Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 16/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Bogdan Rychlicki (przewodniczący)
SSN Jerzy Steckiewicz
SWSO del. do SN płk Krzysztof Mastalerz (sprawozdawca)
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Juliusza Balceraka
w sprawie
1) mjr. rez. R. O. oskarżonego z art. 231 § 2 k.k., art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271
§ 3 k.k., 2) cyw. J. C. oskarżonego z art. 231 § 2 k.k., 3) cyw. J. K. F. oskarżonego
z art. 271 § 3 k.k. i art. 21 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2013 r., apelacji
wniesionej na niekorzyść przez prokuratora od wyroku Wojskowego Sądu
Okręgowego w W. z dnia 15 maja 2013 r.,
I. utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,
II. koszty postępowania odwoławczego ponosi Skarb
Państwa.
2
UZASADNIENIE
Wojskowy Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 15 maja 2013 r., uniewinnił:
I. mjr. rez. R. O. od tego, że:
„1. w dniu 2 grudnia 2002 r. w W., będąc funkcjonariuszem publicznym z tytułu
pełnienia czynnej służby wojskowej, działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej przez firmę K. s.c. E. i J. F., zajmując stanowisko starszego oficera
Wydziału […], będąc na podstawie rozkazu dziennego nr […] jego Komendanta z
dnia 4.10.2002 r. przewodniczącym komisji inwentaryzacyjnej w tym Szpitalu, nie
dopełnił swoich obowiązków wynikających z art. 22 ust. 1 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt.
3 i 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2002
r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.) oraz pkt. II zakresu jego obowiązków służbowych,
w ten sposób, że w dokumencie w postaci protokołu odbioru końcowego,
stanowiącym dowód księgowy wykonania prac określonych w umowie zlecenia z
dnia 7.10.2002 r. na przygotowanie inwentaryzacji tego Szpitala, zawartej
pomiędzy wyżej wymienionym Szpitalem a wspomnianą firmą, nie zawarł rzetelnej
oceny wykonania istotnych warunków tej umowy i aneksu nr 1 do niej z dnia
30.10.2002 r., który przewidywał realizację umowy do dnia 18.11.2002 r., w ten
sposób, że nie ocenił w nim zgodności z postanowieniami umownymi i
terminowości wykonania uzyskanych danych spisowych w formie elektronicznej na
płycie CD i wydruków arkuszy spisu z natury, podczas gdy w rzeczywistości
wówczas tylko częściowo były wykonane prace określone w § 2 pkt 9 wspomnianej
umowy, albowiem nie uzgodniono z osobami materialnie odpowiedzialnymi 3
arkuszy spisu z natury i co najmniej 2 takie arkusze nie zostały przez nie podpisane,
przy czym ostateczne zrealizowanie umowy w tym zakresie nastąpiło w dniu
9.04.2003 r., przez co działał na szkodę interesu publicznego, to jest Wojskowego
Instytutu Medycznego […], będącego następcą prawnym wyżej wymienionego
Szpitala, powodując szkodę majątkową w jego mieniu poprzez wypłacenie z tytułu
wykonania wyżej wskazanej umowy firmie K. s.c. E. i J. F. przelewem w dniu
12.12.2002 r. nienależnej kwoty 2198,75 zł oraz zaniechanie dochodzenia od tej
firmy zapłaty przewidzianej w § 6 zawartej z nią umowy kary umownej w wysokości
200 zł za każdy dzień zwłoki, będącej skutkiem przesunięcia terminu zakończenia
3
spisu, to jest kwoty 28200 zł, która powinna zostać zapłacona przez nią na rzecz
tego Instytutu za 141 dni zwłoki w wykonaniu umowy,
tj. od popełnienia przestępstwa z art. 231 § 2 kk;
2. w dniu 15 stycznia 2003 r. w W., będąc funkcjonariuszem publicznym z tytułu
pełnienia czynnej służby wojskowej, działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej przez firmę J.K.F. Spółka z o.o. oraz wspólnie i w porozumieniu z cyw.
J. K. F., zajmując stanowisko starszego oficera Wydziału […], będąc na podstawie
rozkazu dziennego nr […] Komendanta tego Szpitala z dnia 4.10.2002 r.
przewodniczącym komisji inwentaryzacyjnej w tym Szpitalu, nie dopełnił swoich
obowiązków wynikających z art. 22 ust. 1 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt. 3 i 4 ustawy z
dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz.
