Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 21/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący)
SSN Jerzy Grubba (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Anna Kowal
w sprawie przeciwko „T.” Spółka z o.o.
z art. 7 ust.1 ustawy z 28.10.2002 r. odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
za czyny zabronione pod groźbą kary
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535§5 k.p.k.
w dniu 11 kwietnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w J.
z dnia 28 kwietnia 2010 r.
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w J.
UZASADNIENIE
W dniu 23 grudnia 2009 r. Prokuratura Rejonowa sporządziła wniosek o
pociągnięcie do odpowiedzialności karnej podmiotu zbiorowego Spółki z o.o. „T.” za
potwierdzone prawomocnym wyrokiem nakazowym skazującym wydanym przez
Sąd Rejonowy w dniu 17 kwietnia 2009r. (sygn.. akt VII Ks …/09) za przestępstwo
skarbowe z art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.
2
popełnione przez G. Z., działającego w imieniu i interesie podmiotu zbiorowego w
ramach uprawnienia do jego reprezentowania jako prezes Zarządu, które
przyniosło podmiotowi zbiorowemu korzyść majątkową.
Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2010r. w sprawie II K …/09 Sąd Rejonowy w J.
na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
orzekł wobec „ T.” Spółka z o.o. karę pieniężną w wysokości 1.000 zł.
Orzeczenie to uprawomocniło się nie będąc zaskarżone przez żadną ze
stron.
Kasację od tego wyroku, na korzyść podmiotu zbiorowego wywiódł dopiero
Prokurator Generalny. Zarzucił w niej:
- rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie prawa
materialnego, to jest art. 5 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
(Dz. U. Nr 197, poz. 1661 ze zm.), polegające na wyrażeniu błędnego poglądu
prawnego, że przepis ten może być podstawą odpowiedzialności podmiotu
zbiorowego „T.” Spółka z o.o. za czyn zabroniony pod groźbą kary, popełniony
przez prezesa zarządu tej spółki – G. Z.
Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w T.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest oczywiście zasadna, tak jak wymaga tego art. 535§5 k.p.k.
Bezsprzecznie ma rację skarżący, że u podstaw wydania zaskarżonego
orzeczenia legła błędna wykładnia treści art. 5 ustawy z dnia 28 października
2002r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod
groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 ze zm.). Zauważyć przede wszystkim trzeba,
że treść art. 5 cytowanej ustawy została znowelizowana (i takie jego brzmienie
obowiązywało w dniu wyrokowania w niniejszej sprawie, to jest w dniu 28 kwietnia
2010r.) z dniem 5 października 2005 r. (art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione
pod groźbą kary – Dz. U. Nr 180, poz. 1492) i w przepisie tym wskazano, że:
„Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli do popełnienia czynu
zabronionego doszło w następstwie co najmniej braku należytej staranności w
wyborze osoby fizycznej, o której mowa w art. 3 pkt 2 lub 3, lub co najmniej braku
3
należytego nadzoru nad tą osobą – ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu
zbiorowego". Z datą wejścia w życie tej nowelizacji, nastąpiło zatem zdecydowane
ograniczenie sytuacji, w których podmioty zbiorowe, których dotyczy ta ustawa,
mogą ponieść odpowiedzialność karną. Wyeliminowana została przede wszystkim
możliwość pociągania podmiotów zbiorowych do odpowiedzialności karnej, za
czyny popełnione przez członków organów zarządzających tych podmiotów, w tym
prezesa spółki z o.o.
Pełną zatem aktualność, również na gruncie niniejszej sprawy, zachowuje
teza przedstawiona przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 maja 2009 r.
w sprawie IV KK 427/08, w której wskazuje się, że: „przepis art. 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 179, poz. 1661 ze zm.), w brzmieniu
ustalonym ustawą nowelizującą z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1492)
w sposób zupełnie jednoznaczny przesłankę "zawinienia" podmiotu zbiorowego
ustanawia jedynie w stosunku do osób wymienionych w art. 3 pkt 2 i 3 tej ustawy,
poprzez wskazanie na "winę" w wyborze bądź nadzorze. Pominięcie w tym
przepisie przesłanki własnej odpowiedzialności podmiotu zbiorowego za czyny
osób wskazanych w art. 3 pkt 1, przy niewprowadzeniu jakichkolwiek innych zasad
odpowiedzialności podmiotu za działania osób nim zarządzających, spowodowało
brak możliwości pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności za czyny
zabronione tej kategorii osób” (OSNKW z 2009, nr 7, poz.57).
Mając na względzie powyższe względy, zarzut podniesiony w kasacji ocenić
należy jako w pełni zasadny. Skutkiem uwzględnienia kasacji było uchylenie
zaskarżonego wyroku. Jednocześnie Sąd Najwyższy nie mając możliwości
wydania orzeczenia reformatoryjnego kończącego postępowanie, które mieściłoby
się w zamkniętym katalogu wskazanym w art. 537 § 2 k.p.k., orzekł o przekazaniu
sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu Sądowi.
Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd zobowiązany będzie jeszcze
raz przeanalizować sytuację prawną „oskarżanego” podmiotu zbiorowego i
rozstrzygnąć ją z uwzględnieniem treści art. 5 u.o.p.z. oraz reguł wynikających z
art. 4§1 k.k.
Kierując się przedstawionymi względami, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.
4

V KK 21/13

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia