Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 321/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości B. S.A. w G.
przeciwko M. P. i M. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 maja 2013 r.,
skargi kasacyjnej pozwanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 7 września 2011 r.,
1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza na rzecz strony powodowej od pozwanych,
solidarnie kwotę 1800,- (jeden tysiąc osiemset) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego,
3) przyznaje adwokatowi M. S. od Skarbu Państwa Sądu
Apelacyjnego kwotę 2700,- (dwa tysiące siedemset)
złotych tytułem wynagrodzenia, powiększonego o podatek
VAT, za udzielenie pozwanym nieopłaconej pomocy
prawnej z urzędu.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 7 września 2011 r. Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu apelacji
strony powodowej Syndyka masy upadłości B. S.A. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego - Sądu Gospodarczego w K. z dnia 15 lutego 2011 r. w ten sposób, że
zasądził od pozwanych M. P. i M. Pilcha solidarnie na rzecz powoda kwotę
135 820,42 złotych z odsetkami i kosztami procesu. Sąd Apelacyjny uwzględnił
żądanie powoda, domagającego się od pozwanych, jako członków zarządu Spółki
S. spółka z o.o. zapłaty niewyegzekwowanego długu Spółki względem powoda.
Podstawą odpowiedzialności pozwanych był art. 299 k.s.h., a powód wykazał
spełnienie przesłanek określonych w tym przepisie, dołączając do pozwu wyrok
Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. z dnia
26 października 2004 r. i postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 14 lutego 2005 r.
W przeciwieństwie do Sądu pierwszej instancji Sąd Apelacyjny nie uwzględnił
przesłanki egzoneracyjnej z art. 299 § 2 k.s.h., na którą powoływali się pozwani, to
znaczy braku szkody po stronie powodowej, ponieważ przesłanka ta nie została
przez nich udowodniona. Z tych względów apelacja powoda została uwzględniona
z zasądzeniem od pozwanych solidarnie kwoty żądanej przez Syndyka.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik pozwanych ustanowiony z urzędu
zarzucił zaskarżonemu w całości wyrokowi naruszenie przepisów postępowania,
tj. art. 244 § 1 k.p.c. w związku z § 35 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie wykonywania usług pocztowych, poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie prawdziwości dokumentu dostarczonego
przez Pocztę Polską, mimo że na potwierdzeniu odbioru przesyłki brak było
czytelnego podpisu odbiorcy; art. 156 w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez jego
niezastosowanie i nieuwzględnienie wniosku pozwanych o odroczenie rozprawy
w sytuacji niedoręczenia im odpisu apelacji powoda; art. 230 k.p.c. poprzez
jego niezastosowanie i przyjęcie niewykazania przez pozwanych istnienia
przesłanki egzoneracyjnej z art. 299 § 2 k.s.h. Naruszenie prawa materialnego
dotyczy art. 299 § 2 k.s.h. poprzez jego niezastosowanie skutkujące przyjęciem,
że pozwani nie wykazali istnienia po swojej stronie przesłanki egzoneracyjnej
3
w postaci braku szkody wierzyciela. Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania i zasądzenia kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu. W odpowiedzi
na skargę, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zbadanie zasadności skargi kasacyjnej należy zacząć od zarzutu naruszenia
art. 244 § 1 k.p.c. Przepis ten stanowi, że dokumenty urzędowe, sporządzone
w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne
organy państwowe, w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało
w nich urzędowo zaświadczone. Pozwany, z powołaniem się na naruszenie tego
przepisu podniósł przed Sądem Apelacyjnym, że odpis apelacji został dostarczony
w sposób nieprawidłowy i że nie wie, kto podpisał odebranie przesyłki pocztowej
dostarczonej pod właściwy adres. Skutkuje to, jego zdaniem niedostarczeniem mu
odpisu apelacji, a dowód jej doręczenia ze względu na nieczytelny podpis nie jest
dokumentem urzędowym.
Z taką argumentacją nie można się zgodzić. Wprawdzie powołane przez
skarżącego przepisy rozporządzenia wykonawczego w sprawie warunków
wykonywania powszechnych usług pocztowych wymagają czytelnego podpisu
odbiorcy przesyłki, ale potwierdzenie jej odbioru przez pozwanego spowodowało
odzyskanie przez nią charakteru dokumentu urzędowego, jeśli nastąpiło
pod właściwy adres. Bezsporne jest w sprawie, że pozwany zapoznał się z treścią
apelacji, jak stwierdził na dzień przed rozprawą apelacyjną, bo to też świadczy
o doręczeniu odpisu apelacji na prawidłowy adres i otrzymanie tego odpisu
przez pozwanego od osoby odbierającej, podpisanej na potwierdzeniu.
Nieprzekazanie korespondencji sądowej od razu pozwanemu przez osobę obecną
w lokalu odbiorcy i odbierającą w nim przesyłki pocztowe nie dyskwalifikuje
samego doręczenia tej przesyłki i jej potwierdzenia. Konsekwencjami uchybienia
przekazania apelacji od razu pozwanemu nie można obciążać drugiej
strony postępowania ani zarzucać Sądowi drugiej instancji, że z tej przyczyny nie
odroczył rozprawy apelacyjnej i że postępowanie przed drugą instancją
4
jest nieważne (art. 379 pkt 5 k.p.c.). O braku zainteresowania pozwanych
postępowaniem apelacyjnym świadczy również nieodebranie w ogóle odpisu
apelacji przez pozwaną, mimo dwukrotnego jej awizowania przez pocztę. Pozwany,
reprezentujący także swoją żonę przed sądem nie złożył żadnych dowodów,
wskazujących na usprawiedliwioną przyczynę niemożności odebrania przesyłki
sądowej, mimo świadomości o nieprawomocnym rozstrzygnięciu sprawy na korzyść
pozwanych. Tak więc niezasadne jest zarzucenie zaskarżonemu wyrokowi
naruszenia przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 244 § 1 oraz art. 156
w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c.
Niezasadne jest także zarzucanie temu wyrokowi naruszenia art. 299 § 2
k.s.h. Z materiału zebranego w sprawie wynika, że pozwani nie dowodzili braku
szkody po stronie powodowej, a brak ten nie dotyczy, jak przyjął Sąd pierwszej
instancji, autokaru, jako jedynego mienia Spółki, już przez nią nieposiadanego.
Sąd Apelacyjny trafnie wskazał, że z kolei powód udowodnił występowanie
przesłanek odpowiedzialności pozwanych jako członków zarządu Spółki S. sp. z
o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. Szkoda powoda wynikała z zasądzonej
a niemożliwej do wyegzekwowania od tej Spółki należności na którą opiewa wyrok
Sądu Polubownego. Pozwani nie powoływali się natomiast - wskazując
na przesłanki egzoneracyjne z art. 299 § 2 k.s.h. - na bezskuteczność wszczynania
postępowania upadłościowego Spółki ze względu na brak jej majątku, tylko właśnie
na nie powstanie szkody wynikającej z braku majątku Spółki. To są dwie różne
przesłanki egzoneracyjne, wymagające odmiennego wykazania zaoferowanymi
dowodami. Jak stwierdził w uzasadnieniu Sąd Apelacyjny pozwani w toku procesu
zaniechali przedstawienia jakichkolwiek dowodów mających świadczyć o ich
racjach. Z tych względów powództwo zostało w całości uwzględnione.
Należy podnieść, że odpowiedzialność ukształtowana przez art. 299 § 1
k.s.h. służy interesowi wierzycieli i ma na celu ich ochronę, stanowiąc o zasadach
i przesłankach odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w okolicznościach wskazanych w tym przepisie. Przesłanki
egzoneracyjne określone w art. 299 § 2 k.s.h. mają na celu zrównoważenie sytuacji
członków zarządu spółki z o.o. wobec wierzycieli, jeżeli mimo bezskuteczności
egzekucji wobec spółki nie powinno się również do odpowiedzialności cywilnej
5
pociągać tych osób, z przyczyn enumeratywnie wskazanych w powołanym
przepisie. Przepis ten jest zatem wyjątkiem od zasady odpowiedzialności członków
zarządu spółki z o.o. przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. i do nich należy wykazanie
okoliczności zwalniającej ich z odpowiedzialności względem wierzycieli spółki.
W niniejszej sprawie to nie nastąpiło, nie można więc Sądowi Apelacyjnemu
zarzucać naruszenia zarówno art. 230 k.p.c. jak i art. 299 § 2 k.s.h., gdyż
rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym wyroku jest poprawne.
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. należało skargę kasacyjną
oddalić, rozstrzygając o kosztach postępowania kasacyjnego na podstawie art. 98
w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. oraz § 19 i 20 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej pozwanym z urzędu.
jw