694, z późn. zm.) oraz pkt. II zakresu jego obowiązków służbowych, w ten sposób,
że będąc osobą uprawnioną do wystawienia dokumentu w postaci protokołu
zdawczo- odbiorczego dotyczącego wykonywanej w tym Szpitalu inwentaryzacji,
poświadczył nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne w protokole
odbioru końcowego, stanowiącym dowód księgowy wykonania prac określonych w
umowie z dnia 19.11.2002 r., zawartej pomiędzy wyżej wymienionym Szpitalem a
wspomnianą firmą, stwierdzając w nim, że prace wymienione w tym protokole
zostały wykonane zgodnie z powyższą umową i aneksem nr 1 do niej z dnia
6.12.2002 r., który przewidywał realizację umowy do dnia 23.12.2002 r., podczas
gdy w rzeczywistości wówczas tylko częściowo były wykonane prace określone w §
2 pkt. 4 i 8 wspomnianej umowy, albowiem nie przyporządkowano wartości z
systemu E. do części spisanych składników majątkowych, błędnie
przyporządkowano numery z systemu E. do części spisanych składników
majątkowych i nie dokonano wyceny niektórych składników majątkowych,
będących przedmiotami medycznymi, przy czym ostateczne zrealizowanie umowy
w tym zakresie nastąpiło w dniu 9.04.2003 r., przez co działał na szkodę interesu
publicznego, to jest Wojskowego Instytutu Medycznego, narażając go na
wypłacenie z tytułu wykonania wyżej wskazanej umowy firmie J.K.F. Spółka z o.o.
nienależnej kwoty 9141,03 zł oraz powodując zaniechanie dochodzenia od tej firmy
zapłaty przewidzianej w § 6 zawartej z nią umowy kary umownej w wysokości 200
zł za każdy dzień zwłoki, będącej skutkiem przesunięcia terminu zakończenia spisu,
4
przez co wyrządził szkodę majątkową w jego mieniu w wysokości 21200 zł, które to
środki pieniężne powinny zostać zapłacone przez nią na rzecz tego Instytutu za
106 dni zwłoki w wykonaniu umowy,
tj. od popełnienia przestępstwa z art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 k.k.”
II. cyw. J. C. od tego, że:
„ w okresie od dnia 4 października 2002 r. do nieustalonego dnia pomiędzy dniem
6 grudnia 2002 r. a dniem 12 grudnia 2002 r. w W., będąc funkcjonariuszem
publicznym z tytułu zajmowania stanowiska Zastępcy Komendanta […], działając:
w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej przez firmy J.K.F. Spółka z o.o. i K. s.c. E. i J. F. i
na szkodę interesu publicznego, to jest wyżej wymienionego Szpitala, nie dopełnił
swoich obowiązków wynikających z udzielonego mu w dniu 9.01.2002 r. przez
Komendanta tego Szpitala pełnomocnictwa w ten sposób, że:
- naruszając przepisy art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1 pkt 9 i art. 12a ustawy z dnia 10
czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72,
poz. 664 z późn. zm.) zezwolił, bez zawarcia umowy i pomimo toczącego się
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie zapytania o cenę na
inwentaryzację składników majątkowych wyżej wymienionego Szpitala i podległych
mu placówek, firmie J.K.F. Spółka z o.o. od dnia 4.10.2002 r. na wykonywanie tej
inwentaryzacji aż do dnia 19.11.2002 r., kiedy to reprezentując Komendanta tego
Szpitala zawarł bez obligatoryjnego zastosowania tej ustawy umowę z Prezesem
