SNO 52/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-01-2014
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt SNO 52/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Lech Walentynowicz (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
Protokolant Katarzyna Wojnicka
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2013 r.
sprawy
sędziego Sądu Rejonowego
w związku z odwołaniem obwinionego sędziego i jej obrońcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego
z dnia 10 września 2012 r/
1.) zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że za czyn
opisany w punkcie I części wstępnej wyroku w miejsce kary
złożenia sędziego z urzędu, na podstawie art. 109 § 1 pkt 4 u.s.p.,
orzeka karę przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe, w
związku z czym uchyla orzeczenie zawarte w punkcie III wyroku;
2.) utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;
3.) kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb
Państwa
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 10 września 2012 r.
uznał sędziego Sądu Rejonowego za winną popełnienia zarzucanych przewinień
dyscyplinarnych, przy czym:
2
1) za przewinienie opisane w punkcie I części wstępnej wyroku, polegające na
znacznym, notorycznym przekraczaniu terminów sporządzenie uzasadnień
orzeczeń, określonych w art. 423 § 1 k.p.k., w 23 sprawach karnych w
okresie od października 2010 r. do stycznia 2012 r., wymierzył jej karę
dyscyplinarną złożenia sędziego z urzędu (art. 109 § 1 pkt 5 u.s.p.);
2) za przewinienie opisane w punkcie II części wstępnej wyroku, polegające na
niepodejmowaniu czynności w sprawie … 82/11 i niewykonywaniu
zarządzeń przewodniczącego wydziału z dnia 27 września 2011 r. i z dnia 11
października 2011 r., doprowadzające do znacznej przewlekłości
postępowania w tej sprawie, wymierzył jej karę dyscyplinarną nagany (art.
109 § 1 pkt 2 u.s.p.);
3) za przewinienie opisane w punkcie III części wstępnej wyroku, polegające na
przesłuchiwaniu na rozprawach świadków – funkcjonariuszy Policji, w
okresie od kwietnia do grudnia 2011 r., w sposób ukierunkowany na
wykazanie ich niekompetencji, nadużyć i nieprawidłowości w wykonywaniu
obowiązków służbowych, prowadzące do powstania u nich poczucia
poniżenia, wymierzył jej karę dyscyplinarną nagany (art. 109 § 1 pkt 2
u.s.p.);
4) za przewinienie opisane w punkcie IV części wstępnej wyroku, polegające
na niewłaściwym sposobie odnoszenia się do protokolantki i naruszeniu
przepisów o czasie pracy, wywołujące u protokolantki uczucie poniżenia i
obawy o utratę pracy, prowadzące do jej rezygnacji z zatrudnienia w Sądzie,
wymierzył karę dyscyplinarną nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.);
5) za przewinienie, na które składają się zachowania opisane w punktach V, VI
i VII części wstępnej wyroku polegające na:
- niedopuszczeniu do udziału w sprawach rozpoznawanych w dniu 9
września 2011 r. w Zamiejscowym Wydziale Karnym wyznaczonego
prokuratora Prokuratury Rejonowej M. W. oraz na nieuzasadnionym
żądaniu zmiany prokuratora, prowadzącym do opóźnienia w
rozpoznaniu spraw, dezorganizacji pracy sekretariatu wydziału i
prokuratorów oraz dyskomfortu uczestników postępowania sądowego,
- niedopuszczeniu do udziału w sprawach rozpoznawanych w dniu 22
września 2011 r. w Zamiejscowym Wydziale Karnym prokuratora
Prokuratury B. S. oraz na nieusprawiedliwionym żądaniu zmiany
3
prokuratora, prowadzącym do opóźnienia w rozpoznaniu spraw,
dezorganizacji pracy sekretariatu wydziału i prokuratorów oraz
dyskomfortu uczestników postępowania sądowego,
- złożeniu w dniu 25 listopada 2011 r. bezpodstawnego wniosku o jej
wyłączenie w sprawach wyznaczonych do rozpoznania w tym dniu pod
jej przewodnictwem z racji udziału w sprawach wyznaczonego
prokuratora Prokuratury Rejonowej D. N., także bez uwzględnienia, że
tylko w części spraw był przewidziany udział prokuratora, prowadzącym
do dyskomfortu prokuratora i przedłużenia postępowań sądowych,
- wymierzył karę dyscyplinarną przeniesienia na inne miejsce służbowe (art.
109 § 1 pkt 4 u.s.p.);
6) na podstawie art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p. obniżył jej
wynagrodzenie o 50%.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ustalił, że obwiniona została powołana
na stanowisko sędziego w dniu 7 czerwca 2002 r., od 1 sierpnia 2002 r. pracowała
jako sędzia Sądu Rejonowego, od 1 stycznia 2009 r. orzekała w Wydziale Karnym
Sądu Rejonowego, a z dniem 1 stycznia 2011 r. została wyznaczona do orzekania
w Zamiejscowym Wydziale Karnym tego Sądu w P. Objęcie obowiązków
sędziowskich w Wydziale nastąpiło w dniu 1 kwietnia 2011 r., po powrocie z urlopu i
zwolnienia lekarskiego.
Sędzia manifestowała otwarcie niezadowolenie z decyzji Kolegium Sądu
Okręgowego o skierowaniu jej do orzekania w P. Miało to bezpośredni wpływ na
sposób wykonywania przez nią obowiązków sędziowskich.
Opóźnienia w sporządzaniu uzasadnień orzeczeń w 23 sprawach były
uporczywe i sięgały co najmniej kilkudziesięciu dni, a wielu sprawach kwalifikowały
się jako rażące (17 miesięcy, 15 miesięcy, 13 miesięcy, 2 x 12 miesięcy, 10
miesięcy, 2 x 9 miesięcy, 2 x 8 miesięcy…). Obwiniona nie składała przy tym
wniosków o przedłużenie terminów do sporządzenia uzasadnień w trybie art. 423 §
1 k.p.k. W czterech sprawach udzielono obwinionej wytyku na podstawie art. 37
u.s.p. i wyznaczono terminy do sporządzenia uzasadnień. Zarządzenia te nie
zostały wykonane. Wskutek bezczynności sędziego doszło w sprawie … 51/11 do
przedawnienia karalności.
Sąd Dyscyplinarny nie dostrzegł na tle powyższych uchybień żadnych
okoliczności łagodzących, ponieważ warunki pracy obwinionej były typowe,
4
porównywalne z warunkami pracy innych sędziów, nie był wymagany codzienny
dojazd do P., odległych około 20 km od X., a dużym ułatwieniem była
komputeryzacja. Zaniedbań tych nie mogły też usprawiedliwiać powołane
ogólnikowo problemy zdrowotne, gdyż okresowe badania lekarskie obwinionej
potwierdzały jej zdolność do wykonywania zawodu sędziego, a krótkotrwałe
zwolnienia lekarskie nie miały praktycznego znaczenia. Sąd Dyscyplinarny uznał w
konsekwencji, że tego rodzaju uporczywe i rażące postępowanie, prowadzące do
niemożności załatwienia wielu spraw sądowych w rozsądnym terminie, oznacza jej
całkowitą nieprzydatność do wykonywania zawodu sędziego i uzasadnia
orzeczenie najsurowszej kary dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu (art. 109 §
1 pkt 5 u.s.p.).
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał za udowodnione popełnienie
przez obwinioną czynów polegających na uniemożliwieniu wykonania przez
prokuratorów obowiązków służbowych na rozprawach wyznaczonych na dzień 9
września 2011 r., 22 września 2011 r. i 25 listopada 2011 r. Było to – w ocenie
Sądu – działanie samowolne, niczym nieusprawiedliwione, stanowiące przejaw
arogancji, zaprzeczające standardowe zachowania sędziego, dezorganizujące
pracę Sądu i Prokuratury. Z uwagi na wagę i rozgłos tych przewinień, orzeczona
została kara dyscyplinarna przeniesienia na inne miejsce służbowe (art. 109 § 1 pkt
4 u.s.p.).
Sąd Dyscyplinarny potwierdził również popełnienie przez obwinioną
pozostałych zarzucanych przewinień służbowych i naruszenie zasad etyki
sędziowskiej, uzasadniające wymierzenie jej kary nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.).
Przedstawione przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego dowody były
wszechstronne i wiarygodne, a obwiniona nie przedstawiła żadnych dowodów
przeciwnych.
Zawieszenie w czynnościach służbowych nastąpiło ipso iure, w następstwie
orzeczenia kary dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu, dlatego obniżono jej
wynagrodzenie do 50% (art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p.).
Od wyroku tego wnieśli odwołania obwiniona i jej obrońca.
Obwiniona zarzuciła obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na
treść orzeczenia, w szczególności art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k.,
przez niewyjaśnienia okoliczności sprawy przemawiających na jej korzyść,
odnoszących się przede wszystkich do jej stanu zdrowia i wpływu tego faktu na
5
sposób wykonywania obowiązków sędziowskich. Zbadanie tych okoliczności było –
zdaniem obwinionej – obowiązkiem sądu, także przy jej bierności w postępowaniu
dyscyplinarnym (art. 175 § 1 k.p.k.).
Zarzuciła również – ewentualnie – rażącą niewspółmierność orzeczonej kary
(art.; 438 pkt 4 k.p.c.) oraz niesłuszne zawieszenie w czynnościach służbowych.
Na podstawie tych zarzutów obwiniona wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości, ewentualnie o zmianę wyroku przez orzeczenie kar
dyscyplinarnych usunięcia z zajmowanej funkcji zamiast orzeczonych kar złożenia
sędziego z urzędu i przeniesienia na inne miejsce służbowe, a ponadto o uchylenie
zawieszenia w czynnościach służbowych.
