V CSK 84/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-05-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CSK 84/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa W. K., J. K. i K. K.
przeciwko Zakładom Farmaceutyczno-Chemicznym i Hurtowni Apteczno-
Drogeryjnej "D." Spółce Akcyjnej w likwidacji
o ustalenie i wydanie dokumentów,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 stycznia 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda K. K. od wyroku Sądu Apelacyjnego
w K.
z dnia 28 września 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu w K. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 28 września 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
K. K. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia12 maja 2011 r. oddalającego jego
żądanie oraz W. K. i J. K. ustalenia, że są akcjonariuszami pozwanej, tj. że
przysługuje im we współwłasności prawo do 299 akacji pozwanej na okaziciela
oraz żądanie wydania ważnych duplikatów dokumentów tych akcji. Sąd przyjął, że
prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 5 listopada 2002 r.,
upoważniające G. R. do zwołania walnego nadzwyczajnego zgromadzenia
pozwanej spółki jest wiążące przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy w tym
znaczeniu, że przesądza o skutecznym nabyciu przez G. R. 299 akcji na
okaziciela, a tym samym o bezzasadności żądania pozwu.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 400 § 3 k.s.h. (art. 401 § 1 k.s.h. w brzmieniu sprzed nowelizacji), art. 339
k.h., 328 § 5 w zw. z art. 357 § 1 k.s.h. w zw. z ar. 1 i 2 Dekretu o umarzaniu
utraconych dokumentów, art. 343 § 1 k.s.h. oraz art. 92112
k.c. w zw. z art. 92116
k.c., art. 189 k.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony
i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe
i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także
inne osoby.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że istota uregulowanej
w art. 365 § 1 k.p.c. mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia polega na tym,
że wymienione w nim podmioty powinny mieć na względzie fakt wydania
prawomocnego orzeczenia i jego treść (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
13 stycznia 2000 r., II CKN 655/98, nie publ.). Wynikający z niej stan związania -
według dominującego poglądu w judykaturze Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 110/07, nie publ. i z dnia
3
22 czerwca 2010 r., IV CSK 359/09, OSNC 2011, nr 2. poz. 16) - ogranicza się
jednak do sentencji orzeczenia i nie obejmuje motywów rozstrzygnięcia.
Dlatego przyjmuję się, że sąd nie jest związany ustaleniami i oceną dowodów,
dokonanymi w innej sprawie. Podkreśla się tylko, że, dokonując samodzielnych
ustaleń, nie może ignorować stanowiska zajętego w innej sprawie, w której stan
faktyczny był konstruowany na podstawie tego samego zdarzenia, lecz biorąc je
pod uwagę, obowiązany jest dokonać własnych, wszechstronnych ustaleń
i samodzielnych ocen, które w rezultacie mogą doprowadzić do odmiennych
konkluzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1073/00,
nie publ.). Uzasadnieniem tego stanowiska są - jak wyjaśnił Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 4 marca 2009 r., IV CSK 441/08, (nie publ.) - dwa argumenty.
Zasadniczym jest ten, że w grę wchodzi tu kwestia prawa do oceny wiarygodności
dowodów, będąca podstawą i gwarancją niezawisłości orzekania sędziowskiego.
Dlatego, jak podkreślono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2002 r.,
IV CKN 1073/00, wszelkie wyłączenia i wyjątki od zawarowanej w art. 233 § 1 k.p.c.
zasady samodzielności i niezawisłości sądu w dokonywaniu oceny materiału
dowodowego należy interpretować ścieśniająco. Drugi argument wynika stąd,
że w każdej ze spraw opartych na tym samym zdarzeniu sądy - w następstwie
realizowania zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego - mogą dysponować
różnym materiałem dowodowym.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną podziela
wyrażoną w przytoczonych wyżej orzeczeniach wykładnię art. 365 § 1 k.p.c.
To oznacza, że zarzut wydania zaskarżonego wyroku z naruszeniem art. 365 § 1
k.p.c. jest uzasadniony. Rację bowiem ma skarżący, że Sąd nie był związany
w niniejszej sprawie oceną spornej kwestii skutecznego nabycia przez G. R. 299
akcji opartą na dokonanych w postanowieniu Sądu Rejonowego z dnia 5 listopada
2002 r. ustaleniach faktycznych i wyrażonych w tym postanowieniu ocenach
prawnych.
Skoro Sąd Apelacyjny wyszedł z odmiennych założeń, zaskarżony wyrok nie
mógł się ostać.
4
Na koniec, trzeba zauważyć, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku
z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie V CSK 467/07, z powództwa Grzegorza
Raczyńskiego przeciwko pozwanej, stwierdził m.in., że „wobec sprzedaży
nieważnych akcji nie doszło do skutecznego nabycia praw z akcji nie tylko przez
Stanisława Golę, ale - wbrew stwierdzeniu Sądu Apelacyjnego - także przez
powoda” (Grzegorza Raczyńskiego).