J.K.F. Spółka z. o.o. na inwentaryzację składników majątkowych w tym Szpitalu i
podległych mu magazynach,
- naruszając przepis art. 76 ust. l wyżej cytowanej ustawy podpisał w dniu
30.10.2002 r. aneks do umowy zlecenia z dnia 7.10.2002 r., zawartej pomiędzy
Szpitalem […] a firmą K. s.c. E. i J. F., na przygotowanie inwentaryzacji tego
Szpitala z terminem realizacji umowy do dnia 31.10.2002 r., wprowadzając nim
nowy, niekorzystny dla zamawiającego termin wykonania umowy do dnia
18.11.2002 r., uzasadniając to rzekomą nieobecnością osób odpowiedzialnych
materialnie i brakiem możliwości podpisania arkuszy spisu z natury, w wyniku
czego uniemożliwił żądanie zapłaty przewidzianej w § 6 tej umowy kary umownej w
5
wysokości 200 zł za każdy dzień zwłoki, będącej skutkiem przesunięcia terminu
zakończenia spisu, to jest kwoty 3600 zł na szkodę wspomnianego Szpitala,
a ponadto w nieustalonym dniu pomiędzy dniem 6 grudnia 2002 r. a dniem 12
grudnia 2002 r. nie dopełnił swoich obowiązków w ten sposób, że działając na
podstawie ustnego upoważnienia Komendanta wspomnianego Szpitala, naruszając
pkt II ppkt 5 „Instrukcji obiegu i kontroli dowodów księgowych w CSK […]", podjął,
wbrew treści § 4 pkt 4 w zw. z § 2 pkt. 2, 3 i 4 cytowanej wyżej umowy z dnia
19.11.2002 r., decyzję o wypłacie firmie J.K.F. Spółka z o.o., z tytułu wykonania § 4
pkt 4 tej umowy, określonej w wystawionej przez jej Prezesa fakturze VAT nr […] z
dnia 2.12.2002 r. nienależnej kwoty 120867,47 zł, co wykonano przelewem w dniu
12.12.2002 r., pomimo że faktura ta nie została sprawdzona pod względem
merytorycznym przez głównego księgowego tego Szpitala i nie sporządzono i
dołączono do niej protokołu odbioru prac, a w rzeczywistości wówczas tylko
częściowo były wykonane prace określone w § 2 pkt. 1, 2, 3 i 4 wspomnianej
umowy, albowiem nie spisano części przedmiotów stanowiących składniki
majątkowe wyżej wymienionego Szpitala, nie przyporządkowano wartości z
systemu E. do części spisanych składników majątkowych, błędnie
przyporządkowano numery z systemu E. do części spisanych składników
majątkowych, nie dokonano wyceny niektórych składników majątkowych i nie
uzgodniono części uzyskanych wydruków z osobami materialnie odpowiedzialnymi
w tymże Szpitalu, przez co spowodował zaniechanie dochodzenia od wyżej
wymienionej firmy zapłaty przewidzianej w § 6 zawartej z nią umowy kary umownej
w wysokości 200 zł za każdy dzień zwłoki, będącej skutkiem przesunięcia terminu
zakończenia spisu, w następstwie czego wyrządził szkodę majątkową w mieniu
Wojskowego Instytutu Medycznego, będącego następcą prawnym wyżej
wymienionego Szpitala, w wysokości 21200 zł, które to środki pieniężne powinny
zostać zapłacone przez firmę J.K.F. Spółka z o.o. na rzecz tego Instytutu za 106
dni zwłoki w wykonaniu umowy, albowiem zgodnie z aneksem nr 1 do niej z dnia
6.12.2002 r. powinna ona być wykonana do dnia 23.12.2002 r., podczas gdy w
rzeczywistości ostateczne zrealizowanie umowy nastąpiło w dniu 9.04.2003 r.,
tj. od popełnienia przestępstwa z art. 231 § 2 kk w zw. z art. 12 k.k.”
