Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 64/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Beata Gudowska
w sprawie z powództwa A. Ł.
przeciwko Publicznemu Gimnazjum w C.
i Gminie C.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w S.
z dnia 19 marca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w punktach I i V w zakresie, w jakim
oddalono powództwo i oddalono apelację powódki i w tej części
sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w S. do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powódka A. Ł., w sprawie przeciwko Publicznemu Gimnazjum w C. i Gminie
C. o odszkodowanie z tytułu odwołania przez Burmistrza C. ze stanowiska
dyrektora tego Gimnazjum, wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego
w S. z dnia 19 marca 2012 r. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy, po
ponownym rozpoznaniu sprawy, w pkt I obniżył zasądzoną przez Sąd Rejonowy w
C. na rzecz powódki od Gminy C. kwotę 15.732 zł do kwoty 7.314 zł (obie kwoty z
odsetkami od dnia 9 kwietnia 2010 r.), w pkt V oddalił apelacje obu stron w
pozostałym zakresie, zaś pkt II, III, IV i VI orzekł o kosztach procesu.
W 2002 r. powódka została powołana na stanowisko dyrektora pozwanego
Gimnazjum na okres do dnia 31 sierpnia 2007 r. Na mocy zarządzenia Burmistrza
C. z dnia 23 czerwca 2005 r. została odwołana z tego stanowiska w trybie
natychmiastowym. Powódka nadal była zatrudniona jako nauczyciel mianowany. W
maju 2006 r. pozwane Gimnazjum złożyło powódce propozycję zmiany warunków
pracy i płacy odnoszącą się do wymiaru godzin pracy i wysokości wynagrodzenia.
Powódka odmówiła przyjęcia nowych warunków i stosunek pracy rozwiązał się z
dniem 31 sierpnia 2006 r., w następstwie wypowiedzenia złożonego przez
Gimnazjum dnia 31 maja 2006 r. Powódka nie odwołała się od tego wypowiedzenia
i z dniem 1 września 2006 r. przeszła na emeryturę.
Niniejszą sprawę poprzedziły dwa postępowania sądowe związane z
odwołaniem powódki. Pierwsze z nich zakończył wyrok Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego z dnia 19 października 2006 r., …385/06. Stwierdzono w nim, że
zarządzenie o odwołaniu powódki z funkcji dyrektora pozwanego Gimnazjum jest
nieważne i nie podlega wykonaniu. Materialnoprawną podstawą tego wyroku było
niestwierdzenie zarzuconego przez Burmistrza C. naruszenia przez powódkę
zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, określonego w art. 4 pkt 6 ustawy z
dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej
przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. Nr 106, poz. 679 ze zm.). Jako
podstawę procesową wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny powołał art. 147 § 1,
art. 152 i art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (jednolity tekst: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej
jako: p.p.s.a.).
3
Drugie z uprzednich postępowań toczyło się przed sądami pracy. Powódka
dochodziła w sprawie przeciwko Gimnazjum uznania rozwiązania stosunku pracy
„w zakresie odwołania z funkcji dyrektora” za bezskuteczne, przywrócenia do pracy
na dotychczasowe stanowisko ewentualnie ustalenia, że nadal pełni funkcję
dyrektora. Sąd Rejonowy w C. zawiesił postępowanie do czasu wydania wyroku
przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, a po jego podjęciu zasądził od Gimnazjum
na rzecz powódki kwoty 1.800 zł tytułem odszkodowania i oddalił powództwo w
pozostałej części. Kwota ta stanowiła trzykrotność dodatku funkcyjnego
wypłaconego powódce w ostatnim miesiącu pełnienia funkcji dyrektora. Wyrokiem z
dnia 28 kwietnia 2008 r., …86/08. Sąd Okręgowy w S. oddalił apelacje obu stron i
odrzucił apelację powódki w części dotyczącej odszkodowania z art. 417 k.c., gdyż
nie było to przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.
