Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 39/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa P. T. K. C. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem zainteresowanych: C. P. Spółki Akcyjnej w W. i Polskiej Izby […] w W.
o ustalenie warunków dostępu,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 20 marca 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 lutego 2012 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2.zasądza od pozwanego Prezesa Urzędu Komunikacji
Elektronicznej na rzecz powoda P. T. K. C. Spółki z o.o. w W.
kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów
pomocy prawnej w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r., oddalił apelacje Prezesa
Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) oraz C. P. S.A. w W.
(zainteresowany) od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów z dnia 18 maca 2011 r., w sprawie z odwołania P. T. K. C. Sp. z o.o.
w W. (powód) od decyzji Prezesa Urzędu z dnia 16 kwietnia 2008 r.
2
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w
całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z
art. 47964
§ 1 i 2 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. w związku z art. 4 ust. 1 dyrektywy
2002/21; art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 47912
§ 1 zd. 1 k.p.c. i art. 391 § 1
k.p.c.; art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 228 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz
naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 18 Prawa
telekomunikacyjnego związku z art. 15 pkt 3 Prawa telekomunikacyjnego w związku
z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21 oraz art. 7 i 8 dyrektywy 2002/19.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, Prezes Urzędu
powołał się na występowanie w sprawie istotnych zagadnień prawnych, potrzebę
wykładni przepisów prawa wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów oraz
oczywistą zasadność skargi.
Jako pierwsze zagadnienie prawne Prezes Urzędu wskazał problem, czy
przedsiębiorca telekomunikacyjny wnoszący na podstawie art. 206 ust. 2 Prawa
telekomunikacyjnego w związku z art. 47958
§ 1 k.p.c. odwołanie od decyzji
Prezesa Urzędu wydanej w sprawie spornej, powołując się na uchybienia organu
regulacyjnego polegające na nieprzeprowadzeniu postępowania konsolidacyjnego
w rozumieniu art. 18 Prawa telekomunikacyjnego w związku z art. 7 ust. 3
dyrektywy 2002/21, obowiązany jest wykazywać wpływ tego uchybienie na treść
rozstrzygnięcia, czy też uchybienie takie powinno w każdym przypadku skutkować
uchyleniem decyzji niezależnie od wpływu takiego uchybienia na istotę (meritum)
sprawy.
Jako drugie zagadnienie prawne Prezes Urzędu wskazał problem, czy
postępowanie konsolidacyjne, o którym mowa w art. 18 Prawa
telekomunikacyjnego, powinno zostać przeprowadzone w każdym przypadku, gdy
Prezes Urzędu wydaje decyzję o dostępie telekomunikacyjnym bez potrzeby
badania, czy decyzja ta może mieć wpływ na stosunki handlowe pomiędzy
państwami członkowskimi, czy też postępowanie to powinno zostać
przeprowadzone jedynie wówczas, jeżeli zostanie wykazane, że decyzje o dostępie
telekomunikacyjnym może mieć wpływ na stosunki handlowe między państwami
członkowskimi.
3
Powołując się na przesłankę art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. Prezes Urzędu
argumentuje, że wykładni wymaga przepis art. 47912
§ 1 zd. 1 k.p.c. w związku z
art. 206 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego poprzez wyjaśnienie, czy przepis ten ma
zastosowanie w sprawach z odwołań od decyzji Prezesa Urzędu, gdy zgłaszane są
dowody na poparcie zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego, jak również
art. 18 Prawa telekomunikacyjnego i wyjaśnienie, czy w przypadku decyzji Prezesa
Urzędu dotyczących dostępu telekomunikacyjnego istnieje konieczność
przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego w każdym przypadku, czy tylko
wówczas, gdy decyzja może mieć wpływ na stosunki handlowe i kto winien
wykazać istnienie takiego wpływu – Prezes Urzędu, czy przedsiębiorca
telekomunikacyjny, który zarzuca Prezesowi Urzędu wydanie decyzji bez
przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego.
Ponadto Prezes Urzędu podnosi, że skarga kasacyjna w zakresie
naruszenia art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 47912
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. i art.
391 § 1 k.p.c. raz art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 228 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1
k.p.c. jest oczywiście uzasadniona.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną Prezesa Urzędu wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcie jej do rozpoznania i zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie kwalifikuje się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Pierwsze zagadnienie prawne podniesione we wniosku Prezesa Urzędu o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania zostało już rozstrzygnięte w
orzecznictwie Sadu Najwyższego (por. wyrok z dnia 24 stycznia 2012 r., III SK
23/11). Pozbawione jest w rezultacie cechy nowości decydującej o faktycznym
występowaniu w sprawie zagadnienia prawnego w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1
k.p.c. O zagadnieniu prawnym w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. można
bowiem mówić wówczas, gdy ma ono znaczenie dla rozwoju prawa i praktyki
sądowej i dotyczy problemu, który nie został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd
4
Najwyższy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2012 r., III SK 4/12 i
powołane tam orzecznictwo).