III. cyw. J.K. F. od tego, że:
6
„1. w dniu 2.12.2002 r. w S., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez
firmę J.K.F. Spółka z o.o., będąc jako Prezes tej Spółki osobą uprawnioną do
wystawiania dokumentów w postaci faktur VAT poświadczył nieprawdę co do
okoliczności mającej znaczenie prawne w dokumencie w postaci faktury VAT nr […]
z dnia 2.12.2002 r., stwierdzając w niej, że wykonano usługę zgodnie z § 4 pkt 4
umowy z dnia 19.11.2002 r. zawartej pomiędzy Szpitalem […] a wspomnianą firmą
na wykonanie inwentaryzacji składników majątkowych tego Szpitala, podczas gdy
w rzeczywistości zrealizowanie tej umowy nastąpiło w dniu 9.04.2003 r., a w czasie
wystawienia wyżej wskazanej faktury VAT tylko częściowo były wykonane prace
określone w § 2 pkt. 1, 2, 3 i 4 tej umowy, albowiem nie spisano części
przedmiotów stanowiących składniki majątkowe wyżej wymienionego Szpitala, nie
przyporządkowano wartości z systemu E. do części spisanych składników
majątkowych, błędnie przyporządkowano numery z systemu E. do części
spisanych składników majątkowych, nie dokonano wyceny niektórych składników
majątkowych i nie uzgodniono części uzyskanych wydruków z osobami materialnie
odpowiedzialnymi w tymże Szpitalu, po czym w dniu 6.12.2002 r. przekazano ten
dokument Zastępcy Komendanta do Spraw Ekonomiczno-Finansowych
wspomnianego Szpitala, w następstwie czego, na podstawie jego decyzji,
wypłacono z tytułu wykonania wspomnianej umowy wyżej wymienionej firmie
przelewem w dniu 12.12.2002 r. nienależną kwotę 120867,47 zł oraz zaniechano
dochodzenia od niej zapłaty przewidzianej w § 6 zawartej z nią umowy kary
umownej w wysokości 200 zł za każdy dzień zwłoki, będącej skutkiem przesunięcia
terminu zakończenia spisu, to jest kwoty 21200 zł, która powinna zostać zapłacona
przez nią na rzecz Wojskowego Instytutu Medycznego, będącego następcą
prawnym wyżej wymienionego Szpitala, za 106 dni zwłoki w wykonaniu umowy,
ponieważ aneks nr 1 do niej z dnia 6.12.2002 r. przewidywał termin jej wykonania
do dnia 23.12.2002 r.,
tj. od popełnienia przestępstwa z art. 271 § 3 k.k.;
2. w dniu 15 stycznia 2003 r. w W., działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej przez firmę J.K.F. Spółka z o.o. oraz wspólnie i w porozumieniu z mjr.
rez. R. O., wiedząc, że jest on funkcjonariuszem publicznym z tytułu pełnienia
czynnej służby wojskowej, będąc jako Prezes tej Spółki osobą uprawnioną do
7
wystawiania dokumentów w postaci protokołów zdawczo-odbiorczych wykonanych
przez nią usług, nie dopełnił swoich obowiązków wynikających z art. 22 ust. 1 w zw.
z art. 21 ust. 1 pkt. 3 i 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst
jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.) w ten sposób, że poświadczył
nieprawdę w protokole odbioru końcowego, stanowiącym dowód księgowy
wykonania prac określonych w umowie z dnia 19.11.2002 r. zawartej pomiędzy
Szpitalem […] a wspomnianą firmą na wykonanie inwentaryzacji składników
majątkowych tego Szpitala, stwierdzając w nim, że prace wymienione w tym
protokole zostały wykonane zgodnie z powyższą umową i aneksem nr 1 do niej z
dnia 6.12.2002 r., który przewidywał wykonanie umowy do dnia 23.12.2002 r.,
podczas gdy w rzeczywistości zrealizowanie tej umowy nastąpiło w dniu 9.04.2003
r., a w czasie wystawienia wyżej wskazanego protokołu odbioru końcowego tylko
częściowo były wykonane prace określone w § 2 pkt. 4 i 8 wspomnianej umowy,
albowiem nie przyporządkowano wartości z systemu E. do części spisanych
składników majątkowych, błędnie przyporządkowano numery z systemu E. do
części spisanych składników majątkowych i nie dokonano wyceny niektórych
składników majątkowych, będących przedmiotami medycznymi, przez co działał na
szkodę interesu publicznego, to jest Wojskowego Instytutu Medycznego, będącego
następcą prawnym wyżej wymienionego Szpitala, narażając go na wypłacenie z
tytułu wykonania wspomnianej umowy wyżej wymienionej firmie nienależnej kwoty
9141,03 zł,
tj. od popełnienia przestępstwa z art. 21 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art.
271 § 3 k.k.”
Apelację od wyroku złożył prokurator.
Skarżący zarzucił:
„ błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mające
wpływ na jego treść, polegające na błędnym przyjęciu, że:
1) brak konkretnego określenia obowiązków służbowych oskarżonego mjr. rez. R.