W sprawie, której dotyczy skarga kasacyjna, powódka domaga się
zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 4171
§ 2 k.c. w związku z art. 300
k.p. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej Gminy na rzecz powódki kwotę 15.732 zł
z odsetkami od dnia 9 kwietnia 2010 r., to jest od dnia doręczenia odpisu pozwu tej
pozwanej. Sąd Rejonowy uznał, że na podstawie art. 4171
§ 2 k.c. Gmina C. ponosi
odpowiedzialność za bezprawne odwołanie powódki ze stanowiska dyrektora.
Zdaniem Sądu Rejonowego, powołany wyrok Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w S. stanowi stwierdzenie niezgodności z prawem ostatecznej
decyzji, co oznacza spełnienie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
określonej w art. 4171
§ 2 k.c. W odniesieniu do podstawy odpowiedzialności
pozwanej Gminy Sąd Okręgowy podzielił jej zarzut apelacyjny, że tą podstawą nie
jest art. 4171
§ 2 k.c., lecz art. 417 § 1 k.c. Zarządzenie Burmistrza C. odwołujące
powódkę ze stanowiska dyrektora Gimnazjum nie jest bowiem ani prawomocnym
orzeczeniem, ani ostateczną decyzją, których istnienie jest konieczną przesłanką
odpowiedzialności z art. 4711
§ 2 k.c. Sąd Okręgowy przyjął więc za podstawę
odpowiedzialności Gminy art. 417 § 1 k.c. Stwierdził także, że wypłacenie powódce
odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu pracy nie jest przeszkodą do
dochodzenia przez nią dalszego odszkodowania w oparciu o przepisy Kodeksu
cywilnego.
4
Powódka w pozwie wniosła o zasądzenie kwoty 37.983,58 zł, na którą
składa się kilka elementów szkody. Kwota ta obejmuje kwotę 13.814 zł stanowiącą
różnicę między wynagrodzeniem faktycznie otrzymywanym a wynagrodzeniem
przysługującym dyrektorowi Gimnazjum w okresie od odwołania jej z funkcji
dyrektora do ustania stosunku pracy (31 sierpnia 2006 r.); kwotę 22.148,52 zł
stanowiącą różnicę między otrzymywaną przez nią emeryturą a wynagrodzeniem
należnym dyrektorowi gimnazjum w okresie od 1 września 2006 r. do upływu
pięcioletniego okresu, na który została powołana na stanowisko dyrektora (31
sierpnia 2007 r.); kwoty 1.174,19 zł i 1.882,62 zł tytułem nagród rocznych oraz
kwotę 764,25 tytułem świadczenia urlopowego za 2007 r. Od szkody stanowiącej
sumę tych kwot powódka odjęła kwotę 1.800 zł zasądzoną w postępowaniu przed
sądami pracy (…86/08).
Odnosząc się do tych żądań, w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uznał ich
bezpodstawność w odniesieniu do okresu po ustaniu stosunku pracy powódki.
Stwierdził, że powierzenie stanowiska dyrektora jest czynnością administracyjną,
ściśle powiązaną ze statusem nauczyciela zatrudnionego w placówce, której
kierownictwo zostało mu powierzone. Jeżeli więc od 1 września 2006 r. powódka
nie był już pracownikiem Gimnazjum, to od tego dnia nie mogła pełnić funkcji jego
dyrektora. Brak zatem normalnego związku przyczynowego (art. 361 § 1 k.c.)
