Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Danuta Szykut

Protokolant: st.sekr.sądowy Sylwia Pławsiuk

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. w Słupsku na rozprawie

sprawy z odwołania R. G.

od decyzji z dnia 14/11/2012 r. znak: (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o rentę

I oddala odwołanie,

II nie obciąża R. G. kosztami procesu,

III przyznaje radcy prawnemu M. R. wynagrodzenie w kwocie 90,00zł (dziewięćdziesiąt złotych 00/100) podwyższone o stawkę podatku VAT, płatne z funduszu Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Słupsku, tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu

UZASADNIENIE

Ubezpieczony R. G. w odwołaniu od decyzji wydanej w dniu
14.11.2012 r., znak: (...) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że niezdolność do pracy powstała u niego w 2001 r., natomiast po operacji nowotworu złośliwego w jamie ustnej w 2010 r. nastąpiło pogorszenie jego stanu zdrowia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego odrzucenie oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych jednocześnie podnosząc, że w celu uzyskania uprawnień do renty niezdolność do pracy u ubezpieczonego winna powstać na dzień 20.12.1995 r., tj. 18 miesięcy od ustania ostatniego ubezpieczenia. Ogólny staż pracy ubezpieczonego wynosi 25 lat 1 miesiąc i 19 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące okresów nieskładkowych. Natomiast w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku tj. od 05.07.2002 r. do 04.07.2012 r. ubezpieczony nie udokumentował żadnego okresu ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony R. G., urodzony (...), wykształcenie średnie-technik mechanik samochodowy. Pracował jako elektryk samochodowy (od 01.09.1966 r. do 28.02.1976 r.), praca w gospodarstwie rolnym rodziców (od 01.03.1976 r. do 22.08.1978 r.), mechanik, dozorca (od 22.08.1978 r. do 31.01.1992 r.) oraz mechanik samochodowy (od 18.01.1993r. do 28.02.1993 r.). Ostatnie zatrudnienie ustało w dniu 28.02.1993 r. Obecnie nadal nie pracuje-bezrobotny, korzysta z opieki społecznej.

W dniu 05.07.2012 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

R. G. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym przez (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w S. w dniu 13.04.2012 r. Jako symbol niepełnosprawności wskazano 11-I-schorzenia inne, w tym schorzenia endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego, 03-L- zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu oraz 02-P- choroby psychiczne. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 19.02.2011 r. Niepełnosprawność istnieje od 04.2001 r. Orzeczenie wydano okresowo do dnia 19.02.2016 r.

Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 13.08.2012 roku uznał ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy do 31.12.2013 r. Datę powstania częściowej niezdolności do pracy ustalił na dzień 18.04.2010 r. tj. dzień rozpoczęcia hospitalizacji w Klinice (...). 19.04.2010 r. ubezpieczony był leczony operacyjnie z powodu raka dna jamy ustnej- częściowe usunięcie dna jamy ustnej, części trzonu żuchwy i węzłów chłonnych nadgnykowych. Lekarz Orzecznik ZUS nie stwierdził niezdolności do pracy od 17.12.1995 r. Ubezpieczony wniósł sprzeciw od powyższego orzeczenia do komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 26.10.2012 roku podtrzymała stanowisko Lekarza Orzecznika ZUS.

Ubezpieczony udokumentował łącznie 25 lat 1 miesiąc i 19 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące okresów nieskładkowych. Okres 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia przypada na dzień 20.12.1995 r. W dziesięcioleciu liczonym przed złożeniem wniosku tj. od 05.07.2002 r. do 04.07.2012 r. ubezpieczony nie udokumentował żadnego okresu ubezpieczenia.

Na tej podstawie organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 14.11.2012 r., znak: (...) odmówił R. G.prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

dowód: akta emerytalne : wniosek – k. 1-2, kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych – k.3, świadectwa pracy – k. 4, 8 i 12, orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 13.08.2012 r. – k. 22, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 26.10.2012 r. – k. 29, zaskarżona decyzja – k. 30-30v., dokumentacja lekarska ubezpieczonego : orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 13.04.2012 r. – k. 4, opinia lekarska- k. 19-19v. oraz k. 34-34 v.

Ubezpieczony w latach 1994 i 1995 nigdzie się nie leczył, nie chodził do lekarzy. Pierwszy raz u lekarza rodzinnego był w 1996 r. Ubezpieczony nadużywał alkoholu. Leczenie rozpoczął od 2001 roku w (...). Hospitalizowany od 06.03.-24.04.2009 r. w Całodobowym Oddziale (...) w L.. W 2010 r. był operowany z powodu nowotworu złośliwego jamy ustnej.

dowód: akta sprawy: zaświadczenie o stanie zdrowia – k. 46, 47-47 v., wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 17-17 v. w zw. z k. 53 (00:07:04-00:20:17), dokumentacja lekarska ubezpieczonego- zaświadczenie z dnia 03.07.2012 r. – k. 1-1 v., zaświadczenie o stanie zdrowia z dnia 24.07.2012 r. – k. 3-3 v., dokumentacja lekarska od lekarza rodzinnego ubezpieczonego- k. 8-15 v., karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 16-16 v.,

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego R. G. nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie roszczenie ubezpieczonego podlegało rozstrzygnięciu w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227ze zm.)

Stosownie do art. 57 ust 1 cytowanej ustawy renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)jest niezdolny do pracy,

2)ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b), pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a), pkt 10 lit. a), pkt 11-12, 13 lit. a), pkt 14 lit a) i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a), pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl ust. 2 cytowanego art. 57: „Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.”