O. jako przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej skutkuje przyjęciem, że nie
można przypisać mu popełnienia przestępstwa określonego w art. 231 kk, podczas
gdy obowiązki służbowe funkcjonariusza publicznego obowiązki mogą wynikać z
samej istoty urzędowania i powszechnie obowiązujących przepisów prawa, w tym
8
przypadku art. 22 ust. 1 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt. 3 i 4 ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.),
co skutkowało jego uniewinnieniem zarówno od zarzutu popełnienia zarzuconego
mu w punkcie I aktu oskarżenia przestępstwa z art. 231 § 2 kk, jak również od
zarzutu popełnienia zarzuconego mu w punkcie II aktu oskarżenia przestępstwa z
art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk, zamiast prawidłowego uznania, oskarżony
dopuścił się tych występków;
2) przyjęciu, że podpisany przez oskarżonego mjr. rez. R. O. protokół odbioru
końcowego z dnia 15.01.2003 r. nie jest dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14
kk, podczas gdy jego treść jednoznacznie wskazuje, że jest on dowodem
okoliczności mającej znaczenie prawne, a zatem stanowi dokument w myśl tego
przepisu prawa karnego, co skutkowało jego uniewinnieniem od zarzutu
popełnienia zarzuconego mu w punkcie II aktu oskarżenia przestępstwa z art. 231
§ 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk, zamiast prawidłowego uznania, że oskarżony
dopuścił się tego występku;
3) oskarżony cyw. J. C., pełniąc funkcję Zastępcy Komendanta do Spraw
Ekonomiczno - Finansowych byłego Szpitala […], nie był funkcjonariuszem
publicznym, ponieważ Szpital ten nie był instytucją z art. 115 § 13 pkt 6 kk, lecz
zgodnie z jego Statutem samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki
zdrowotnej, co w konsekwencji spowodowało przyjęciem, iż oskarżony nie był
sprawcą przestępstwa „urzędniczego" określonego w art. 231 kk, podczas gdy były
Szpital […] jako instytucja państwowa był jednocześnie jednostką wojskową w
rozumieniu art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 205 ze
zm.) oraz zakładem opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z 30
sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.),
zatem oskarżony zajmując kierownicze stanowisko w tej instytucji państwowej był
funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 6 kk i dopuścił się
zarzucanego mu w akcie oskarżenia przestępstwa z art. 231 § 2 kk w zw. z art. 12
kk;
9
4) wystawiona przez oskarżonego cyw. J. K. F. w dniu 2.12.2002 r. faktura VAT nr
[…] z tytułu wykonania usług zgodnie z § 4 pkt 4 umowy z dnia 19.11.2002 r.
zawartej pomiędzy byłym Szpitalem […] a firmą J.K.F. Spółka z o.o. na wykonanie
inwentaryzacji składników majątkowych tego Szpitala nie jest dokumentem w
rozumieniu art. 115 § 14 kk, podczas gdy jego treść jednoznacznie wskazuje, że
jest on dowodem okoliczności mającej znaczenie prawne, a zatem stanowi
dokument w myśl tego przepisu prawa karnego, co skutkowało niezasadnym jego
uniewinnieniem od zarzutu popełnienia zarzuconego mu w punkcie I aktu
oskarżenia przestępstwa z art. 271 § 3 kk, zamiast prawidłowego uznania, że
oskarżony dopuścił się tego występku;
5) podpisany przez oskarżonego cyw. J. K. F. protokół odbioru końcowego z dnia
15.01.2003 r. nie jest dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14 kk, podczas gdy
jego treść jednoznacznie wskazuje, że jest on takim dokumentem, co skutkowało
niezasadnym jego uniewinnieniem od zarzutu popełnienia zarzuconego mu w
punkcie II aktu oskarżenia przestępstwa z art. 21 § 2 kk w zw. z art. 231 § 2 kk w
zb. z art. 271 § 3 kk, zamiast prawidłowego uznania, że oskarżony dopuścił się
tego występku”.
Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Wojskowemu Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył.
Apelacja prokuratora nie jest zasadna.
Złożony środek odwoławczy cechuje się niekonsekwencją w sformułowaniu
zarzutów. Skarżący podniósł zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za
podstawę wyroku, który miał wpływ na treść orzeczenia. Analiza treści apelacji i jej
uzasadnienia prowadzi do wniosku, że prokurator podnosi argumenty dotyczące
błędnej oceny materiału dowodowego. Zgodnie z treścią art. 433 § 1 k.p.k. sąd
odwoławczy rozpoznaje sprawy w granicach podniesionych zarzutów, a w zakresie
szerszym o tyle, o ile ustawa to przewiduje. W tym miejscu przypomnieć należy, że
zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, stanowiących podstawę wyroku, zasługuje
na uwzględnienie, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd z
okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada prawidłowości
logicznego rozumowania. Opisywany zarzut nie może sprowadzać się do samej
10
polemiki z ustaleniami sądu zawartymi w uzasadnieniu wyroku, lecz do wykazania
konkretnych uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania sądu w ocenie
materiału dowodowego. Przeciwstawienie ustaleniom sądu pierwszej instancji
odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu
w ustaleniach faktycznych (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 lutego 1975 r.,
sygn. II KR 355/74, OSNPG 1975, z. 9, poz. 84; z dnia 22 stycznia 1975 r., sygn.
