Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 296/12
POSTANOWIENIE
Dnia 7 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie T. G.
skazanego z art. 258 § 2 kk, art. 204 § 2 kk i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 7 maja 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 27 czerwca 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 29 lipca 2011 r.,
oddala kasację, a kosztami sądowymi za postępowanie
kasacyjne obciąża skazanego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego w W. z dnia 29 lipca 2011 r., w sprawie T.
F. G. został skazany;
- za przestępstwo z art. 258 § 2 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności,
- za przestępstwo z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. na karę 1 roku i 6
miesięcy pozbawienia wolności, przy czym na podstawie art. 45 § 1 k.k.
2
orzeczono wobec niego środek karny w postaci przepadku równowartości
osiągniętej korzyści majątkowej w kwocie 15.400 zł,
- za przestępstwo z art. 64 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii w zw. z art. 57 ust. 2 i art. 56 ust. 3 w/w ustawy w zw. z art. 65 §
1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności,
- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonego
łączną karę pozbawienia wolności w rozmiarze 3 lat i 6 miesięcy.
Po rozpoznaniu apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego oraz
prokuratora Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r., zmienił
zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego T.G .wyroku dokonał korekty w
opisie czynu, natomiast czyn przypisany w ust. III wyroku zakwalifikował z art.
64 w zw. z art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., a w pozostałej
części utrzymał w mocy tenże wyrok.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego, który na podstawie
art. 523 § 1 k.p.k. i art. 526 § 1 k.p.k. zarzucił rażące naruszenie prawa
procesowego mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 169 § 1 k.p.k. i
art. 170 § 1 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. oraz art. 6 ust. 3 lit. c i d Europejskiej
Konwencji Praw Człowieka, polegające na nieuwzględnieniu wniosku
dowodowego o przesłuchanie w postępowaniu odwoławczym w charakterze
świadków M. S. i H. W. W tym kontekście podniósł obrońca, iż
- podstawą oddalenia wniosków dowodowych mogą być tylko
przesłanki wymienione enumeratywnie w art. 170 § 1 k.p.k.,
- w sytuacji, gdy wniosek dowodowy nie spełnia wymogów z art. 169 §
1 k.p.k., sąd powinien wezwać wnioskodawcę do jego uzupełnienia w trybie
art. 120 § 1 k.p.k.,
- nieuwzględnienie przedmiotowego wniosku dowodowego przez Sąd I
instancji uniemożliwiło zweryfikowanie wzajemnie sprzecznych zeznań w/w
świadków pomawiających bezpodstawnie oskarżonego G., co z kolei
pozbawiało go prawa do obrony i rzetelnego procesu, skoro wcześniej
świadkowie odmówili złożenia zeznań na podstawie art. 182 § 3 k.p.k.
3
W konkluzji autor kasacji wniósł o uchylenie wyroków sądów obydwu
instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Na rozprawie kasacyjnej obrońca zmodyfikował wniosek końcowy w ten
sposób, że wystąpił o uchylenie wyroku Sądu odwoławczego i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w postępowaniu
odwoławczym.
W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Apelacyjnej
wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej. Obecny na rozprawie kasacyjnej
Prokurator Prokuratury Generalnej wniósł o oddalenie kasacji obrońcy
skazanego jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie, zaś podniesione w niej
zarzuty były bezpodstawne i chybione.
Zgodnie z treścią art. 523 § 1 k.p.k. kasacja może być wniesiona tylko z
powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. – a więc bezwzględnych
przyczyn odwoławczych – lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli
mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.
O rażącym naruszeniu prawa w znaczeniu tego przepisu można mówić
tylko w odniesieniu do jego bardzo poważnego naruszenia, wręcz zbliżonego
do znaczenia o randze bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Te wymogi, aby
uchybienia powyższego rodzaju były rażące oraz, by mogły mieć istotny
wpływ na treść orzeczenia muszą być spełnione kumulatywnie. A zatem nie
jest podstawą uwzględnienia kasacji nawet samo stwierdzenie, iż Sąd
dopuścił się rażącego naruszenia prawa, jeżeli w realiach danej sprawy nie da
się wykazać, że uchybienie to mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego
orzeczenia. Również nie jest wystarczające dla uwzględnienia kasacji
stwierdzenie, że uchybienie mogło lub nawet miało istotny wpływ na treść
orzeczenia, jeśli nie można tego uchybienia zakwalifikować jako rażącego.
W przedmiotowej sprawie obrońca oskarżonego w apelacji od wyroku
Sądu I instancji zawarł wniosek o uzupełnienie w trybie art. 452 § 2 k.p.k. w
postępowaniu odwoławczym przewodu sądowego poprzez przesłuchanie w
charakterze świadków M. S. oraz H. W., którzy wcześniej skorzystali z prawa
4
do odmowy zeznań na podstawie art. 182 § 3 k.p.k. Analiza tego wniosku
wskazuje, iż przesłuchanie świadków miałoby dotyczyć „okoliczności
związanych z wszystkimi trzema zarzutami przypisanymi T. G. celem
wyjaśnienia sprzeczności w odczytywanych mu (czyli świadkowi – kom. S.N.)
w niniejszym procesie wyjaśnieniach” (k. 5231 i 5244 – 5245, tom 26).
