Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KZ 10/13
POSTANOWIENIE
Dnia 14 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie z wniosku skazanego A. B.
o wznowienie postępowania
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 14 marca 2013 r.
zażalenia skazanego
na zarządzenie Zastępcy Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu
Apelacyjnego z dnia 31 grudnia 2012 r., odmawiające przyjęcia wniosku o
wznowienie postępowania
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
A. B. przesłał do Sądu Apelacyjnego sporządzony przez siebie wniosek o
wznowienie postępowania w sprawie, w której został skazany prawomocnym
wyrokiem Sądu Rejonowego. Jednocześnie wystąpił o wyznaczenie mu obrońcy z
urzędu oraz o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych. Na podstawie art. 120
§ 1 k.p.k. w zw. art. 78 § 1 k.p.k. został wezwany do uzupełnienia w terminie 7 dni
braku formalnego wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu, przez wykazanie w
drodze dołączenie zaświadczeń dotyczących sytuacji materialnej, że nie jest w
stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i
rodziny. W odpowiedzi A. B. złożył sporządzone przez siebie oświadczenie o stanie
rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenie to Sąd uznał
za niezadowalające i ponownie wezwał zainteresowanego do uzupełnienia wniosku
przez złożenie dokumentów potwierdzających deklarowaną przez niego sytuację
2
materialną. Wnioskodawca dokumentów tych nie przedstawił, natomiast ponownie
złożył oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
Postanowieniem z dnia 14 listopada 2012 r. Sąd Apelacyjny, powołując się
na przepis art. 78 § 1 k.p.k., nie uwzględnił wniosku A. B. o wyznaczenie obrońcy z
urzędu w celu sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania. W uzasadnieniu
wskazał, że mimo dwukrotnego wezwania zainteresowany nie złożył dokumentów,
które potwierdzałyby informacje podane we wspomnianych oświadczeniach, zatem
nie wykazał, iż nie jest w stanie ponieść kosztów ustanowienia obrońcy z wyboru.
Postanowienie to A. B. zaskarżył zażaleniem, które zarządzeniem
upoważnionego sędziego z dnia 30 listopada 2012 r. (data wysłania: 3.12.2012 r.)
zostało dołączone do akt sprawy bez podejmowania czynności. Skazany, którego
poinformowano, że przedmiotowe postanowienie nie podlega zaskarżeniu, nadesłał
adresowane do Sądu Najwyższego pismo, które określił jako „kasacja i zażalenie
na zarządzenie SA z dnia 3.12.12 r.” Pismem z dnia 18 grudnia 2012 r. Zastępca
Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego poinformowała
skazanego, że jego pismo zostało dołączone do akt sprawy, bowiem „na
zarządzenie sędziego z dnia 30.11.2012 r. (data wysłania 3.12.2012 r.) w sprawie o
sygn. akt II AKo …/12 środek zaskarżenia nie przysługuje, również w postaci
kasacji”. Skazany złożył kolejne pismo adresowane do Sądu Najwyższego, które
tak jak poprzednie określił jako „kasacja i zażalenie”, tyle że jako przedmiot
zaskarżenia wskazał „zarządzenie SA – Przewodniczącego II Wydziału Karnego z
dnia 18.12.12 r.” Również i w tym wypadku skazanego poinformowano (pismem
Przewodniczącego Wydziału z dnia 2 stycznia 2013 r.) , że zarządzenie to nie
podlega zaskarżeniu, że złożone przez niego pismo zostało dołączone do akt
sprawy oraz że w przyszłości podobne pisma będą dołączane do akt bez udzielania
odpowiedzi. Natomiast zarządzeniem z dnia 31 grudnia 2012 r., sygn. akt II AKo
…/12, Zastępca Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego na
podstawie art. 545 § 1 k.p.k. w zw. z art. 530 § 2 k.p.k. odmówiła przyjęcia wniosku
o wznowienie postępowania złożonego przez A. B. wskazując, że wnioskodawca
pomimo wezwania do uzupełnienia braku formalnego pisma poprzez sporządzenie i
podpisanie wniosku przez adwokata, nie uzupełnił braku w zakreślonym terminie.
W odpowiedzi skazany złożył dwa datowane 20 stycznia 2013 r. pisma,
adresowane do Sądu Najwyższego. Pierwsze, które jako przedmiot zaskarżenia
wskazało zarządzenie Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego
3
z dnia 2 stycznia 2013 r., zostało dołączone do akt, bez podejmowania dalszych
czynności, natomiast drugie otrzymało bieg procesowy, bowiem dotyczyło
wspomnianego zarządzenia z dnia 31 grudnia 2012 r., odmawiającego przyjęcia
wniosku o wznowienie postępowania, które podlega zaskarżeniu (art. 545 § 1 w zw.
z art. 530 § 3 k.p.k.). Skarżący, wnosząc o uchylenie zarządzenia, podniósł, że
narusza ono „wszelkie zasady i reguły k.p.k.”, jak też przepisy Konstytucji (artykuły:
7, 8, 45 ust. 1, 70, 80), w szczególności dlatego, że skutkuje pozbawieniem go
prawa do sądu. Skarżący skonkretyzował, że z przepisów k.p.k. doszło do
naruszenia art. 120 § 1 i 2, bowiem „obrońca z wyboru wniosek o wznowienie
postępowania złoży za kwotę od 2.000,00 zł do 5.000,00 zł, a nawet więcej”, co
przy trudnej sytuacji materialnej skarżącego czyni niemożliwym skorzystanie z
pomocy adwokata, a w konsekwencji z prawa do sądu. Sprzeciw A. B. budzi
również fakt, że skarżone zarządzenie podpisała „p.o. z-cy kierownika sekretariatu
II Wydz. Karnego, a nie sędzia” oraz że nie zawiera ono danych sędziego.