Obwiniona stała na stanowisku, że ujawnione opóźnienia w sporządzaniu
uzasadnień powstały częściowo z przyczyn usprawiedliwionych, a mianowicie z
utrudnień związanych z podjęciem orzekania w P. oraz z niedomagań zdrowotnych.
Nie przyznała się natomiast od popełnienia pozostałych przewinień
dyscyplinarnych.
Składając odwołanie na korzyść obwinionej jej obrońca wniósł o uchylenie
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z racji uchybień
procesowych polegających na niewyjaśnieniu sposobu wzywania świadków w
postępowaniu wyjaśniającym przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego,
niewłaściwym sposobie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka T. S. oraz
niezbadaniu obciążenia obwinionej przydzielonymi sprawami i stanem jej zdrowia.
Alternatywny wniosek obrońcy zmierzał do zmiany orzeczonej kary
dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu na inną łagodniejszą karę, ponieważ
orzeczona kara jest rażąco surowa, przy uwzględnieniu następujących okoliczności
łagodzących:
a) dotychczasowej niekaralności dyscyplinarnej;
b) wysokich kwalifikacji profesjonalnych;
c) stabilności orzeczniczej;
d) małej zaskarżalności orzeczeń;
f) dużego obciążenia orzeczniczego;
f) niewniesienia skarg na przewlekłość postępowania;
g) znacznego stażu pracy;
h) sporządzenia zaległych uzasadnień;
i) poświęcenia się służbie.
6
Zmiana zaskarżonego wyroku powinna prowadzić ponadto – w ocenie
obrońcy – do uniewinnienia od pozostałych zarzuconych przewinień służbowych.
Obrońca wniósł ponadto o przeprowadzenie przed Sądem Odwoławczym
następujących dowodów trybie art. 452 § 2 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.:
- z zeznań Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego na okoliczność sposobu
wzywania świadków w postępowania wyjaśniającym,
- z zeznań św. T. S. celem doprecyzowania jednego ze sformułowań w jego
dotychczasowych zeznaniach,
- z opinii Zakładu Medycyny Sądowej na okoliczność, czy stan zdrowia
obwinionej pozwalał jej na sporządzanie uzasadnień w terminie.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny na rozprawie oddalił te wnioski
dowodowe (art. 170 § 1 pkt 2 i 3 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.), ponieważ
pierwszy wniosek stał się bezprzedmiotowy po złożeniu wyjaśnienia przez
Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego, zeznania św. S. nie wymagały uzupełnienia,
a dowód z opinii Zakładu Medycyny Sądowej nie był przydatny do oceny
terminowości sporządzania uzasadnień w latach 2010 – 2011.
Rozpoznając odwołania Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co
następuje:
Nie są uzasadnione zamieszczone w obu odwołaniach zarzuty dotyczące
obrazy przepisów postępowania mogącego mieć wpływ na treść orzeczenia (art.
438 pkt 2 k.p.k.). W istocie chodzi tu o zarzut niezbadania przez Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny okoliczności przemawiających na korzyść obwinionej (art. 4
k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k.), a przede wszystkim wpływu jej stanu zdrowia na
możliwości terminowego sporządzenia uzasadnień orzeczeń.
Sąd Dyscyplinarny odniósł się jednak do tego problemu trafnie przyjmując,
że nie zostało udokumentowane twierdzenie, iż zabieg operacyjny z okresu przed
zatrudnieniem obwinionej w Sądzie Rejonowym, związany z korektą skrzywienia
kręgosłupa, wpływał na ewentualne ograniczenie wykonania przez nią obowiązków
służbowych.
Wyniki okresowych badań lekarskich potwierdzały jej pełną zdolność do
wykonywania zawodu sędziowskiego. Należy również zgodzić się za stanowiskiem,
że krótkotrwałe okresy zwolnień lekarskich nie mogą usprawiedliwić znacznych
opóźnień w sporządzaniu uzasadnień.
7
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny przekonywująco wykazał, że obwiniona
otwarcie kontestowała decyzję Kolegium Sądu Okręgowego o wyznaczeniu jej
miejsca orzekania w Zamiejscowym Wydziale Karnym w P. z dniem 1 stycznia
2011 r. Zasięg tej kontestacji był szeroki i dotyczył wielu obszarów działalności
zawodowej, w większości nie miał żadnego związku z sygnalizowanym problemem
zdrowotnym. Opóźnienia w sporządzaniu uzasadnień mieściły się w tym nurcie
kontestacyjnym.
Należy również zauważyć, iż zastrzeżenia obrońcy co do „niewyjaśnienia
sposobu wezwania świadków przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego w
postępowaniu wyjaśniającym” oraz co do dopuszczania przez Sąd Dyscyplinarny
dowodu z zeznań św. T. S. są oczywiście nieuzasadnione.
W postępowaniu dyscyplinarnym zostało udowodnione popełnienie przez
obwinioną wszystkich zarzuconych przewinień dyscyplinarnych i uchybień godności
urzędu (art. 107 § 1 u.s.p.).
