II KO 54/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III KO 34/95 III KO 48/11 III KO 98/99 IV KO 116/08 IV KO 130/08 VII Kp …/12
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KO 54/13
POSTANOWIENIE
Dnia 27 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Andrzej Ryński
w sprawie zażalenia M. Z. M.
na postanowienie z dnia 28 marca 2013r. Prokuratora Prokuratury Rejonowej w P.,
w przedmiocie odmowy wszczęcia śledztwa w sprawie
2 Ds …/13
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 27 września 2013 roku,
wniosku Sądu Rejonowego w P. z dnia 29 lipca 2013 roku
o przekazanie w trybie art. 37 kpk sprawy do rozpoznania innemu równorzędnemu
sądowi,
na podstawie art. 37 kpk a contrario
p o s t a n o w i ł:
nie uwzględnić wniosku.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 28 marca 2013 roku Prokurator Prokuratury
Rejonowej odmówił na podstawie art. 305 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.,
wobec stwierdzenia, że nastąpiło przedawnienie ścigania, wszczęcia śledztwa w
sprawie niedopełnienia obowiązku przez sędziego, polegającego na podpisaniu w
dniu 9 października 2007 r. klauzuli wykonalności parafą, bez imiennej pieczątki,
na postanowieniu Wydziału II Cywilnego Odwoławczego Sądu Okręgowego w P. w
2
sprawie II Ca …/06, a więc o czyn z art. 231 § 1 k.k. Postępowanie sprawdzające
prowadzono w związku z zawiadomieniem w/w Prokuratury przez M. Z. M. o
podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez sędziów w toku prowadzonego
postępowania I Ns …/04 o podział majątku dorobkowego.
To postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem przez M. Z. M., w związku z
czym sprawę przekazano do Sądu Rejonowego w P. celem rozpoznania zażalenia.
Postanowieniem z dnia 29 lipca 2013 roku tenże Sąd wystąpił do Sądu
Najwyższego z wnioskiem o przekazanie, w trybie art. 37 k.p.k., niniejszej sprawy
do rozpoznania innemu równorzędnemu sądowi z uwagi na dobro wymiaru
sprawiedliwości.
Na uzasadnienie podniesiono, że przedmiotowa sprawa dotyczy czynności
zawodowych podejmowanych przez wymienionego z imienia i nazwiska sędziego
Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w P., E. K. W przekonaniu wnioskującego
Sądu, rozpoznanie sprawy przez sąd miejscowo właściwy w sytuacji, gdy sprawa
dotyczy sędziego orzekającego również w tym sądzie, mogłoby wywołać
przekonanie o braku możliwości rozpoznania sprawy w sposób bezstronny przez
ten Sąd.
Rozpoznając przedmiotowy wniosek Sąd Najwyższy zważył, co
następuje;
Wniosek Sądu Rejonowego w P. nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż przekazanie sprawy innemu
równorzędnemu sądowi w trybie art. 37 k.p.k. ma charakter wyjątkowy, zaś
odstąpienie od zasady rozpoznania sprawy przez sąd miejscowo właściwy może
nastąpić tylko w razie zaistnienia sytuacji jednoznacznie świadczącej o tym, że
pozostawienie sprawy w gestii tego sądu sprzeciwiałoby się dobru wymiaru
sprawiedliwości.
A zatem, przekazanie sprawy w omawianym trybie może nastąpić tylko
wtedy, gdy w sposób realny, a nie pozorny, występują okoliczności, które mogą
stwarzać uzasadnione przekonanie o braku warunków do obiektywnego i
bezstronnego rozpoznania sprawy w danym sądzie.
Za takie okoliczności można uznać sytuacje, które mogłyby wywierać wpływ
na swobodę orzekania lub stwarzać nawet mylne przekonanie, podjęte jednak w
3
oparciu o racjonalne przesłanki, że w sądzie właściwym miejscowo nie ma
wystarczających warunków do rozpoznania sprawy w sposób w pełni obiektywny
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 1995 r., III KO 34/95, OSN
KW 1995/Nr 9-10, poz. 68, z dnia 10 grudnia 1999 r., III KO 98/99, Prok. i Pr.
2000/Nr 3, poz. 7, z dnia 21 października 2008 r., IV KO 116/08, R -OSN KW 2008,
poz. 2072, z dnia 13 listopada 2008 r., IV KO 130/08, R – OSN KW 2008, poz.
2280).
Tego rodzaju sytuacja nie zaistniała jednak w przedmiotowej sprawie.