Wniosek ten obrońca podtrzymał na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym w
dniu 28 maja 2012 r. Sąd nie uwzględnił tego wniosku na podstawie art. 169 §
1 k.p.k. uznając, że nie spełnia on wymogów przewidzianych w tym przepisie
(k. 5310, tom 27). Należy przyznać rację autorowi kasacji, że oddalenie
wniosku dowodowego zgłoszonego w toku postępowania sądowego powinno
nastąpić na podstawie przesłanek przewidzianych w przepisie art. 170 § 1 pkt
1 – 5 k.p.k., zaś w przypadku opinii biegłego na podstawie art. 193 § 1 k.p.k.
lub art. 201 k.p.k. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest
pogląd, że w przypadku, gdy wniosek dowodowy nie spełnia kryteriów art. 169
§ 1 k.p.k., należy wezwać jego autora w trybie art. 120 § 1 k.p.k. do
uzupełnienia braków formalnych. Dopiero gdy mimo wezwania strona nie
uzupełni tego braku formalnego, wniosek powinien być pozostawiony bez
rozpoznania (per analogiam do art. 120 § 1 k.p.k.), a nie oddalony na
podstawie przesłanek z art. 170 § 1 k.p.k. (por.: wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 11 marca 2010 r., V KK 246/09, Lex Nr 843989, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 października 2004 r., II KK 121/03, OSNKW 2004, z.
10, poz. 97). Zatem w przedmiotowej sytuacji Sąd Apelacyjny – o ile uważał,
iż wniosek dowodowy obrońcy oskarżonego nie odpowiadał kryteriom z art.
169 § 1 k.p.k. – powinien wcześniej wezwać jego autora do odpowiedniego
sprecyzowania okoliczności, które mają być udowodnione. Sposób
postąpienia Sądu odwoławczego, a więc „nie uwzględnienie” wniosku
dowodowego wobec niespełnienia wymogów art. 169 § 1 k.p.k. stanowiło
uchybienie ze strony tego Sądu. Nie sposób jednak nie dostrzec, że w
realiach przedmiotowej sprawy pozostawało ono bez żadnego, nawet
potencjalnego wpływu na treść rozstrzygnięcia.
Wnioskowani przez obrońcę świadkowie M. S. i H. W. są osobami,
które w innej toczącej się sprawie były oskarżone o współudział w
5
przestępstwach objętych przedmiotowym postępowaniem i przed Sądem
pierwszej instancji skorzystały z prawa do odmowy zeznań na podstawie art.
182 § 3 k.p.k. Sąd Okręgowy ujawnił w trybie art. 391 § 2 k.p.k. ich
wyjaśnienia złożone w postępowaniu przygotowawczym, a świadkowie
ustosunkowali się do nich w sposób prawem przewidziany (np. k. 4866 – 4869
i 4946 – 4949, tom 25). Tym samym dowód w postaci zeznań świadków M. S.
i H. W. został przeprowadzony i ujawniony prawidłowo oraz zgodnie z
procedurą wprowadzony do procesu. Podlegał wnikliwej i rzetelnej analizie
przez Sąd I instancji zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów z art. 7
k.p.k., a stanowisko tego Sądu zostało w pełni zaaprobowane przez Sąd
Apelacyjny.
Należy przypomnieć, że prawo do odmowy zeznań przewidziane w art.
182 § 3 k.p.k. jest prawem podmiotowym świadka i ma służyć ochronie jego
interesu procesowego, a nie interesu oskarżonego. Odwoływanie się do
ogólnej zasady, jaką jest prawo oskarżonego do obrony i do rzetelnego
procesu nie przesądza z góry, że każdy wniosek dowodowy złożony przez
oskarżonego lub jego obrońcę musi być uwzględniony przez Sąd, zaś
oddalenie wniosku każdorazowo prowadzi w konsekwencji do rażącego i
mającego wpływ na treść wyroku naruszenia prawa.
W przedmiotowej sprawie autor kasacji nie wykazał w żaden sposób,
by niedopuszczenie dowodu z ponownego przesłuchania w/w świadków w
postępowaniu odwoławczym miało wpływ na treść zaskarżonego
nadzwyczajną skargą wyroku. Skoro świadkowie M. S. i H. W. w
postępowaniu przed Sądem I instancji skorzystali z prawa do odmowy zeznań,
można byłoby hipotetycznie rozważać ich ponowne przesłuchanie tylko w
takiej sytuacji, gdyby świadkowie w toku dalszego postępowania w sposób
wyraźny i jednoznaczny zadeklarowali gotowość złożenia pełnych zeznań.
Również taka sytuacja nie wystąpiła w niniejszym postępowaniu. Dodatkowo
należy zauważyć, że obowiązująca procedura karna nie przewiduje
konieczności ponownego przesłuchiwania świadków, którzy wcześniej
skorzystali z uprawnienia z art. 182 § 3 k.p.k., w sytuacji, gdy zostanie
stwierdzona prawomocność wyroku wydanego w innym postępowaniu, gdzie
6
występowali w charakterze oskarżonych o współudział w przestępstwie
objętym przedmiotowym postępowaniem.
Gdyby przyjąć takie założenie, traciłoby sens powyższe uprawnienie z
art. 182 § 3 k.p.k., zaś postępowanie dowodowe co do istoty sprawy zostałoby
przeniesione w nieuprawniony sposób na etap postępowania odwoławczego,
stanowiąc obejście ograniczenia przewidzianego w art. 452 § 1 k.p.k. i
zarazem prowadząc do zakwestionowania prawidłowo przeprowadzonego
procesu przed sądem pierwszej instancji.
Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności Sąd
Najwyższy oddalił kasację obrońcy skazanego jako bezzasadną. O kosztach
sądowych postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 636 § 1
k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., obciążając nimi skazanego T. G.