Drugie zagadnienie prawne zostało przez Prezesa Urzędu sformułowane na
podstawie art. 18 Prawa telekomunikacyjnego w taki sposób, że przy jego
literalnym odczytaniu nie ujawnia ono istotnego problemu prawnego. Odpowiedź na
postawione przez Prezesa Urzędu pytanie „czy postępowanie konsolidacyjne, o
którym mowa w art. 18 PT, powinno zostać przeprowadzone w każdym przypadku,
gdy Prezes Urzędu wydaje decyzję o dostępie telekomunikacyjnym bez potrzeby
badania, czy decyzja ta może mieć wpływ na stosunki handlowe pomiędzy
państwami członkowskimi, czy też postępowanie to powinno zostać
przeprowadzone jedynie wówczas, jeżeli zostanie wykazane, że decyzje o dostępie
telekomunikacyjnym może mieć wpływ na stosunki handlowe między państwami
członkowskimi?” jest bowiem oczywista: jeżeli decyzja Prezesa Urzędu o dostępie
telekomunikacyjnym może wpłynąć na handel między państwami członkowskimi,
Prezes Urzędu zobowiązany jest przeprowadzić postępowanie konsolidacyjne.
Natomiast jeżeli konkretna decyzja Prezesa Urzędu nie wywołuje, choćby
pośrednio i potencjalnie, takiego wpływu, obowiązek przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego nie aktualizuje się.
Zestawienie powyższego zagadnienia prawnego z zapatrywaniami
wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku prowadzi do konkluzji, że jego
treść rozmija się z podstawami argumentacyjnymi, na których oparte zostało
orzeczenie Sądu Apelacyjnego. Mianowicie Sąd Apelacyjny nie przyjął, że Prezes
Urzędu zawsze musi przeprowadzić postępowania konsolidacyjne, gdy wydaje
decyzję o dostępie telekomunikacyjnym, niezależnie od tego czy decyzja taka może
wpłynąć na handel między państwami członkowskimi. Sąd Apelacyjny uznał
natomiast, że decyzja Prezesa Urzędu wydana w niniejszej sprawie należy do
kategorii decyzji, które mogą mieć wpływ na handel między państwami
członkowskimi (uzasadnienie, s. 15 i 16). W konsekwencji postawiony przez
Prezesa Urzędu we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania problem
prawny nie odnosi się do założeń interpretacyjnych zaskarżonego wyroku, a zatem
jego rozstrzygnięcie nie pozostaje w związku z ewentualnym rozpoznaniem
zarzutów sformułowanych w podstawach skargi kasacyjnej.
5
Odnosząc się do drugiej przesłanki przedsądu, na którą Prezes Urzędu
powołał się we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, należy z kolei
zauważyć, że przepisy wskazane przez Prezesa Urzędu, jako wywołujące poważne
wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie (art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.), zostały
równocześnie powołane (w takim samym zakresie) na okoliczność występowania w
sprawie istotnego zagadnienia prawnego (art. 18 Prawa telekomunikacyjnego), jak i
na okoliczność oczywistej zasadności skargi kasacyjnej (art. 47912
§ 1 k.p.c.).
Powoduje to, że skarga kasacyjna Prezesa Urzędu dotknięta jest wadami
konstrukcyjnymi. Nie można bowiem mówić o występowaniu w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego i jednocześnie – wykorzystując ten sam przepis prawa oraz
problem prawny – powoływać się na występowanie rozbieżności interpretacyjnych
w orzecznictwie sądowym. Jeżeli bowiem Sąd Najwyższy ma rozstrzygnąć „nowe”
zagadnienie prawne, oznacza to, że na tle przepisu stanowiącego podstawę tego
zagadnienia nie ujawniły się jeszcze rozbieżności w orzecznictwie w rozumieniu art.
3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. Równocześnie Prezes Urzędu nie może twierdzić, że skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona i jednocześnie podnosić, że przepisy, które
zostały „oczywiście” naruszone przez Sąd drugiej instancji, wywołują rozbieżności
interpretacyjne.
Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie jest także oczywiście zasadna w
rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania Prezesa Urzędu
podnosi, że jest ona oczywiście zasadna z uwagi na naruszenie przez Sąd
Apelacyjny przepisów art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 47912
§ 1 zd. 1 k.p.c. i art.