Nie podjęła ona praktycznie żadnej racjonalnej obrony w tym postępowaniu.
Istotne jest to, że miała pełną możliwość działania procesowego i – co jest
oczywiste – dysponowała miarodajną wiedzą o przedmiocie postępowania
dyscyplinarnego oraz kwalifikacjami zawodowymi. Sąd Dyscyplinarny
przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny, uzasadniający
przypisanie obwinionej popełnienie zarzucanych jej czynów. Nie zostały wskazane
dowody podważające te ustalenia, a były one wolne od jakichkolwiek sprzeczności.
Nie może w związku z tym obwiniona powołać się skutecznie na przyczynę
odwoławczą określoną w art. 438 pkt 3 k.p.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wymierzył obwinionej kary
dyscyplinarne według rozmiaru szkodliwości przypisanych jej czynów.
Za przewinienia dyscyplinarne opisane w punktach II, III i IV, wstępnej
wyroku orzeczona została kara nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.) W odwołaniach
obwinionej i jej obrońcy nie ma wypowiedzi polemicznych co do wymiaru tych kar.
Należy zgodzić się z poglądem Sądu Apelacyjnego, że kary te są odpowiednie, a
zatem nie mogą być uznane za rażąco surowe.
Za adekwatną do rozmiaru przewinień należy uznać również karę
dyscyplinarną przeniesienia na inne miejsce służbowe (art. 109 § 1 pkt 4 u.s.p.) za
czyny opisane w punktach V, VI i VII części wstępnej wyroku, polegające na
uniemożliwianiu wykonywania przez prokuratorów obowiązków służbowych na
8
rozprawach wyznaczonych na dzień 9 września 2011 r., 22 września 2011 r. i 25
listopada 2011 r. Należy podzielić pogląd Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego, że było to działanie świadome, samowolne, niczym
nieusprawiedliwione, stanowiące przejaw arogancji, dezorganizujące pracę Sądu
Rejonowego i Prokuratury Rejonowej. Tego rodzaju postępowanie w sposób rażący
narusza zasady etyki zawodowej sędziów, określone w § 2, § 5 ust. 2 i § 12 ust. 1 i
2 uchwały nr 16/2003 Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 19 lutego 2003 r., jest
szkodliwe, naruszające autorytet wymiaru sprawiedliwości. Wymierzona za te
zachowania kara dyscyplinarna z pewnością nie jest niewspółmiernie surowa. Jest
to kara odpowiednia, adekwatna do popełnionych przewinień, ponieważ
pozostawanie obwinionej w dotychczasowym środowisku zawodowym stało się
niewskazane.
Za częściowo uzasadnione uznać należy natomiast odwołania dotyczące
wymiaru kary dyscyplinarnej za przewinienie służbowe opisane w punkcie I części
wstępnej wyroku, polegające na znacznym przekroczeniu terminu przewidzianego
do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia w 23 wskazanych sprawach, za co
została wymierzona kara złożenia sędziego z urzędu (art. 109 § 1 pkt 5 u.s.p.).
Wymierzenie tej najsurowszej kary dyscyplinarnej, z uwagi na jej drastyczne
skutki dla sytuacji życiowej sędziego, powinno następować w sytuacji wyjątkowej.
W przypadku przewinienia wyłącznie służbowego należy zachować pewien umiar,
w szczególności gdy obwinionym jest sędzia niekarany dyscyplinarnie i cieszący się
dotąd dobrą opinią. Te przymioty posiada obwiniona, dlatego orzeczona wobec niej
kara złożenia z urzędu została uznana przez Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny
za rażąco surową (art. 438 pkt 4 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.). Należało w
konsekwencji zmienić zaskarżony wyrok w tej części i w miejsce kary złożenia
sędziego z urzędu orzec karę przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe
(109 § 1 pkt 4 u.s.p).
Nie było podstaw do orzeczenia kary łagodniejszej, ponieważ zwłoka w
sporządzaniu uzasadnień w większości spraw była rażąca (w 5 sprawach ponad –
roczna), a podstawową jej przyczyną – jak ustalono – było kontestowanie przez
obwinioną decyzji Kolegium Sądu Okręgowego o wyznaczeniu jej miejsca
orzekania w wydziale Zamiejscowym w P. Doprowadziło to do
nieusprawiedliwionego przedłużenia się postępowań sądowych w wielu sprawach
karnych, z naruszeniem wymagań określonych w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i w
9
art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Kara
przeniesienia na inne miejsce służbowe obciąża obwinioną obok identycznej kary
dyscyplinarnej orzeczonej za inne przewinienie.
