Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 78/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z wniosku Z. G.-Z. i M. G.
przy uczestnictwie I. P. i S. P.
o wpis prawa własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 stycznia 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawców
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 28 lipca 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 28 lipca 2011 r. oddalił apelacje
wnioskodawców Z. G.-Z. i M. G. od postanowienia Sądu Rejonowego oddalającego
ich wniosek o wpis prawa własności nieruchomości o powierzchni 56,04 arów,
położonej w P., do księgi wieczystej X.
Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że księga wieczysta nr X. (poprzedni
nr Y.) jest prowadzona dla nieruchomości obejmującej cztery działki (nr 1186/185,
1187/185, 1188/185 i 1189/185) o łącznej powierzchni 56,04 a, położnej w P.
Prawo własności tej nieruchomości jest wpisane na rzecz uczestników - małżonków
I. i S. P. na podstawie warunkowej umowy sprzedaży z dnia 18 lutego 2008 r. oraz
umowy przeniesienia własności z dnia 1 kwietnia 2008 r. W dziale III księgi
wieczystej wpisano roszczenie wnioskodawców o przeniesienie własności
nieruchomości na podstawie warunkowej umowy sprzedaży z dnia 16 stycznia
2004 r., zawartej między T. K. i J. S. (sprzedającymi) a wnioskodawcami. Wpisane
jest też ostrzeżenie o zakazie sprzedaży nieruchomości.
Powyższą umową warunkową z dnia 16 stycznia 2004 r. ówcześni
właściciele T. K. i J. S. sprzedali Z. G.-Z. w 2
/3 częściach oraz M. G. w 1
/3 części
nieruchomość rolną o powierzchni 1,7626 ha, położoną w P. za cenę 100.000 zł,
pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona prawa
pierwokupu.
Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 22 września 2009 r.
(sygn. akt I C 330/09) uczestniczy zostali zobowiązani do złożenia oświadczenia
woli, że przenoszą na rzecz wnioskodawców własność nieruchomości wpisanej w
księdze wieczystej nr Y. Sądu Rejonowego w M., położonej w P., o powierzchni
56,04 a, w sposób opisany w § 3 warunkowej umowy sprzedaży z dnia 16
stycznia 2004 r.
Sąd Okręgowy podkreślił, że nawiązanie w wyroku z dnia 22 września
2009 r. (I C 330/09) do § 3 warunkowej umowy sprzedaży z dnia 16 stycznia
2004 r. nie przesądza o ziszczeniu się przewidzianego tam warunku w postaci
nieskorzystania przez Agencję Nieruchomości Rolnych z prawa pierwokupu.
Wnioskodawcy nie dołączyli bowiem do akt stosownego oświadczenia Agencji,
3
przez co nie wykazali w postaci właściwego dokumentu zasadności
żądanego wpisu.
W skardze kasacyjnej wnioskodawcy domagali się uchylenie postanowienia
odwoławczego i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania.
Skarżący przedstawili zarzut naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c. i art. 6269
k.p.c.
przez odmowę wpisu mimo spełnienia jego przesłanek. W szczególności twierdzili,
że nie został respektowany prawomocny wyrok sądowy z dnia 22 września 2009 r.
(I C 330/09), miarodajny w sferze przeniesienia własności nieruchomości na rzecz
wnioskodawców, jak również potwierdzający nieskorzystanie przez Agencję
Nieruchomości Rolnych z prawa pierwokupu.
Powołali się również na naruszenie art. 157 § 1 k.c. przez pominięcie,
że własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani
z zastrzeżeniem terminu. Z tej przyczyny skutki wyroku w sprawie I C 330/09 były
„bezwarunkowe”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że kluczową
i praktycznie jedyną przyczyną oddalenia apelacji wnioskodawców było
nieprzedstawienie przez nich oświadczenia Agencji Nieruchomości
Rolnych o nieskorzystaniu z prawa pierwokupu przewidzianego w art. 3 ustawy
z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592
ze zm.). Te stanowisko jest oczywiście błędne z dwóch przyczyn. Po pierwsze,
w aktach sprawy (k. 105) znajduje się pismo Agencji Nieruchomości Rolnych z dnia
19 lutego 2004 r. (Nr […]) potwierdzające jej rezygnację z wykonania prawa
pierwokupu związanego z warunkową umową sprzedaży nieruchomości z dnia 16
stycznia 2004 r. Po drugie, w prawomocnym wyroku z dnia 22 września 2009 r.
(sygn. akt I C 330/09) Sąd Okręgowy wiążąco ustalił, że Agencja nie wykonała
prawa pierwokupu. Już z tej przyczyny skarga kasacyjna wnioskodawców jest
zasadna.
Sąd Rejonowy zgłosił pewne zastrzeżenia co do skuteczności wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 22 września 2009 r. (I C 330/09) w postępowaniu
4
wieczystoksięgowym, z którym polemizowali wnioskodawcy w apelacji.
Sąd odwoławczy podzielił ich zarzut odnoszący się do zbędności nadania temu
wyrokowi klauzuli wykonalności, nie ustosunkowując się do innych kontrowersji.
Kognicja Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym jest ograniczona
i nie może rozszerzać się - poza procesowym problemem nieważności
postępowania - na sferę nieobjętą rozpoznaniem sądu II instancji. Z tych przyczyn
należało uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego
rozpoznania (art. 39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c.).

V CSK 78/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia