Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 147/12
POSTANOWIENIE
Dnia 23 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Dorota Rysińska
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza ,
w sprawie A. D.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 23 stycznia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 stycznia 2012 r.,
utrzymującego w mocy wyrok łączny Sądu Okręgowego w G.
z dnia 16 listopada 2011 r.,
1. oddala kasację;
2. zwalnia skazanego A. D. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego;
3. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. Ż. -
Kancelaria Adwokacka kwotę 738 ( siedemset trzydzieści osiem
złotych ) w tym 23% podatku VAT, tytułem sporządzenia i
wniesienia kasacji.
UZASADNIENIE
Wyrokiem łącznym z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt XIV K 197/11, Sąd
Okręgowy w G. połączył kary jednostkowe pozbawienia wolności orzeczone wobec
A. D.:
2
1. wyrokiem Sądu Rejonowego w T. z dnia 21 grudnia 2007 r., sygn. akt
II K 229/07:
a. za popełnione w dniu 31 marca 2007 r. przestępstwo z art. 226 § 1
k.k., w wymiarze 4 miesięcy,
b. za popełnione w dniu 31 marca 2007 r. przestępstwo z art. 226 § 1
k.k., w wymiarze 8 miesięcy,
c. za popełnione w dniu 31 marca 2007 r. przestępstwo z art. 224 § 2
k.k., w wymiarze 4 miesięcy,
2. wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 14 października 2009 r.,
sygn. akt IV K 56/08:
a. za popełnione w dniu 21 listopada 2007 r. przestępstwo z art. 280 § 2
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., w wymiarze 4 lat,
b. za popełnione w dniu 21 listopada 2007 r. przestępstwo z art. 217 § 1
k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k., w wymiarze 6 miesięcy,
i wymierzył skazanemu karę łączną 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.
Wyrok ten zaskarżył obrońca skazanego, który w wywiedzionej apelacji
zarzucił „błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, który miał
wpływ na treść orzeczenia tj. uznanie, że skazany posiada tylko przeciętną opinię
oraz że pomiędzy poszczególnymi czynami nie istnieje bliska zbieżność czasowa
pozwalająca na zastosowanie zasady pełnej absorpcji”, wnosząc w konkluzji o
zmianę wyroku sądu pierwszej instancji i wymierzenie skazanemu A. D. kary
łącznej z zastosowaniem wskazanej wyżej zasady.
Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2012 r., Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy uznając apelację obrońcy za oczywiście bezzasadną.
W kasacji wniesionej od wyroku sądu odwoławczego przez obrońcę
skazanego zarzucono:
1. „rażące naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć
wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 451 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k., poprzez
zaniechanie zarządzenia sprowadzenia skazanego A. D. na rozprawę
odwoławczą pomimo złożenia przez niego stosownego wniosku datowanego
na dzień 4 stycznia 2012 r., przy podkreśleniu, że przedmiotem zarzutu
apelacyjnego apelacji z dnia 5 grudnia 2011 r. były ustalenia faktyczne
sprawy dotyczące oceny postawy oraz sytuacji osobistej i życiowej
skazanego, a ponadto, że Sąd odwoławczy przeprowadził w sprawie
3
uzupełniające postępowanie dowodowe w w/w zakresie, uniemożliwiając tym
samym skazanemu wypowiedzenie się co do nowych okoliczności w sprawie
i pozbawiając go tym samym prawa do obrony,
2. rażącą niewspółmierność utrzymanej w mocy wobec
skazanego kary łącznej pozbawienia wolności w sytuacji, gdy w świetle
ogółu okoliczności faktycznych sprawy, w tym wyniku wywiadu
środowiskowego z dnia 11 stycznia 2012 r., zasadnym było dokonanie
zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji zgodnie z wnioskiem zawartym w
apelacji i orzeczenie wobec skazanego kary łącznej przy uwzględnieniu
zasady pełnej absorpcji”.
