Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 88/12
POSTANOWIENIE
Dnia 26 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu bez udziału stron
w dniu 26 kwietnia 2013 r.,
w sprawie P. M.
zażalenia skazanego na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału III Karnego
Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2013 r., o uznaniu wniosku skazanego o
wznowienie postępowania za bezskuteczny,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Wyrokiem byłego Sądu Wojewódzkiego w T. z dnia 18 grudnia 1992 r.,
w sprawie […] P. M. został skazany za przestępstwa z art.148 § 1 d. k.k. oraz
z art. 208 d.k.k. na łączną karę 12 lat pozbawienia wolności. Rewizję od tego
wyroku wniósł Prokurator Prokuratury Rejonowej w W., lecz została ona
cofnięta prze oskarżyciela w postępowaniu odwoławczym. Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 31 marca 1993 r. pozostawił rewizję prokuratora bez
rozpoznania.
Pismem z dnia 19 września 2012 r. skazany wystąpił do Sądu
Okręgowego w T. z osobistym wnioskiem o wznowienie tego postępowania
oraz o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Zarządzeniem Przewodniczącego
Wydziału II Karnego Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 3 października 2012 r.
wniosek ten wraz z aktami sprawy został przedłożony Sądowi Najwyższemu
na podstawie art. 544 § 2 k.p.k. Zarządzeniem z dnia 12 września 2012 r.
2
Przewodniczący Wydziału III Karnego Sądu Najwyższego wyznaczył
skazanemu w trybie art. 81 § 1 k.p.k. w zw. z art. 78 § 1 k.p.k. i art. 545 § 2
k.p.k. obrońcę z urzędu w celu ewentualnego sporządzenia i podpisania
wniosku o wznowienie. Jednocześnie zobowiązano obrońcę, by stosowny
wniosek lub opinię o braku podstaw do jego wniesienia złożył w terminie 30
dni.
W dniu 4 lutego 2013 r. ustanowiony obrońca z urzędu zawiadomił
pisemnie Sąd Najwyższy w trybie art. 84 § 3 k.p.k., że nie znajduje podstaw
prawnych do wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania. W tej
sytuacji zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału III Karnego z dnia 5
lutego 2013 r. skazany M. został wezwany w trybie art. 120 § 1 k.p.k. do
usunięcia w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma braku formalnego
poprzez sporządzenie i podpisanie wniosku o wznowienie postępowania przez
adwokata albo radcę prawnego, pod rygorem uznania wniosku za
bezskuteczny. To wezwanie skazany odebrał osobiście w dniu 12 lutego 2013
r., lecz nie usunął w zakreślonym terminie powyższego braku formalnego.
W tej sytuacji, wobec nieusunięcia braku formalnego, zarządzeniem
Przewodniczącego Wydziału III Karnego Sądu Najwyższego z dnia 5 marca
2013 r., sygn. akt III KO 88/12, na podstawie art. 120 § 2 k.p.k. uznano
wniosek skazanego za bezskuteczny. Odpis zarządzenie doręczono
skazanemu w dniu12 marca 2013 r., a w dniu 18 marca 2013 r. złożył on
zażalenie na to zarządzenie, które wpłynęło do Sądu Najwyższego w dniu 21
marca 2013 r.
W zażaleniu skazany zarzucił, że do usunięcia braku formalnego
zobowiązany był ustanowiony obrońca z urzędu, a nie skazany osobiście. W
konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia i przekazanie sprawy
Przewodniczącemu Wydziału III Karnego Sądu Najwyższego celem dalszego
postępowania i podjęcia czynności „związanych ze wznowieniem na korzyść
skazanego postępowania”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie skazanego nie zasługuje na uwzględnienie.