KR 197/74, OSNKW 1975, z. 5, poz. 58).
Wywiedziona apelacja ma właśnie taki polemiczny charakter.
Sąd pierwszej instancji dokonując ustaleń faktycznych, przy wykorzystaniu
opinii biegłego z zakresu księgowości, prawidłowo ustalił, że protokół odbioru
końcowego nie jest dokumentem księgowym w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 i 4
ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. Nr 76 z
2002 r., poz. 694 ze zm.). Skoro zatem nie jest dowodem księgowym to nie
odnoszą się do niego wymogi określone w art. 22 ust. 1 cyt. ustawy o
rachunkowości.
Całkowicie nietrafny jest zarzut bezkrytycznego podejścia Sądu pierwszej
instancji do opinii biegłego, który miał dokonać niedopuszczalnej wykładni
przepisów ustawy o rachunkowości, a w szczególności wyjaśnienia pojęcia dowodu
księgowego. Przypomnieć należy, że na rozprawie w dniu 17 listopada 2011 r.,
prokurator poparł częściowo wniosek dowodowy jednego z obrońców odnośnie
udzielenia odpowiedzi na pytanie: czy protokół końcowego odbioru prac
inwentaryzacyjnych jest dowodem księgowym. W opinii pisemnej i uzupełniającej
biegły udzielił odpowiedzi na pytanie zadane także pośrednio przez prokuratora.
Zgodzić należy się z ogólnym poglądem skarżącego, że obowiązki służbowe
funkcjonariusza publicznego mogą wynikać z samej istoty urzędowania, jak i
powszechnie obowiązujących przepisach prawa.
Mjr rez. R. O. pełnił służbę wojskową na stanowisku Starszego Oficera
Wydziału Logistyki w Pionie Techniczno-Eksploatacyjnym. Zgodnie z zakresem
obowiązków (pkt II) miał także wykonywać inne zadania służbowe zlecone przez
przełożonych. Wymieniony oskarżony przyjął obowiązki w dniu 22 kwietnia 2002 r.
Rozkazem Dziennym z dnia 4 października 2002 r. Komendanta Szpitala […] mjr
rez. R. O. wyznaczony został Przewodniczącym Komisji Inwentaryzacyjnej.
11
Wskazany przełożony określił zadania komisji polegające na powiadamianiu o
terminach wejścia zespołów spisowych do poszczególnych komórek
organizacyjnych.
W ślad za Sądem pierwszej instancji przyjąć należy, że celem prac Komisji
Inwentaryzacyjnej, a więc nie tylko mjr. rez. R. O., było udzielanie pomocy
pracownikom firm zewnętrznych realizujących inwentaryzację. Trudno bowiem
przyjmować, że powołana Komisja Inwentaryzacyjna, działająca w oparciu o
Instrukcję inwentaryzacyjną z 1998 r., miałaby wykonywać te same czynności
spisowe co firmy „J.K.F.” i „K”.
Protokoły odbioru końcowego nie są dokumentami księgowymi ale także nie
są dokumentami w rozumieniu art. 115 § 14 k.k., gdyż z ich treści nie wynika by
były dowodami prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie
prawne. Z pewnością nie dotyczą one stopnia rzetelności realizacji umów.
Protokoły odbioru końcowego odnoszą się do technicznego przyjęcia kompletu
wstępnych podpisanych arkuszy spisowych.
Kwestionując ustalenia Sądu pierwszej instancji odnośnie posiadania przez J.
C. przymiotu funkcjonariusza publicznego, prokurator odwołuje się do regulacji
zawartych w art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony RP (tekst jednolity: Dz. U. Nr 21 z 2002 r., poz. 205 ze zm.) oraz
art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U.
Nr 91, poz. 408 ze zm.).