391 § 1 k.p.c. raz art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 228 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1
k.p.c. W uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na tej
podstawie Prezes Urzędu ogranicza się jednak do przedstawienia argumentacji
odnoszącej się wyłącznie do art. 47912
§ 1 zd. 1 k.p.c., zatem oczywistą zasadność
skargi należy ocenić jedynie z punktu widzenia zastosowania tego przepisu przez
Sąd Apelacyjny.
Oczywistej zasadności skargi kasacyjnej Prezes Urzędu upatruje w tym, że
Sąd Apelacyjny dopuścił zgłoszenie przez powoda nowego zarzutu naruszenia
prawa materialnego (pismo procesowe powoda z dnia 28 października 2009 r.,
6
karta nr 378, tom II akt sądowych) w odniesieniu do decyzji Prezesa Urzędu z
naruszeniem dyspozycji art. 47912
§ 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny potraktował bowiem
odwołanie jako szczególnego rodzaju pozew, zawierający w sobie elementy środka
odwoławczego, co powoduje, że dopuszczalne jest zgłoszenie nowego zarzutu
naruszenia prawa materialnego. Zdaniem Prezesa Urzędu w ten sposób Sąd
Apelacyjny pomylił kwestię możliwości zgłoszenia nowego zarzutu naruszenia
przepisów prawa materialnego z zasadami prowadzenia postępowania
dowodowego. O ile Prezes Urzędu akceptuje uwzględnianie naruszenia prawa
materialnego z urzędu przez sąd, o tyle jest to możliwe wyłącznie w ramach stanu
faktycznego ustalonego zgodnie z regułami k.p.c. Jedną z tych reguł jest zgłaszanie
twierdzeń, jak również dowodów na ich poparcie. Tymczasem powód nie podniósł
w odwołaniu braku przeprowadzenia przez Prezesa Urzędu postępowania
konsolidacyjnego przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, pomimo istnienia po stronie
Prezesa Urzędu obowiązku w tym zakresie, ani nie powołał jakichkolwiek dowodów
na wykazanie istnienia takiego obowiązku. Prezes Urzędu uważa, że skoro w
odwołaniu powód nie twierdził, ze decyzja została wydana z naruszeniem prawa w
wyniku nieprzeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego, to stracił możliwość
powoływania tego zarzutu na dalszym etapie postępowania.
Przedstawiona przez Prezesa Urzędu argumentacja na okoliczność
oczywistej zasadności skargi kasacyjnej ze względu na naruszenie przez Sąd
Apelacyjny przepisu art. 47912
§ 1 k.p.c. jest chybiona. Przepis art. 47912
§ 1 k.p.c.,
który w sprawach z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu znajduje nadal
zastosowanie na mocy art. 9 ust. 7 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
233, poz. 1381), dotyczy prekluzji twierdzeń i dowodów. Ponadto należy zauważyć,
że art. 47912
§ 1 k.p.c., adresowany do powoda, odnosi się do twierdzeń i
dowodów, a nie zarzutów. Ograniczenia możliwości powoływania zarzutów dotyczą
pozwanego i nie chodzi przy tym o „zarzuty” dotyczące podnoszonych przez
przedsiębiorcę wadliwości decyzji Prezesa Urzędu (np. zarzut braku legitymacji
procesowej powoda - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2005 r., I CK
410/04; zarzut przedawnienia - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2008 r.,
V CSK 416/08).
7
Zgłoszenie przez powoda zarzutu naruszenia przez decyzję Prezesa Urzędu
art. 18 Prawa telekomunikacyjnego poprzez nieprzeprowadzenie postępowania
konsolidacyjnego, w sytuacji gdy decyzja Prezesa Urzędu wydana w niniejszej
sprawie może wpłynąć na handel między państwami członkowskimi, nie jest
zgłoszeniem nowego twierdzenia lub dowodu na jego poparcie. Wpływ na handel
między państwami członkowskimi stanowi przesłankę zastosowania art. 18 Prawa
telekomunikacyjnego. Istnienie lub brak wpływu na stosunki handlowe między
państwami członkowskimi ustala się, przeprowadzając odpowiednie rozumowanie
prawnicze, z wykorzystaniem argumentacji zawartej w Zaleceniu Komisji z dnia 15
października 2008 r. (2008/850) oraz, ewentualnie, wykładni tego pojęcia
dokonanej przez Trybunał Sprawiedliwości. W konsekwencji powołanie się przez
powoda na naruszenie art. 18 Prawa telekomunikacyjnego przez decyzję Prezesa
Urzędu nie stanowi zgłoszenia nowego twierdzenia lub dowodu w rozumieniu art.
47912
§ 1 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, z mocy art. 398⁹ § 2 k.p.c. orzeczono jak w
sentencji.
O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto stosownie do art. 108
§ 1 w związku z art. 39821
k.p.c. oraz § 12 ust. 4 pkt 2 w związku z § 14 ust. 3 pkt 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).