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
jw
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa W. K., J. K. i K. K.
przeciwko Zakładom Farmaceutyczno-Chemicznym i Hurtowni Apteczno-
Drogeryjnej "D." Spółce Akcyjnej w likwidacji
o ustalenie i wydanie dokumentów,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 stycznia 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda K. K. od wyroku Sądu Apelacyjnego
w K.
z dnia 28 września 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu w K. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 28 września 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
K. K. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia12 maja 2011 r. oddalającego jego
żądanie oraz W. K. i J. K. ustalenia, że są akcjonariuszami pozwanej, tj. że
przysługuje im we współwłasności prawo do 299 akacji pozwanej na okaziciela
oraz żądanie wydania ważnych duplikatów dokumentów tych akcji. Sąd przyjął, że
prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 5 listopada 2002 r.,
upoważniające G. R. do zwołania walnego nadzwyczajnego zgromadzenia
pozwanej spółki jest wiążące przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy w tym
znaczeniu, że przesądza o skutecznym nabyciu przez G. R. 299 akcji na
okaziciela, a tym samym o bezzasadności żądania pozwu.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 400 § 3 k.s.h. (art. 401 § 1 k.s.h. w brzmieniu sprzed nowelizacji), art. 339
k.h., 328 § 5 w zw. z art. 357 § 1 k.s.h. w zw. z ar. 1 i 2 Dekretu o umarzaniu
utraconych dokumentów, art. 343 § 1 k.s.h. oraz art. 92112
k.c. w zw. z art. 92116
k.c., art. 189 k.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony
i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe
i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także
inne osoby.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że istota uregulowanej
w art. 365 § 1 k.p.c. mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia polega na tym,
że wymienione w nim podmioty powinny mieć na względzie fakt wydania
prawomocnego orzeczenia i jego treść (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
13 stycznia 2000 r., II CKN 655/98, nie publ.). Wynikający z niej stan związania -
według dominującego poglądu w judykaturze Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 110/07, nie publ. i z dnia
3
22 czerwca 2010 r., IV CSK 359/09, OSNC 2011, nr 2. poz. 16) - ogranicza się
jednak do sentencji orzeczenia i nie obejmuje motywów rozstrzygnięcia.
Dlatego przyjmuję się, że sąd nie jest związany ustaleniami i oceną dowodów,
dokonanymi w innej sprawie. Podkreśla się tylko, że, dokonując samodzielnych
ustaleń, nie może ignorować stanowiska zajętego w innej sprawie, w której stan
faktyczny był konstruowany na podstawie tego samego zdarzenia, lecz biorąc je
pod uwagę, obowiązany jest dokonać własnych, wszechstronnych ustaleń
i samodzielnych ocen, które w rezultacie mogą doprowadzić do odmiennych
konkluzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1073/00,
nie publ.). Uzasadnieniem tego stanowiska są - jak wyjaśnił Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 4 marca 2009 r., IV CSK 441/08, (nie publ.) - dwa argumenty.
Zasadniczym jest ten, że w grę wchodzi tu kwestia prawa do oceny wiarygodności
dowodów, będąca podstawą i gwarancją niezawisłości orzekania sędziowskiego.
Dlatego, jak podkreślono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2002 r.,
IV CKN 1073/00, wszelkie wyłączenia i wyjątki od zawarowanej w art. 233 § 1 k.p.c.
zasady samodzielności i niezawisłości sądu w dokonywaniu oceny materiału
dowodowego należy interpretować ścieśniająco. Drugi argument wynika stąd,
że w każdej ze spraw opartych na tym samym zdarzeniu sądy - w następstwie
realizowania zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego - mogą dysponować
różnym materiałem dowodowym.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną podziela
wyrażoną w przytoczonych wyżej orzeczeniach wykładnię art. 365 § 1 k.p.c.
To oznacza, że zarzut wydania zaskarżonego wyroku z naruszeniem art. 365 § 1
k.p.c. jest uzasadniony. Rację bowiem ma skarżący, że Sąd nie był związany
w niniejszej sprawie oceną spornej kwestii skutecznego nabycia przez G. R. 299
akcji opartą na dokonanych w postanowieniu Sądu Rejonowego z dnia 5 listopada
2002 r. ustaleniach faktycznych i wyrażonych w tym postanowieniu ocenach
prawnych.
Skoro Sąd Apelacyjny wyszedł z odmiennych założeń, zaskarżony wyrok nie
mógł się ostać.
4
Na koniec, trzeba zauważyć, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku
z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie V CSK 467/07, z powództwa Grzegorza
Raczyńskiego przeciwko pozwanej, stwierdził m.in., że „wobec sprzedaży
nieważnych akcji nie doszło do skutecznego nabycia praw z akcji nie tylko przez
Stanisława Golę, ale - wbrew stwierdzeniu Sądu Apelacyjnego - także przez
powoda” (Grzegorza Raczyńskiego).
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
jw