Zauważyć jednak trzeba, że przepis art. 3 ust. 5 cyt. ustawy z dnia 21
listopada 1967 r. został wprowadzony art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 października
2003 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej
Polskiej i zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 210, poz. 2036). Powołany
przepis, definiujący pojęcie jednostki wojskowej, wszedł w życie zgodnie z art. 20
cyt. ustawy z dnia 29 października 2003 r. w dniu 1 lipca 2004 r., a więc w dniu
kiedy nie istniał już Szpital […], w układzie organizacyjnym z 2002 r.
Prawidłowym zatem jest ustalenie sądu pierwszej instancji odnośnie statusu
CSK WAM oparte na zapisach powoływanej już ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej i Statucie Szpitala […], nadanego Zarządzeniem Nr 44/MON Ministra
Obrony Narodowej z dnia 7 października 1980 r. (Dz. Rozk. MON z 1998 r., poz.
12
98). Z poczynionej analizy tych przepisów wynika, że Szpital […] był zakładem
udzielającym świadczeń zdrowotnych.
Publiczny zakład opieki zdrowotnej, którego celem działania jest udzielanie
świadczeń zdrowotnych, nie może być uznany za inną instytucje państwową w
rozumieniu art. 115 § 13 pkt 6 k.k., chociażby jego organom założycielskim był
organ administracji rządowej (zob. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20
czerwca 2001 r., sygn. I KZP 5/01, OSNKW 2001, z. 9-10, poz. 71).
Słusznie zatem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wywiedziono, że J. C.
nie jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 k.k. Wymieniony
oskarżony nie posiadał uprawnień do wydawania decyzji administracyjnych, nie
zajmował stanowiska kierowniczego w innej instytucji państwowej (art. 115 § 13 pkt
6 k.k.), aczkolwiek pełnił funkcję publiczną, co nie jest równoznaczne z pojęciem
funkcjonariusza publicznego. Niedopuszczalna bowiem jest rozszerzająca
interpretacja pojęcia funkcjonariusza publicznego, poza ramami określonymi cyt.
przepisami prawa karnego materialnego. Skoro zatem J. C. nie był
funkcjonariuszem publicznym to nie mógł być sprawcą przestępstwa z art. 231 § 2
k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Odnosząc się do zarzutu rzekomo niezasadnego uniewinnienia J. K. F. od
popełnienia przestępstwa z art. 271 § 3 k.k., podkreślić należy, że Sąd pierwszej
instancji wbrew twierdzeniu autora apelacji przyjął, iż faktura VAT nr […] jest
dokumentem. Na s. 29 uzasadnienia wyroku sąd stwierdził: „Jak wskazano …
faktura VAT jest istotnie dokumentem o jakim mowa w art. 271 k.k., zaś wystawcą
takiego dokumentu jest również inna osoba, uprawniona do wystawienia
dokumentu”. Podstawą uniewinnienia J. K. F. od popełnienia przestępstwa z art.
271 § 3 k.k., był charakter wystawionej faktury, która nie była „fakturą końcową”,
lecz „fakturą cząstkową”. Możliwość takiego sposobu rozliczenia przewidywał § 4
pkt 1, 2, 4 i 6 umowy zlecenia z dnia 19 listopada 2002 r., zawartej z firmą J.K.F. Sp.
z o.o.” Przestępstwo z art. 271 § 3 k.k. polega na poświadczeniu nieprawdy co do
okoliczności mającej znaczenie prawne, przez funkcjonariusza publicznego lub
osobę uprawnioną do wystawiania dokumentu, w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej. Wystawienie faktury przez J. K. F. było realizacją zapisów umowy
umożliwiającej otrzymanie zapłaty za pracę. Dodać przy tym należy, że prokurator
13
pomimo obowiązku procesowego (art. 4 k.p.k.) i prowadzonego ponad 2 lata
śledztwa nie zdołał przedstawić żadnego dowodu mogącego podważyć procentowy
zakres realizacji zadania, a jedynie opiera się na domniemaniu, iż 70% prac nie
zostało wykonanych. Przytoczony sposób argumentacji jest niedopuszczalny.
Jedynym domniemaniem obowiązującym w postępowaniu karnym jest
domniemanie niewinności, tj. zakaz rozstrzygania niedających się usunąć
wątpliwości na niekorzyść oskarżonego.
W odniesieniu zaś do zarzutu apelacyjnego dotyczącego przestępstwa z art.
21 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k., zbędne jest ponowne
cytowanie argumentów przytaczanych w wypadku czynu zarzuconego mjr. rez. R.
O., który miał współdziałać z J. K. F. w tym zakresie.
Z wymienionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.