Wskutek zmiany wyroku powodującej uchylenie orzeczonej kary złożenia
sędziego z urzędu bezprzedmiotowe stało się obniżenie obwinionej
wynagrodzenia (art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p.) Orzeczenie w
tej części należało uchylić.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak
w sentencji wyroku (art. 437 § 1 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p. oraz art. 133
u.s.p).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Lech Walentynowicz (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
Protokolant Katarzyna Wojnicka
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2013 r.
sprawy
sędziego Sądu Rejonowego
w związku z odwołaniem obwinionego sędziego i jej obrońcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego
z dnia 10 września 2012 r/
1.) zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że za czyn
opisany w punkcie I części wstępnej wyroku w miejsce kary
złożenia sędziego z urzędu, na podstawie art. 109 § 1 pkt 4 u.s.p.,
orzeka karę przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe, w
związku z czym uchyla orzeczenie zawarte w punkcie III wyroku;
2.) utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;
3.) kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb
Państwa
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 10 września 2012 r.
uznał sędziego Sądu Rejonowego za winną popełnienia zarzucanych przewinień
dyscyplinarnych, przy czym:
2
1) za przewinienie opisane w punkcie I części wstępnej wyroku, polegające na
znacznym, notorycznym przekraczaniu terminów sporządzenie uzasadnień
orzeczeń, określonych w art. 423 § 1 k.p.k., w 23 sprawach karnych w
okresie od października 2010 r. do stycznia 2012 r., wymierzył jej karę
dyscyplinarną złożenia sędziego z urzędu (art. 109 § 1 pkt 5 u.s.p.);
2) za przewinienie opisane w punkcie II części wstępnej wyroku, polegające na
niepodejmowaniu czynności w sprawie … 82/11 i niewykonywaniu
zarządzeń przewodniczącego wydziału z dnia 27 września 2011 r. i z dnia 11
października 2011 r., doprowadzające do znacznej przewlekłości
postępowania w tej sprawie, wymierzył jej karę dyscyplinarną nagany (art.
109 § 1 pkt 2 u.s.p.);
3) za przewinienie opisane w punkcie III części wstępnej wyroku, polegające na
przesłuchiwaniu na rozprawach świadków – funkcjonariuszy Policji, w
okresie od kwietnia do grudnia 2011 r., w sposób ukierunkowany na
wykazanie ich niekompetencji, nadużyć i nieprawidłowości w wykonywaniu
obowiązków służbowych, prowadzące do powstania u nich poczucia
poniżenia, wymierzył jej karę dyscyplinarną nagany (art. 109 § 1 pkt 2
u.s.p.);
4) za przewinienie opisane w punkcie IV części wstępnej wyroku, polegające
na niewłaściwym sposobie odnoszenia się do protokolantki i naruszeniu
przepisów o czasie pracy, wywołujące u protokolantki uczucie poniżenia i
obawy o utratę pracy, prowadzące do jej rezygnacji z zatrudnienia w Sądzie,
wymierzył karę dyscyplinarną nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.);
5) za przewinienie, na które składają się zachowania opisane w punktach V, VI
i VII części wstępnej wyroku polegające na:
- niedopuszczeniu do udziału w sprawach rozpoznawanych w dniu 9
września 2011 r. w Zamiejscowym Wydziale Karnym wyznaczonego
prokuratora Prokuratury Rejonowej M. W. oraz na nieuzasadnionym
żądaniu zmiany prokuratora, prowadzącym do opóźnienia w
rozpoznaniu spraw, dezorganizacji pracy sekretariatu wydziału i
prokuratorów oraz dyskomfortu uczestników postępowania sądowego,
- niedopuszczeniu do udziału w sprawach rozpoznawanych w dniu 22
września 2011 r. w Zamiejscowym Wydziale Karnym prokuratora
Prokuratury B. S. oraz na nieusprawiedliwionym żądaniu zmiany
3
prokuratora, prowadzącym do opóźnienia w rozpoznaniu spraw,
dezorganizacji pracy sekretariatu wydziału i prokuratorów oraz
dyskomfortu uczestników postępowania sądowego,
- złożeniu w dniu 25 listopada 2011 r. bezpodstawnego wniosku o jej
wyłączenie w sprawach wyznaczonych do rozpoznania w tym dniu pod
jej przewodnictwem z racji udziału w sprawach wyznaczonego
prokuratora Prokuratury Rejonowej D. N., także bez uwzględnienia, że
tylko w części spraw był przewidziany udział prokuratora, prowadzącym
do dyskomfortu prokuratora i przedłużenia postępowań sądowych,
- wymierzył karę dyscyplinarną przeniesienia na inne miejsce służbowe (art.
109 § 1 pkt 4 u.s.p.);
6) na podstawie art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p. obniżył jej
wynagrodzenie o 50%.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ustalił, że obwiniona została powołana
na stanowisko sędziego w dniu 7 czerwca 2002 r., od 1 sierpnia 2002 r. pracowała
jako sędzia Sądu Rejonowego, od 1 stycznia 2009 r. orzekała w Wydziale Karnym
Sądu Rejonowego, a z dniem 1 stycznia 2011 r. została wyznaczona do orzekania
w Zamiejscowym Wydziale Karnym tego Sądu w P. Objęcie obowiązków
sędziowskich w Wydziale nastąpiło w dniu 1 kwietnia 2011 r., po powrocie z urlopu i
zwolnienia lekarskiego.
Sędzia manifestowała otwarcie niezadowolenie z decyzji Kolegium Sądu
Okręgowego o skierowaniu jej do orzekania w P. Miało to bezpośredni wpływ na
sposób wykonywania przez nią obowiązków sędziowskich.
Opóźnienia w sporządzaniu uzasadnień orzeczeń w 23 sprawach były
uporczywe i sięgały co najmniej kilkudziesięciu dni, a wielu sprawach kwalifikowały
się jako rażące (17 miesięcy, 15 miesięcy, 13 miesięcy, 2 x 12 miesięcy, 10
miesięcy, 2 x 9 miesięcy, 2 x 8 miesięcy…). Obwiniona nie składała przy tym
wniosków o przedłużenie terminów do sporządzenia uzasadnień w trybie art. 423 §
1 k.p.k. W czterech sprawach udzielono obwinionej wytyku na podstawie art. 37
u.s.p. i wyznaczono terminy do sporządzenia uzasadnień. Zarządzenia te nie
zostały wykonane. Wskutek bezczynności sędziego doszło w sprawie … 51/11 do
przedawnienia karalności.
Sąd Dyscyplinarny nie dostrzegł na tle powyższych uchybień żadnych
okoliczności łagodzących, ponieważ warunki pracy obwinionej były typowe,
4
porównywalne z warunkami pracy innych sędziów, nie był wymagany codzienny
dojazd do P., odległych około 20 km od X., a dużym ułatwieniem była
komputeryzacja. Zaniedbań tych nie mogły też usprawiedliwiać powołane
ogólnikowo problemy zdrowotne, gdyż okresowe badania lekarskie obwinionej
potwierdzały jej zdolność do wykonywania zawodu sędziego, a krótkotrwałe
zwolnienia lekarskie nie miały praktycznego znaczenia. Sąd Dyscyplinarny uznał w
konsekwencji, że tego rodzaju uporczywe i rażące postępowanie, prowadzące do
niemożności załatwienia wielu spraw sądowych w rozsądnym terminie, oznacza jej
całkowitą nieprzydatność do wykonywania zawodu sędziego i uzasadnia
orzeczenie najsurowszej kary dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu (art. 109 §
1 pkt 5 u.s.p.).
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał za udowodnione popełnienie
przez obwinioną czynów polegających na uniemożliwieniu wykonania przez
prokuratorów obowiązków służbowych na rozprawach wyznaczonych na dzień 9
września 2011 r., 22 września 2011 r. i 25 listopada 2011 r. Było to – w ocenie
Sądu – działanie samowolne, niczym nieusprawiedliwione, stanowiące przejaw
arogancji, zaprzeczające standardowe zachowania sędziego, dezorganizujące
pracę Sądu i Prokuratury. Z uwagi na wagę i rozgłos tych przewinień, orzeczona
została kara dyscyplinarna przeniesienia na inne miejsce służbowe (art. 109 § 1 pkt
4 u.s.p.).
Sąd Dyscyplinarny potwierdził również popełnienie przez obwinioną
pozostałych zarzucanych przewinień służbowych i naruszenie zasad etyki
sędziowskiej, uzasadniające wymierzenie jej kary nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.).
Przedstawione przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego dowody były
wszechstronne i wiarygodne, a obwiniona nie przedstawiła żadnych dowodów
przeciwnych.
Zawieszenie w czynnościach służbowych nastąpiło ipso iure, w następstwie
orzeczenia kary dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu, dlatego obniżono jej
wynagrodzenie do 50% (art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p.).
Od wyroku tego wnieśli odwołania obwiniona i jej obrońca.
Obwiniona zarzuciła obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na
treść orzeczenia, w szczególności art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k.,
przez niewyjaśnienia okoliczności sprawy przemawiających na jej korzyść,
odnoszących się przede wszystkich do jej stanu zdrowia i wpływu tego faktu na
5
sposób wykonywania obowiązków sędziowskich. Zbadanie tych okoliczności było –
zdaniem obwinionej – obowiązkiem sądu, także przy jej bierności w postępowaniu
dyscyplinarnym (art. 175 § 1 k.p.k.).
Zarzuciła również – ewentualnie – rażącą niewspółmierność orzeczonej kary
(art.; 438 pkt 4 k.p.c.) oraz niesłuszne zawieszenie w czynnościach służbowych.
Na podstawie tych zarzutów obwiniona wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości, ewentualnie o zmianę wyroku przez orzeczenie kar
dyscyplinarnych usunięcia z zajmowanej funkcji zamiast orzeczonych kar złożenia
sędziego z urzędu i przeniesienia na inne miejsce służbowe, a ponadto o uchylenie
zawieszenia w czynnościach służbowych.
Obwiniona stała na stanowisku, że ujawnione opóźnienia w sporządzaniu
uzasadnień powstały częściowo z przyczyn usprawiedliwionych, a mianowicie z
utrudnień związanych z podjęciem orzekania w P. oraz z niedomagań zdrowotnych.