między odwołaniem powódki ze stanowiska dyrektora a poniesioną przez nią
szkodą po ustaniu stosunku pracy. Sąd Okręgowy podniósł ponadto, że w
odniesieniu do okresu po ustaniu stosunku pracy powódka nie może domagać się
odszkodowania, ponieważ godziła się na jego rozwiązanie. Nie odwołała się
bowiem od wypowiedzenia jej stosunku pracy, a ponadto złożyła wniosek o
emeryturę. Ponieważ okres po ustaniu stosunku pracy nie może być uwzględniony
co do odszkodowania dla powódki, to nie tylko bezzasadne jest żądanie
odszkodowania obliczonego jako różnica między hipotetycznym wynagrodzeniem a
otrzymywaną emeryturą, ale także nie może ona domagać się zasądzenia
odszkodowania za nieuzyskanie innych świadczeń związanych z hipotetycznym
pozostawaniem w stosunku pracy do 31 sierpnia 2007 r. Dotyczy to świadczenia
urlopowego za 2007 r., nagród rocznych i nagrody jubileuszowej. Nagroda
jubileuszowa została zasądzona powódce przez Sąd Rejonowy w kwocie 6.618,44
5
zł. Sąd Okręgowy uznał, że nastąpiło to bezzasadnie, gdyż okres 40 lat pracy
powódki upływał 23 września 2007 r. Zgodnie z przepisami szczególnymi, gdyby
jednak powódka pozostawała w stosunku pracy do 31 sierpnia 2007 r. i przeszła na
emeryturę, to mogłaby tę nagrodę otrzymać. Skoro jednak jej stosunek pracy ustał
rok wcześniej, przy czym nastąpiło to na skutek innego działania niż odwołanie z
funkcji dyrektora, bo w następstwie wypowiedzenia stosunku pracy przez
Gimnazjum, to brak jest podstaw do przyjęcia związku przyczynowego między
zawinionym działaniem Gminy (odwołaniem z funkcji dyrektora) a szkodą
polegającą na nienabyciu przez powódkę prawa do nagrody jubileuszowej.
Zdaniem Sądu Okręgowego uzasadnione było tylko żądanie powódki zasądzenia
równowartości nieotrzymanego dodatku funkcyjnego w okresie od pozbawienia jej
stanowiska dyrektora do ustania stosunku pracy (od 1 lipca 2005 r. do sierpnia
2006 r.). Odsetki od zasądzonej z tego tytułu kwoty 7.314 zł należały się powódce
od dnia wezwania do zapłaty właściwego dłużnika czyli Gminy C.(art. 455 w
związku z art. 481 k.c.), co nastąpiło przez poręczenie odpisu pozwu. Sąd
Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że powódce nie przysługuje
odszkodowanie z tytułu zaniżonego – jej zdaniem – dodatku motywacyjnego.
W skardze kasacyjnej powódka zaskarżyła ten wyrok Sądu Okręgowego w
części dotyczącej oddalenia jej apelacji i obniżenia zasądzonego odszkodowania.
Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa polegające na:
„I. niewłaściwym zastosowaniu przepisu art. 36 ust. 1 ustawy o systemie
oświaty poprzez błędne przyjęcie, iż szkoda w przedmiotowej sprawie należy się
tylko wtedy gdyby powódka zatrudniona była na stanowisku nauczyciela ,co daje
podstawę do sformułowania kolejnego zarzutu kasacyjnego dotyczącego
możliwości zastosowania w przedmiotowej sytuacji przepisu art. 361 § 2 kc poprzez
nieuwzględnienie, iż następstwem niezgodnego odwołania ze stanowiska było
zmuszenie powódki przez pracodawcę do przejścia na emeryturę
II niewłaściwym zastosowaniu przepisu art. 361 § 1 kc poprzez
nieuwzględnienie, iż pozwane Gimnazjum w C. ponosi odpowiedzialność za
normalne następstwa działania, którego skutkiem była zaistniała szkoda, bowiem to
przedmiotowa szkoła przyczyniła się poprzez dyskryminację wieku powódki i
6
zmuszenia jej do przejścia na emeryturę co doprowadziło do powstania szkody
polegającej na zmniejszeniu dochodów powódki;
III. naruszeniu przepisu art. 361 § 1 kc przez niewłaściwe zastosowanie go
przez Sąd Okręgowy w S., który stwierdził, że brak było podstaw dochodzenia
przez powódkę kwoty będącej różnicą w zarobkach przez cały okres od czerwca
2005r. tj. bezpodstawnego odwołania jej z funkcji dyrektora szkoły do 31-08-2007
roku tj. okresu na jaki została powołana na to stanowisko ;
IV. naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu
art. 417 1 § 2 kc polegającą na przyjęciu przez Sąd Okręgowy w S., iż powyższy
przepis w przedmiotowej sprawie nie ma zastosowania, albowiem zarządzenie
burmistrza o odwołaniu z funkcji dyrektora nie jest orzeczeniem;
V. naruszeniu prawa materialnego poprzez niezasadne zastosowanie
przepisu z art. 481 § 1 kc poprzez przyjęcie, iż odsetki powódce należą się nie od
dnia wytoczenia powództwa, lecz od dnia w którym Sąd I instancji doręczył
przypozwanemu tj. Urzędowi Gminy w C. pozew.