W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie wyroku w
zaskarżonej części (pkt I – utrzymujący w mocy wyrok sądu meriti) i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Apelacyjnej
wniósł o jej oddalenie jako niezasadnej, natomiast prokurator Prokuratury Krajowej
w toku rozprawy kasacyjnej poparł kasację wnosząc o uchylenie zaskarżonego nią
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Spośród podniesionych w kasacji obrońcy dwóch zarzutów szerszego
omówienia wymaga ten sformułowany w pkt 1 jej petitum, bowiem zarzut
wywiedziony w pkt 2 uznać należy za niedopuszczalny. W tym ostatnim wypadku
nie tylko nie wskazano przepisów, które zdaniem skarżącego zostały naruszone w
sposób rażący i mający przy tym istotny wpływ na treść orzeczenia, lecz wprost –
ignorując regulację art. 523 § 1 in fine k.p.k. – zakwestionowano wymiar kary,
twierdząc, że jest ona niewspółmierna, a więc odwołano się do niedozwolonej na
etapie postępowania kasacyjnego przyczyny odwoławczej określonej w art. 438 pkt
4 k.p.k.
Odmiennego potraktowania wymagał natomiast zarzut, w którym autor
nadzwyczajnego środka zaskarżenia wskazał na obrazę art. 451 k.p.k. i na –
będące jej rezultatem – naruszenie prawa do obrony w rozumieniu art. 6 k.p.k.,
chociaż i on, z przyczyn podanych niżej, nie mógł doprowadzić do zakładanego
przez obrońcę rezultatu.
Rację ma wprawdzie skarżący, gdy odwołując się do utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z dnia 5 stycznia 2011 r., IV KK
4
299/10, LEX nr 725075) podnosi, że w wypadku kwestionowania w zwykłym środku
odwoławczym ustaleń faktycznych, względnie przeprowadzania przez sąd drugiej
instancji uzupełniającego postępowania dowodowego, doprowadzenie oskarżonego
pozbawionego wolności na rozprawę odwoławczą, i to niezależnie od udziału w
tejże rozprawie obrońcy, ze względu na obowiązek zachowania zasad rzetelnego
procesu, w tym prawa do obrony, powinno być regułą.
Prawdą jest też, że w niniejszej sprawie jedynym zarzutem apelacji obrońcy
był zarzut oparty o przesłankę określoną w art. 438 pkt 3 k.p.k., zaś w toku
postępowania apelacyjnego na podstawie art. 452 § 2 k.p.k. – zresztą w związku z
zawartym w zwykłym środku odwoławczym wnioskiem skarżącego – uzupełniono
przewód sądowy, przeprowadzając dowód z treści wywiadu środowiskowego
sporządzonego w dniu 11 stycznia 2012 r. w trybie art. 214 k.p.k. (k. 108). Rzecz
jednak w tym, że wskazana sytuacja jedynie pozornie odpowiada stanowi
procesowemu, w którym bezpośredni udział oskarżonego w rozprawie apelacyjnej
jawi się wręcz jako konieczność.
Analiza pisemnej motywacji zwykłego środka odwoławczego, nie pozostawia
wątpliwości, że jego autor zakwestionował wprawdzie ustalenie Sądu Okręgowego
w G. o „przeciętnym” charakterze opinii wydanej w stosunku do oskarżonego przez
administrację Zakładu Karnego w K., a jednocześnie nie zgodził się ze
stwierdzeniem tego Sądu odnośnie braku wystarczającego związku czasowego
pomiędzy – pozostającymi w zbiegu realnym – przestępstwami, jednak jego wywód
sytuować należy nie w sferze faktów, lecz ocen. Skarżący, co bezsporne, nie podjął
próby poważenia okoliczności, w oparciu o które wydana została przedmiotowa
opinia, a jedynie odwołując się do niekwestionowanej przez siebie, zawartej w niej
treści, wyprowadził wniosek przeciwny do tego, który zaprezentowany został w
uzasadnieniu orzeczenia Sądu pierwszej instancji. W tym stanie rzeczy udział
oskarżonego w rozprawie przed sądem odwoławczym, pomimo formalnego
podniesienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, słusznie uznany został przez
Sąd Apelacyjny z zbędny (postanowienie z dnia 12 stycznia 2012 r. – k. 94), skoro
kwestie, które miały być przedmiotem rozważań, w rzeczywistości wiązały się z
interpretacją stwierdzonych faktów nie zaś z ich ustalaniem. Dotyczy to również
drugiej, odmiennie przez obrońcę interpretowanej, ale jednocześnie przecież
obiektywnej okoliczności, stanowiącej jedną z przesłanek mających znaczenie dla
wymiaru kary łącznej (poza związkiem przedmiotowo – podmiotowym), za jaką
5
uznaje się związek czasowy pomiędzy poszczególnymi, pozostającymi w zbiegu
przestępstwami. Zdaniem obrońcy związek ten (okres 8 miesięcy), miał charakter
ścisły, podczas gdy w ocenie sądu a quo można wprawdzie mówić o zbieżności
czasowej ale nie „bardzo bliskiej”.
Oczywiste w tym stanie rzeczy jest, że dla oceny wskazanych wyżej
kryteriów warunkujących rozmiar kary łącznej w granicach określonych treścią art.
86 § 1 k.k. (zastosowania zasady absorpcji, jak tego domagał się autor apelacji, czy
też asperacji, jak to przyjęto w poddanym kontroli instancyjnej wyroku), a więc
mających wyłącznie charakter prawny, nie wiążących się przy tym z koniecznością
czynienia dodatkowych ustaleń, wystarczająca była obligatoryjna obecność na
rozprawie apelacyjnej obrońcy, który mógł zaprezentować argumentację
wspierającą wyartykułowany przez siebie w środku odwoławczym pogląd.
Nie może być również mowy o naruszeniu prawa A. D. do obrony i to
pomimo przeprowadzenia w instancji ad quem, pod jego nieobecność,
uzupełniającego postępowania dowodowego. Dopuszczony przez Sąd Apelacyjny
dowód z wywiadu środowiskowego, potwierdził okoliczności poczytanie już
wcześniej przez Sąd Okręgowy in plus dla oskarżonego. Dotyczyły one jego
sytuacji rodzinnej i majątkowej oraz zachowania w okresie po wcześniejszym
zwolnieniu z zakładu karnego. Okoliczności te, wynikające przecież wprost z
przeprowadzonego wywiadu, zostały przez Sąd drugiej instancji bez zastrzeżeń
przyjęte jako przemawiające na korzyść skazanego, czego ewentualny udział tego
ostatniego w rozprawie i możliwość wypowiedzenia się co do wskazanego dowodu,
zmienić nie mogły.
Reasumując, stwierdzić więc należy, że na tle układu procesowego jaki
zarysował się w toku postępowania odwoławczego, nie doszło do naruszenia
wskazanych w omawianym zarzucie przepisów prawa procesowego. Sąd
odwoławczy, podejmując decyzję o niesprowadzaniu oskarżonego na rozprawę,
działał w granicach prerogatywy nadanej mu przez ustawodawcę w przepisie art.
451 k.p.k., zaś skarżący, jeżeli nawet hipotetycznie założyć, że udział skazanego w
tej czynności procesowej byłby wskazany, nie wykazał aby brak takiego udziału
miał wpływ i to istotny, w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k., na treść poddanego kontroli
kasacyjnej orzeczenia, bowiem za takie nie może być uznane samo powołanie się
na naruszenia art. 6 k.p.k.
Z powołanych powodów, wniesioną w tej sprawie kasację należało oddalić.
6
Jednocześnie uwzględniając sytuacje rodzinną i majątkową skazanego, w
oparciu o przepis art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono go od kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego, zasądzając jednocześnie na rzecz obrońcy z urzędu, a
to na podstawie § 14 ust. 3 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) opłatę za
sporządzenie i wniesienie kasacji, uwzględniającą podatek VAT.