Z kolei w myśl art. 58 ust.1-3 powyższej ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Stosownie do ust. 2 art. 58 okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Zgodnie z ust. 4 dodanym przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2011 r zmieniającej ustawę o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 08 września 2011 r. Nr 11.187. 1112) przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Innymi słowy prawo do renty, z pominięciem wymaganego okresu pięciu lat, o którym mowa w art. 58 ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Warunek wymieniony w pkt 1 art. 57 ust 1 jest spełniony wówczas, gdy osoba ubiegająca się o rentę całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu – art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie jest, że ubezpieczony udokumentował łącznie 25 lat 1 miesiąc i 19 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące okresów nieskładkowych. Skoro wykazał ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych i jest całkowicie niezdolny do pracy, to jego niezdolność do pracy nie musiałaby powstać w okresach wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 (patrz art. 57 ust. 2 przytoczony powyżej) jednakże, aby nabyć prawo do renty musiałby wykazać 5 – letni okres składkowy i nieskładkowy w 10 - leciu liczonym przez złożeniem wniosku o rentę lub w 10 – leciu liczonym od daty powstania niezdolności do pracy (wymóg z art. 57 ust. 1 pkt 2 uszczegółowiony w art. 58 ust. 2).

W dziesięcioleciu liczonym przed złożeniem wniosku tj. od 05.07.2002 r. do 04.07.2012 r. ubezpieczony nie udokumentował żadnego okresu ubezpieczenia. Ostatnie ubezpieczenie R. G. ustało w dniu 20 czerwca 1994r. W tej dacie, jak sam wyjaśnił na rozprawie w dniu 30.01.2013r. (protokół k. 17-17v) ubezpieczony nj9gdzie się nie leczył. Pierwszy raz do lekarza rodzinnego poszedł w 1996r. zaś leczenie w (...) rozpoczął w 2001r. Taką też datę początkową istnienia niepełnosprawności – kwiecień 2001r. – wskazuje orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 13.04.2012r. (orzeczenie k. 4 dokumentacji lekarskiej ZUS). Z uwagi na tę datę Sąd zwrócił się do (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. o nadesłanie akt związanych z pierwszorazowym wnioskiem ubezpieczonego o ustalenie stopnia niepełnosprawności. W oparciu o te akta Sąd ustalił, iż orzeczeniem z 13 czerwca 2001r. R. G. zaliczony został do lekkiego stopnia niepełnosprawności okresowo do 30 czerwca 2002r. z ustaleniem, iż ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od kwietnia 2001r., ze wskazaniem odpowiedniego zatrudnienia – pracy dostosowanej do możliwości psychofizycznych (akta (...) wraz z orzeczeniem z 13.06.2001r. k. 27-43 akt sprawy).

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, czyli dopuszczeniu dowodów z dokumentów, zaświadczeń o stanie zdrowia na potrzeby wniosku o rentę oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z 2012r. i akt (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z 2001 roku Sąd ustalił, że nie jest celowe dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych na okoliczność ustalenia daty poczatkowej niezdolności do pracy ubezpieczonego tj. wcześniejszej niż wynikająca z dokumentów. Sam ubezpieczony w odwołaniu od decyzji wskazał, że leczy się od 2001 roku i kojarzył swoją niezdolność do pracy z rokiem 2001 r. Powyższe potwierdzają również orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydane przez (...) d/s Orzekania o N. w S. omówione powyżej. Przedłożone przez ubezpieczonego karty leczenia szpitalnego za lata 80 oraz wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej o udzielonej pomocy medycznej czy poradach lekarskich nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ponieważ nie była to niezdolność do pracy, która trwała nieprzerwanie. Ubezpieczony po tym okresie pracował do 28.02.1993 r. Nadto, jak sam przyznał w latach 1994-1995 r. nie leczył się w ogóle, a pierwszy raz u lekarza rodzinnego był dopiero w 1996 r.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie było celowe dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych, bowiem nawet uznanie ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy nie skutkowałoby przyznaniem mu prawa do renty z uwagi na dyspozycję art. 57 ust. 1 i art. 58 ustawy o emeryturach i rentach. Z tej przyczyny Sąd oddalił wnioski dowodowe ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych.

Z tych racji natury faktycznej i prawnej Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego R. G., jako bezzasadne, o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył ubezpieczonego kosztami procesu, o czym orzeczono w punkcie II sentencji. Sąd kierował się stanem zdrowia ubezpieczonego i brakiem środków utrzymania.

Zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej) ubezpieczonego. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (tak: SN w postanowieniu 1974.01.14 II CZ 223/73 LEX nr 7379). Również SN w postanowieniu 1966.06.28 I CR 372/65 LEX nr 6011 wywiódł, że stosownie do art. 102 k.p.c. w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może nie obciążać strony przegrywającej kosztami procesu. Kodeks nie określa bliżej pojęcia "Wypadki szczególne", pozostawiając rozwiązanie tego zagadnienia praktyce sądowej. Jednakże brak jakichkolwiek ograniczeń wyliczonych choćby przykładowo wskazuje na intencję ustawodawcy szerokiego pojmowania zakresu tego terminu.

W przedmiotowej sprawie Sąd uznał, że zachodzą przesłanki do zastosowania art. 102 k.p.c., przy uwzględnieniu sytuacji majątkowej ubezpieczonego, sprzecznym z zasadami współżycia społecznego byłoby obciążanie jego kosztami procesu – kosztami zastępstwa procesowego pełnomocnika organu rentowego.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3, art. 99 i 108 § 1 k.p.c.. oraz § 11 ust. 2 w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) przyznając radcy prawnemu M. R. wynagrodzenie w kwocie 90 zł (150% stawki minimalnej) podwyższone o stawkę podatku VAT, płatne z funduszu Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Słupsku tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu, o czym orzeczono w pkt III sentencji wyroku.