Nie przyznała się natomiast od popełnienia pozostałych przewinień
dyscyplinarnych.
Składając odwołanie na korzyść obwinionej jej obrońca wniósł o uchylenie
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z racji uchybień
procesowych polegających na niewyjaśnieniu sposobu wzywania świadków w
postępowaniu wyjaśniającym przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego,
niewłaściwym sposobie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka T. S. oraz
niezbadaniu obciążenia obwinionej przydzielonymi sprawami i stanem jej zdrowia.
Alternatywny wniosek obrońcy zmierzał do zmiany orzeczonej kary
dyscyplinarnej złożenia sędziego z urzędu na inną łagodniejszą karę, ponieważ
orzeczona kara jest rażąco surowa, przy uwzględnieniu następujących okoliczności
łagodzących:
a) dotychczasowej niekaralności dyscyplinarnej;
b) wysokich kwalifikacji profesjonalnych;
c) stabilności orzeczniczej;
d) małej zaskarżalności orzeczeń;
f) dużego obciążenia orzeczniczego;
f) niewniesienia skarg na przewlekłość postępowania;
g) znacznego stażu pracy;
h) sporządzenia zaległych uzasadnień;
i) poświęcenia się służbie.
6
Zmiana zaskarżonego wyroku powinna prowadzić ponadto – w ocenie
obrońcy – do uniewinnienia od pozostałych zarzuconych przewinień służbowych.
Obrońca wniósł ponadto o przeprowadzenie przed Sądem Odwoławczym
następujących dowodów trybie art. 452 § 2 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.:
- z zeznań Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego na okoliczność sposobu
wzywania świadków w postępowania wyjaśniającym,
- z zeznań św. T. S. celem doprecyzowania jednego ze sformułowań w jego
dotychczasowych zeznaniach,
- z opinii Zakładu Medycyny Sądowej na okoliczność, czy stan zdrowia
obwinionej pozwalał jej na sporządzanie uzasadnień w terminie.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny na rozprawie oddalił te wnioski
dowodowe (art. 170 § 1 pkt 2 i 3 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.), ponieważ
pierwszy wniosek stał się bezprzedmiotowy po złożeniu wyjaśnienia przez
Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego, zeznania św. S. nie wymagały uzupełnienia,
a dowód z opinii Zakładu Medycyny Sądowej nie był przydatny do oceny
terminowości sporządzania uzasadnień w latach 2010 – 2011.
Rozpoznając odwołania Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co
następuje:
Nie są uzasadnione zamieszczone w obu odwołaniach zarzuty dotyczące
obrazy przepisów postępowania mogącego mieć wpływ na treść orzeczenia (art.
438 pkt 2 k.p.k.). W istocie chodzi tu o zarzut niezbadania przez Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny okoliczności przemawiających na korzyść obwinionej (art. 4
k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k.), a przede wszystkim wpływu jej stanu zdrowia na
możliwości terminowego sporządzenia uzasadnień orzeczeń.
Sąd Dyscyplinarny odniósł się jednak do tego problemu trafnie przyjmując,
że nie zostało udokumentowane twierdzenie, iż zabieg operacyjny z okresu przed
zatrudnieniem obwinionej w Sądzie Rejonowym, związany z korektą skrzywienia
kręgosłupa, wpływał na ewentualne ograniczenie wykonania przez nią obowiązków
służbowych.
Wyniki okresowych badań lekarskich potwierdzały jej pełną zdolność do
wykonywania zawodu sędziowskiego. Należy również zgodzić się za stanowiskiem,
że krótkotrwałe okresy zwolnień lekarskich nie mogą usprawiedliwić znacznych
opóźnień w sporządzaniu uzasadnień.
7
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny przekonywująco wykazał, że obwiniona
otwarcie kontestowała decyzję Kolegium Sądu Okręgowego o wyznaczeniu jej
miejsca orzekania w Zamiejscowym Wydziale Karnym w P. z dniem 1 stycznia
2011 r. Zasięg tej kontestacji był szeroki i dotyczył wielu obszarów działalności
zawodowej, w większości nie miał żadnego związku z sygnalizowanym problemem
zdrowotnym. Opóźnienia w sporządzaniu uzasadnień mieściły się w tym nurcie
kontestacyjnym.
Należy również zauważyć, iż zastrzeżenia obrońcy co do „niewyjaśnienia
sposobu wezwania świadków przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego w
postępowaniu wyjaśniającym” oraz co do dopuszczania przez Sąd Dyscyplinarny
dowodu z zeznań św. T. S. są oczywiście nieuzasadnione.
W postępowaniu dyscyplinarnym zostało udowodnione popełnienie przez
obwinioną wszystkich zarzuconych przewinień dyscyplinarnych i uchybień godności
urzędu (art. 107 § 1 u.s.p.).
Nie podjęła ona praktycznie żadnej racjonalnej obrony w tym postępowaniu.
Istotne jest to, że miała pełną możliwość działania procesowego i – co jest
oczywiste – dysponowała miarodajną wiedzą o przedmiocie postępowania
dyscyplinarnego oraz kwalifikacjami zawodowymi. Sąd Dyscyplinarny
przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny, uzasadniający
przypisanie obwinionej popełnienie zarzucanych jej czynów. Nie zostały wskazane
dowody podważające te ustalenia, a były one wolne od jakichkolwiek sprzeczności.
Nie może w związku z tym obwiniona powołać się skutecznie na przyczynę
odwoławczą określoną w art. 438 pkt 3 k.p.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wymierzył obwinionej kary
dyscyplinarne według rozmiaru szkodliwości przypisanych jej czynów.
Za przewinienia dyscyplinarne opisane w punktach II, III i IV, wstępnej
wyroku orzeczona została kara nagany (art. 109 § 1 pkt 2 u.s.p.) W odwołaniach
obwinionej i jej obrońcy nie ma wypowiedzi polemicznych co do wymiaru tych kar.
Należy zgodzić się z poglądem Sądu Apelacyjnego, że kary te są odpowiednie, a
zatem nie mogą być uznane za rażąco surowe.
Za adekwatną do rozmiaru przewinień należy uznać również karę
dyscyplinarną przeniesienia na inne miejsce służbowe (art. 109 § 1 pkt 4 u.s.p.) za
czyny opisane w punktach V, VI i VII części wstępnej wyroku, polegające na
uniemożliwianiu wykonywania przez prokuratorów obowiązków służbowych na
8
rozprawach wyznaczonych na dzień 9 września 2011 r., 22 września 2011 r. i 25
listopada 2011 r. Należy podzielić pogląd Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego, że było to działanie świadome, samowolne, niczym
nieusprawiedliwione, stanowiące przejaw arogancji, dezorganizujące pracę Sądu
Rejonowego i Prokuratury Rejonowej. Tego rodzaju postępowanie w sposób rażący
narusza zasady etyki zawodowej sędziów, określone w § 2, § 5 ust. 2 i § 12 ust. 1 i
2 uchwały nr 16/2003 Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 19 lutego 2003 r., jest
szkodliwe, naruszające autorytet wymiaru sprawiedliwości. Wymierzona za te
zachowania kara dyscyplinarna z pewnością nie jest niewspółmiernie surowa. Jest
to kara odpowiednia, adekwatna do popełnionych przewinień, ponieważ
pozostawanie obwinionej w dotychczasowym środowisku zawodowym stało się
niewskazane.
Za częściowo uzasadnione uznać należy natomiast odwołania dotyczące
wymiaru kary dyscyplinarnej za przewinienie służbowe opisane w punkcie I części
wstępnej wyroku, polegające na znacznym przekroczeniu terminu przewidzianego
do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia w 23 wskazanych sprawach, za co
została wymierzona kara złożenia sędziego z urzędu (art. 109 § 1 pkt 5 u.s.p.).
Wymierzenie tej najsurowszej kary dyscyplinarnej, z uwagi na jej drastyczne
skutki dla sytuacji życiowej sędziego, powinno następować w sytuacji wyjątkowej.
W przypadku przewinienia wyłącznie służbowego należy zachować pewien umiar,
w szczególności gdy obwinionym jest sędzia niekarany dyscyplinarnie i cieszący się
dotąd dobrą opinią. Te przymioty posiada obwiniona, dlatego orzeczona wobec niej
kara złożenia z urzędu została uznana przez Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny
za rażąco surową (art. 438 pkt 4 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.). Należało w
konsekwencji zmienić zaskarżony wyrok w tej części i w miejsce kary złożenia
sędziego z urzędu orzec karę przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe
(109 § 1 pkt 4 u.s.p).
Nie było podstaw do orzeczenia kary łagodniejszej, ponieważ zwłoka w
sporządzaniu uzasadnień w większości spraw była rażąca (w 5 sprawach ponad –
roczna), a podstawową jej przyczyną – jak ustalono – było kontestowanie przez
obwinioną decyzji Kolegium Sądu Okręgowego o wyznaczeniu jej miejsca
orzekania w wydziale Zamiejscowym w P. Doprowadziło to do
nieusprawiedliwionego przedłużenia się postępowań sądowych w wielu sprawach
karnych, z naruszeniem wymagań określonych w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i w
9
art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Kara
przeniesienia na inne miejsce służbowe obciąża obwinioną obok identycznej kary
dyscyplinarnej orzeczonej za inne przewinienie.
Wskutek zmiany wyroku powodującej uchylenie orzeczonej kary złożenia
sędziego z urzędu bezprzedmiotowe stało się obniżenie obwinionej
wynagrodzenia (art. 123 § 1 u.s.p. w związku z art. 129 § 3 u.s.p.) Orzeczenie w
tej części należało uchylić.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak
w sentencji wyroku (art. 437 § 1 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p. oraz art. 133
u.s.p).