Skarżący uważa, że stało się tak dlatego, by nie dopuścić do złożenia przez niego
wniosku o wyłączenie sędziego. Należy wreszcie wspomnieć, że A. B. sporządził
pismo datowane 10 lutego 2013 r., w którym wyraża pogląd, że w toku
postępowania był dyskryminowany „także z powodów różnic o charakterze
politycznym i religijnym”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżone zarządzenie
znajduje oparcie w powołanych w jego treści przepisach prawa. Należy
przypomnieć, że zgodnie z art. 530 § 2 k.p.k., do którego odsyła art. 545 § 1 k.p.k.,
należy odmówić przyjęcia wniosku o wznowienie postępowania m.in. wtedy, gdy
zachodzi okoliczność, o której mowa w art. 120 § 2 k.p.k., tj. nie zostanie
uzupełniony w terminie brak formalny tego pisma procesowego. Wniosek
sporządzony przez skazanego był dotknięty brakiem, bowiem art. 545 § 2 k.p.k.
stanowi, że „wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie pochodzi od
prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę
prawnego”. Niewątpliwie, wymóg ten znany jest skazanemu, skoro wraz z
wnioskiem o wznowienie postępowania złożył wniosek o wyznaczenie obrońcy z
urzędu. Jeżeli wspomniany brak wniosku ostatecznie nie został uzupełniony
(usunięty), to nie można uznać, by zaskarżone zarządzenie było wadliwe i
podlegało uchyleniu. Należy podkreślić, że skarżący nie twierdzi, że podstawa
4
prawna zarządzenia jest wadliwa, jeżeli natomiast wskazuje na naruszenie art. 120
§ 1 i 2 k.p.k., to zdaje się nie rozumieć, że doszłoby do tego w wypadku, gdyby Sąd
błędnie uznał, iż wniosek o wznowienie postępowania nie odpowiada wymaganiom
formalnym, względnie, że brak pisma nie został w terminie uzupełniony. W realiach
sprawy o tego rodzaju błędach sądu nie można jednak mówić. Z naruszeniem
wspomnianych przepisów nic wspólnego nie ma sygnalizowana przez skarżącego
niemożność sprostania stawkom dyktowanym przez adwokatów, bowiem to
zagadnienie odnosi się nie do zaskarżonego zarządzenia, ale do wcześniej podjętej
przez Sąd Apelacyjny decyzji odmawiającej wyznaczenia obrońcy z urzędu.
Dyskusyjne jest zagadnienie, czy w zażaleniu na odmowę przyjęcia wniosku o
wznowienie postępowania skazany ma możliwość żądania poddania kontroli
decyzji o odmowie wyznaczenia obrońcy z urzędu (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 17.01.2008 r., V KZ 82/07, OSNKW 2008, z. 2, poz. 20 oraz z
dnia 1.07.2010 r., IV KZ 38/10, LEX nr 843893), czego, jak się wydaje, oczekuje A.
B. Należy jednak zauważyć, że Sąd Apelacyjny w piśmie z 18 października 2012 r.
jasno zakomunikował skarżącemu, w jaki sposób powinien wykazać fakt
pozostawania w trudnej sytuacji materialnej oraz że jego niezastosowanie się do
oczekiwania Sądu skutkowało odmową wyznaczenia obrońcy z urzędu. Odmowa ta
nie musi być traktowana jako definitywna, bowiem skarżący, o ile ciągle znajduje
się w niedostatku, może ponowić wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu,
załączając wymagane dokumenty. Ma przy tym znaczenie okoliczność, że wniosek
o wznowienie postępowania na korzyść skazanego może być wniesiony w każdym
czasie.
Nie sposób też podzielić poglądu autora zażalenia, że zaskarżone
zarządzenie narusza wskazane przez niego przepisy Konstytucji RP. Powołanie
niektórych z nich (art. 70, art. 80) jest wręcz niezrozumiałe, skoro nie mają żadnego
związku ze sprawą, inne zaś (artykuły: 7, 8, 45 ust. 1, 77) nie zostały naruszone,
choćby z tego powodu, że podjęta decyzja ma oparcie w przepisach Kodeksu
postępowania karnego, których zgodność z Konstytucją nigdy nie była
kwestionowana.
Na koniec należy odnotować, że zaskarżone zarządzenie, stanowiące kartę
33 akt sprawy II AKo …/12, zostało podpisane przez sędziego - Zastępcę
Przewodniczącego Wydziału, a nie – jak uważa skarżący – przez urzędnika. Mylne
to przekonanie zostało zapewne spowodowane faktem przesłania A. B.
5
zarządzenia w postaci odpisu poświadczonego przez urzędnika za zgodność z
oryginałem. Istotnie, zarządzenie nie zawiera imienia i nazwiska sędziego, co
powinno nastąpić zgodnie z art. 94 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.k., nie jest to jednak
uchybienie, które mogło mieć wpływ na treść zarządzenia. Całkowicie dowolny jest
pogląd skarżącego, że chodziło o intencjonalne postąpienie, mające na celu
uniemożliwienie mu złożenie określonego wniosku, natomiast jako przejaw małej
odpowiedzialności za słowa wypada ocenić jego twierdzenie o rzekomo zaistniałej
dyskryminacji.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.