VI. naruszenie prawa procesowego to jest art. 460 § 1 kc poprzez przyznanie
zdolności sądowej Gminie C. mimo braku przymiotu pracodawcy w stosunku do
Powódki oraz nie zasądzenie od pozwanego Gimnazjum w C. dochodzonego
odszkodowania;
VII. naruszenie prawa procesowego, poprzez niewłaściwe zastosowanie
przepisu art. 194 kpc oraz art. 73 § 2 kpc poprzez uznanie Gminy C. za
współuczestnika jednolitego a nie interwenienta ubocznego i zasądzenie od niego
odszkodowania, a nie od pozwanej szkoły;
VIII. naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 § 2 kpc poprzez odmowę
wiarygodności zeznań powódki w zakresie przyczyn przejścia na emeryturę, co
wiązało się bezpośrednio z powstaniem szkody, a co miało istotny wpływ na wynik
postępowania;
IX. naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 § 2 kpc poprzez
nierozpoznanie zarzutu apelacji dotyczącego tego faktu, iż pozwana szkoła
przyczyniła się do powstania szkody w świetle art. 442 kc w wyniku czego między
innymi nie zostało zasądzone odszkodowanie w żądanej wysokości ,a co miało
istotny wpływ na wynik sprawy;
7
X. naruszenie przepisu art. 378 § 1 kpc polegające na nierozpoznaniu przez
Sąd Okręgowy w S. w granicach apelacji i nie ustosunkowania się do zarzutu
apelacji w zakresie wewnętrznej sprzeczności uzasadnienia wyroku Sadu I instancji
polegającej na tym, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy i przejścia na
emeryturę była niemożność dalszego zatrudnienia powódki przez pozwaną w
pełnym wymiarze godzin i postawienie powódki w stan nieczynny, co miało istotny
wpływ na wynik sprawy”.
Pozwana Gmina wniosła o odrzuceniu skargi lub odmowę przyjęcia jej do
rozpoznania, względnie o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania
kasacyjnego. Jej zdaniem żaden z zarzutów skargi nie jest zasadny.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona, choć nie wszystkie jej zarzuty są trafne, a niektóre
sformułowania grzeszą nieporadnością.
W odniesieniu do podstawy odpowiedzialności pozwanej Gminy Sąd
Najwyższy podziela pogląd Sądu Okręgowego, że wynika ona z art. 417 § 1 k.c.,
czyli z przepisu ogólnego statuującego odpowiedzialność jednostki samorządu
terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy
wykonywaniu władzy publicznej. Do zastosowania przepisu art. 4171
§ 2 k.c.
niezbędną przesłanką jest wyrządzenie szkody przez wydanie prawomocnego
orzeczenia lub ostatecznej decyzji (co do zasady, po stwierdzeniu we właściwym
postępowaniu ich niezgodności z prawem). Akt odwołania powódki ze stanowiska
dyrektora nie był decyzją, co potwierdzi Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. w
powołanym wyroku …385/06. Stwierdził on bowiem nieważność zarządzenie
Burmistrza C. odwołującego powódkę ze stanowiska dyrektora Gimnazjum uznając
je nie za decyzję administracyjną, lecz za akt jednostki samorządu terytorialnego,
podjęty w sprawach z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 6 w związku z
art. 147 § 1 p.p.s.a.). Twierdzenie skarżącej, że skoro omawiany akt odwołania nie
jest decyzją administracyjną, to w takim razie należy uważać je za orzeczenie, o
którym mowa w art. 4171
§ 2 k.c., jest bezpodstawne i niepoparte żadnymi
racjonalnymi argumentami. Zresztą kwestia podstawy odpowiedzialności ma w
8
sprawie znaczenie drugorzędne, skoro odpowiedzialność pozwanej Gminy została
stwierdzona przez Sąd Okręgowy, a zakres odszkodowania jest taki sam w obu
przypadkach i opiera się na art. 361 k.c.
