VII Pa …/08 z dnia 8 kwietnia
2009 r. i postanowień zapadłych na posiedzeniach niejawnych sygn. akt VII Pa
…/11 z 13 października 2011 r. i 10 kwietnia 2012 r., w których odrzucono skargę z
dnia 7 marca 2011 r. o wznowienie postępowania w całości. Na kartach tej skargi
nie ma prezentaty Sądu; nie można więc stwierdzić, czy została ona skutecznie
złożona.
W tym stanie rzeczy nie można ustalić, której skargi o wznowienie
postępowania dotyczy wniosek o wyznaczenie innego sądu równorzędnego.
Wniosek pełnomocnika powoda, nawet po uzupełnieniu na wezwanie Sądu,
wywołuje więc wątpliwości odnośnie spełnienia wymogów pisma procesowego,
wymaganego od profesjonalnego pełnomocnika, określonych w art. 126 § 1 k.p.c.
Kwestiom tym powinien był poświęcić większą uwagę Sąd Okręgowy w czasie
wstępnej analizy wniosku.
Mając jednak na względzie przywołaną przez pełnomocnika powoda
podstawę prawną - art. 44 k.p.c. Sąd Najwyższy uznał, że wniosek powoda na
podstawie art. 200 § 1 k.p.c. należało przekazać jako właściwemu do jego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.