3
Przepis art. 545 § 2 k.p.k. stwierdza jednoznacznie, że jeśli wniosek o
wznowienie postępowania nie pochodzi od prokuratora, powinien być
sporządzony i podpisany przez adwokata albo radcę prawnego. W doktrynie
oraz orzecznictwie obowiązek ten określany jest powszechnie jako przymus
adwokacki, chodzi bowiem o to, by przedmiotowy wniosek opracował podmiot
fachowy. Użyte w tym przepisie sformułowanie „powinien” jest równoznaczne
z bezwzględną koniecznością realizacji nakazu w nim zawartego. A zatem
złożenie wniosku o wznowienie postępowania sporządzonego osobiście przez
samego wnioskodawcę (skazanego), jest czynnością prawnie bezskuteczną.
(zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa
2008, s. 1153, postanowienia Sądu Najwyższego: z dn. 13 września 2012 r.,
III KZ 67/12, Lex Nr 1220908, z dn. 21 listopada 2012 r., IV KZ 65/12, Lex Nr
1228644, z dn. 30 września 1996 r., V KZ 47/96, OSNKW 1996, Nr 11 – 12,
poz. 88).
W tej sytuacji, w przedmiotowej sprawie skazany P. M. nie był
uprawniony do sporządzenia osobiście wniosku o wznowienie postępowania,
podobnie nie przysługiwało mu prawo do kolejnego obrońcy z urzędu. Brak
formalny wniosku polegający na niesporządzeniu i jego niepodpisaniu przez
adwokata mógł być usunięty przez skazanego tylko poprzez ustanowienie
przez niego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego z wyboru,
gdyż został prawidłowo do tego wezwany w trybie art. 120 § 1 k.p.k. Należy
zauważyć, iż wezwanie do usunięcia braku formalnego z dnia 5 lutego 2013 r.
zawiera wyczerpujące pouczenie, w tym również o konsekwencjach
nieusunięcia tego braku. Przypomnieć należy, że skazanemu umożliwiono
wcześniej skorzystanie z pomocy prawnej adwokata z urzędu. Fakt, że nie
znalazł on podstaw prawnych do sporządzenia wniosku o wznowienie
postępowania, a okoliczność ta nie satysfakcjonuje skazanego, nie może
prowadzić do wyznaczenia kolejnego adwokata z urzędu. Skazany nie może
oczekiwać, że zapewnienie mu pomocy prawnej ma polegać na wyznaczaniu i
opłacaniu ze środków Skarbu Państwa kolejnych adwokatów celem
znalezienia takiego obrońcy, który wreszcie podzieli przekonanie skazanego o
istnieniu podstaw do wznowienia postępowania.
4
Myli się skazany twierdząc, że w sytuacji, gdy został wyznaczony
obrońca z urzędu, to jego należało wezwać do usunięcia braków formalnych,
a nie skazanego. Zgodnie z treścią art. 84 § 3 k.p.k. obrońca wyznaczony z
urzędu w postępowaniu o wznowienie postępowania jest zobowiązany do
sporządzenia i podpisania wniosku o wznowienie albo poinformowania sądu
na piśmie, że nie stwierdził podstaw do wniesienia takiego wniosku. W
przedmiotowej sprawie wyznaczony z urzędu obrońca zawiadomił Sąd
Najwyższy właśnie o braku podstaw do sporządzenia wniosku o wznowienie
postępowania. O fakcie tym poinformowano również skazanego w
zarządzeniu wzywającym do usunięcia braków formalnych. Przepisy prawne
nie przewidują możliwości „przymuszenia” obrońcy z urzędu do sporządzenia
wniosku o wznowienie postępowania w każdej sytuacji, bez względu na to,
czy istnieją w ogóle podstawy do jego wznowienia. Należy zauważyć, iż
złożenie wniosku o wznowienie postępowania na korzyść skazanego nie jest
ograniczone żadnym terminem, zatem skazany może to uczynić po zebraniu
odpowiednich środków i zleceniu sporządzenia wniosku ustanowionemu przez
siebie adwokatowi, o ile obrońca uzna, że powody do wznowienia
rzeczywiście zachodzą.
Ponieważ jednak skazany P. M. mimo wezwania nie usunął braku
formalnego, wydanie zaskarżonego zarządzenia stało się konieczne.
Zarządzenie to jest w pełni zasadne i jako takie należało utrzymać w
mocy.