Pozwana Gmina jest podmiotem prawa i ponosi odpowiedzialność cywilną
za własne zachowanie na podstawie art. 417 § 1 k.c. Jest to odrębna
odpowiedzialność od odpowiedzialności Gimnazjum wynikającej z prawa pracy.
Sąd Najwyższy podziela taki pogląd, przedstawiony przez ten Sąd w wyroku z dnia
23 listopada 2012 r., II PK 95/12. Zgadza się także z wyrażonym tam stanowiskiem,
że w odniesieniu do odpowiedzialności Gminy nie ma podstaw do stosowania
przepisów Kodeksu pracy (bo nie jest ona pracodawcą powódki – por. art. 1 i
art. 300 k.p.) i dlatego nie jest to odpowiedzialność uzupełniająca w stosunku do
odpowiedzialności pracodawcy wobec pracownika. Odrębność odpowiedzialności
Gminy sprawia, że nieuzasadnione są zarzuty skargi dotyczące jej zdolności
sądowej (art. 460 § 1 k.p.c., bo chyba o ten przepis chodziło, mimo że w skardze
powołano „art. 460 § 1 k.c.”) oraz współuczestnictwa (art. 73 § 2 k.p.c.).
Sąd Najwyższy nie podziela stanowiska Sądu Okręgowego, że ustanie
stosunku pracy powódki dnia 31 sierpnia 2006 r. i jej przejście na emeryturę
spowodowało rozerwanie normalnego związku przyczynowego między
bezprawnym odwołaniem powódki ze stanowiska dyrektora a szkodą polegającą na
nieuzyskiwaniu przez nią wynagrodzenia należnego dyrektorowi Gimnazjum w
okresie roku między ustaniem stosunku pracy a upływem okresu powołania (31
sierpnia 2007 r.). Zasadniczym argumentem Sądu Okręgowego jest twierdzenie, że
powódka nie mogła być w tym okresie dyrektorem, ponieważ nie była zatrudniona
jako nauczyciel, a jej stosunek pracy ustał wskutek wypowiedzenia go przez
Gimnazjum, a zatem jego następstwa nie mogą obciążać Gminy. Natomiast osoba,
która nie jest zatrudniona w Gimnazjum jako nauczyciel, nie może być jego
dyrektorem.
Pogląd ten jest nieuzasadniony, gdyż nie uwzględnia on okoliczności, że
gdyby powódka nie została bezprawnie odwołana przez Burmistrza Gminy, to
pozostawałaby na stanowisku dyrektora Gimnazjum do końca kadencji. Skoro
byłaby dyrektorem, to nie otrzymałaby wypowiedzenia stosunku pracy, gdyż byłaby
jedynym organem Gimnazjum uprawnionym do dokonania tej czynności. Trzeba
9
mieć także na względzie, że powódka została powołana na stanowisko dyrektora
na czas określony, a w normalnym biegu zdarzeń taka osoba wykonuje swoją
funkcję do końca wyznaczonego okresu.
Biorąc to pod uwagę trudno także zgodzić się z poglądem Sądu
Okręgowego, że stosunek pracy został rozwiązany za zgodą powódki. Co do
zasady, zgoda poszkodowanego wyłącza możliwość dochodzenia przez niego
odszkodowania. Jednakże w rozpoznawanej sprawie zdarzeniem wyrządzającym
szkodę nie było rozwiązanie z powódką stosunku pracy, lecz bezprawne odwołanie
jej ze stanowiska dyrektora. Powódka sprzeciwiła się temu, czemu dała wyraz
zaskarżając zarządzenie o odwołanie do sądu administracyjnego, a po uzyskaniu
wyroku stwierdzającego sprzeczność odwołania z prawem domagała się
umożliwienia wykonywania pracy na stanowisku dyrektora. Nie można zatem
przyjąć, że powódka godziła się na rozwiązanie stosunku pracy, skoro przejawiała
zamiar pozostawania na stanowisku dyrektora do końca kadencji. Niezaskarżenie
złożonego jej przez Gimnazjum wypowiedzenia, które było uzasadnione brakiem
wystarczającej liczby godzin zajęć dla powódki nie oznacza godzenia się na
rozwiązanie stosunku pracy, skoro dochodzenie przed sądem roszczeń z tytułu
tego wypowiedzenia miało znikome szanse powodzenia. Brak wystarczającej liczby
godzin zajęć jest bowiem przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie, przewidzianą
wprost w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela i potwierdzoną w orzecznictwie
Sądu Najwyższego. Usprawiedliwione uznanie przez powódkę niecelowości
skarżenia wypowiedzenia i wystąpienie z wnioskiem o przejście na emeryturę jest
wyrazem normalnej dbałości o własne interesy bytowe, naruszone bezprawnym
odwołaniem powódki przez Burmistrza Gminy. W okresie między odwołaniem
powódki a upływem jej kadencji różne nadzwyczajne zdarzenia mogły spowodować
zerwanie normalnego związku przyczynowego w rozumieniu art. 361 § 1 k.c.
między bezprawnym odwołaniem powódki ze stanowiska a tą częścią szkody, która
powstała po danym zdarzeniu. Przykładowo można tu wskazać na późniejszą
nieoczekiwaną likwidację szkoły lub popełnienie przez osobę powołaną
przestępstwa uniemożliwiającego zajmowanie stanowiska dyrektora lub
nauczyciela, które nastąpiły między tym odwołaniem a upływem kadencji. Są to
jednak okoliczności nadzwyczajne, natomiast wypowiedzenie nauczycielowi
10
stosunku pracy z powodu braku odpowiedniej liczby godzin zajęć jest normalnym i
typowym sposobem rozwiązania stosunku pracy, co z reguły jest spowodowane
mniejszą liczebnością kolejnych roczników uczniów. Ponadto należy podnieść, że
gdyby powódka nie została odwołana ze stanowiska, to jako dyrektora
obowiązywałby ją zmniejszony wymiar zajęć (art. 42 ust. 6 Karty Nauczyciela) i nie
byłoby organizacyjnej potrzeby wypowiedzenia jej stosunku pracy.
Oddzielnego rozważenia wymaga zarzut naruszenia art. 361 § 2 k.c. przy
ustaleniu odszkodowania za dodatek motywacyjny. Co do zasady, dotyczy on
zarówno okresu, w którym powódka pozostawała w zatrudnieniu, jak i okresu po
ustaniu stosunku pracy. Zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego, dodatek ten ma
charakter uznaniowy i może być przyznany dyrektorowi i nauczycielowi. W okresie
sprawowania funkcji dyrektora powódka otrzymała go w zmiennej wysokości
określonej przez Burmistrza: od września 2002 r. 21% wynagrodzenia
zasadniczego, następnie 15%, później 17%, a w ostatnim okresie do 31 sierpnia
2005 r. 15%. Pracując po odwołaniu jako nauczycielka powódka otrzymywała
dodatek w wysokości określonej przez dyrektora Gimnazjum: 15% do 31 stycznia
2006 r. i 5% do końca zatrudnienia. W odniesieniu do tego ostatniego okresu Sąd
Okręgowy uznał za zasadne oddalenie powództwa o zasądzenie wyrównania tego
dodatku do wysokości 15%, gdyż powódka „nie wykazała z prawdopodobieństwem
graniczącym z pewnością, że przy zatrudnieniu na stanowisku dyrektora
otrzymywała wyższy dodatek motywacyjny niż ten, który otrzymywała na
stanowisku nauczyciela”. Sąd ten podniósł również, iż nie ma pewności, że po 31
sierpnia 2005 r. Burmistrz przyznałby powódce dodatek motywacyjny w wysokości
15%, tym bardziej, że osoba pełniąca obowiązki dyrektora Gimnazjum
bezpośrednio po powódce początkowo tego dodatku nie otrzymywała.
Stwierdzenie, że nie ma pewności co do wysokości przyznawanego w
przyszłości świadczenia uznaniowego jest oczywiście słuszne. Nie oznacza to
jednak, że powódka nie może zasadnie dowodzić, że takie świadczenie w
rzeczywistości byłoby jej przyznane w określonej wysokości. Wymogi stawiane jej
przez Sąd Okręgowy w odniesieniu do ciężaru dowodu wysokości tego dodatku są
zbyt surowe. Nie można wymagać, aby wysokość przypuszczalnej korzyści była
wykazana w sposób pewny (co jest niemożliwe) lub z prawdopodobieństwem
11
graniczącym z pewnością. Sam Sąd Okręgowy powołał w uzasadnieniu kilka
wyroków Sądu Najwyższego, które odwołują się do doświadczenia życiowego jako
kryterium prawdopodobieństwa, czy utrata spodziewanej korzyści rzeczywiście
nastąpiła. Rozkład ciężaru dowodu związany jest ze stopniem ryzyka
nienastąpienia zdarzenia przysparzającego korzyści. W sytuacjach typowych i
powtarzalnych, w których spodziewane korzyści w rzeczywistości z reguły
występują, ryzyko ich nieosiągnięcia jest niewielkie, stąd też i ciężar dowodu
spoczywający na osobie żądającej z tego tytułu odszkodowanie nie może być
ujmowany zbyt rygorystycznie. Nie oznacza to jednakże, iż powódka może
domagać się dodatku w wysokości 15% wynagrodzenia zasadniczego tylko z tej
przyczyny, że ostatnio taki otrzymywała zajmując stanowisko dyrektora. Należy
dokonać oceny wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, które nastąpiły w
okresie do upływu przewidzianej prawem kadencji powódki i miały wpływ na
wysokość dodatku. W razie potrzeby Sąd powinien oczywiście skorzystać z
możliwości przewidzianej w art. 322 k.p.c.
Zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. jest bezzasadny. Sąd prawidłowo zasądził
odsetki od dnia wezwania do zapłaty właściwego dłużnika (Gminy C.) przez
doręczenie mu odpisu pozwu, a nie od dnia wezwania do zapłaty odszkodowania
podmiotu, który nie był do tego zobowiązany, czyli Gimnazjum w C. Dopiero
bowiem po dniu wezwania do zapłaty odszkodowania po stronie Gminy nastąpiło
opóźnienie w spełnieniu świadczenia (art. 481 § 1 w związku z art. 455 k.c.).
Zarzuty naruszenia art. 328 § 2 i art. 378 § 1 k.p.c. są bezzasadne w sposób
oczywisty. Kwestia wiarygodności zeznań powódki nie może być podstawą skargi
kasacyjnej, co wynika wprost z art. 3983
§ 3 k.p.c., według którego podstawą tej
skargi nie mogą być zarzuty dotyczące oceny dowodów. Zupełnie niezrozumiały
jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. przez nierozpoznanie przez Sąd Okręgowy
na podstawie art. 442 k.c. kwestii przyczynienia się Gimnazjum do powstania
szkody, podczas gdy art. 442 k.c. nie obowiązuje od 2007 r., a przedtem regulował
przedawnienie roszczeń deliktowych. Także brak jakichkolwiek podstaw do
uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 378 § 1 k.p.c., gdyż jest on oparty na
przejściu powódki w stan nieczynny, a z ustaleń Sądu wynika, że nie korzystała ona
z tej możliwości.
12
Z tych względów na mocy art. 39815
§ 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.