Nie można bezkrytycznie i automatycznie akceptować podważania zdolności
sądów do obiektywnego i bezstronnego rozpoznania spraw, często występującego
w praktyce sądowej, gdy strona postępowania niezadowolona z rozstrzygnięcia
składa skargi na sędziego lub wręcz próbuje spowodować wszczęcie przeciwko
niemu postępowania karnego, składając pisma procesowe w sposób czysto
instrumentalny. O właściwości do rozpoznania sprawy decydują kryteria ustawowe i
nie powinna ich dyktować wola strony postępowania (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 roku, III KO 48/11, Lex Nr 860625).
Przekonanie o braku możliwości do obiektywnego rozpoznania sprawy przez
sąd miejscowo właściwy musi być oparte na racjonalnych i rzeczywistych
przesłankach. Samo zaś przekonanie oparte tylko na przypuszczeniach i
założeniach o charakterze hipotetycznym, w tym również ewentualnie wyrażane
przez stronę postępowania, nie jest wystarczającym dla odstąpienia od zasady
właściwości miejscowej.
Fakt, że sprawa, w której prokurator odmówił wszczęcia śledztwa, dotyczy
sędziego pracującego w danej jednostce organizacyjnej sądownictwa
powszechnego, nie jest wystarczający dla stwierdzenia braku warunków do
obiektywnego rozpoznania sprawy. Tym bardziej, gdy stawiany zarzut jest
związany z wykonywaniem przez sędziego rutynowych obowiązków służbowych.
Tej okoliczności nie zmienia fakt, iż skarga strony wymienia sędziego z imienia i
nazwiska, zaś Prokuratura prowadziła czynności wyjaśniające w sprawie.
Bezkrytyczne przekazanie sprawy do rozpoznania w innym równorzędnym sądzie
na podstawie takich przesłanek mogłoby wręcz sugerować, że w każdym wypadku,
gdy sprawa w jakiś sposób dotyczy w ogóle sędziego, bądź sędziów pracujących w
4
danym sądzie, pozostali sędziowie pracujący w tej jednostce organizacyjnej
sądownictwa powszechnego nie są w stanie w sposób obiektywny i rozsądny
rozpoznać sprawę. Tym bardziej, gdy sprawa dotyczy oceny, czy w sprawie
wystąpiła negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. przyjęta przez
prokuratora.
A zatem brak jest uzasadnionych podstaw do twierdzenia, że sędziowie Sądu
Rejonowego w P. nie mogą rozpoznać wniesionego przez M. Z. M. zażalenia na
postanowienie prokuratora w przedmiocie odmowy wszczęcia śledztwa,
bezstronnie i w sposób w pełni obiektywny. Podzielenie takiego przekonania
prowadziłoby do przeciwnego od zamierzonego skutku, a mianowicie podważałoby
zaufanie do niezależności sądów i niezawisłości sędziów, co byłoby z oczywistą
szkodą dla dobra wymiaru sprawiedliwości.
Dodatkowo należy zauważyć, że Sąd Rejonowy w P. rozpoznawał już zażalenie M.
Z. M. na inne postanowienie Prokuratora w przedmiocie odmowy wszczęcia
śledztwa. Mianowicie postanowieniem z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt VII
Kp …/12, utrzymał w mocy postanowienie odmawiające wszczęcia śledztwa
przeciwko sędziom Sądu Okręgowego w P., wobec stwierdzenia, iż nie popełniono
czynu zabronionego. Okoliczność ta również przemawia przeciwko uwzględnieniu
obecnie w trybie art. 37 k.p.k. przedmiotowego wniosku.
Mając na uwadze powyższe okoliczności i kierując się zakazem rozszerzającej
wykładni art. 37 k.p.k., Sąd Najwyższy odmówił uwzględnienia wniosku o
przekazanie sprawy innemu równorzędnemu sądowi.
POSTANOWIENIE
Dnia 27 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Andrzej Ryński
w sprawie zażalenia M. Z. M.
na postanowienie z dnia 28 marca 2013r. Prokuratora Prokuratury Rejonowej w P.,
w przedmiocie odmowy wszczęcia śledztwa w sprawie
2 Ds …/13
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 27 września 2013 roku,
wniosku Sądu Rejonowego w P. z dnia 29 lipca 2013 roku
o przekazanie w trybie art. 37 kpk sprawy do rozpoznania innemu równorzędnemu
sądowi,
na podstawie art. 37 kpk a contrario
p o s t a n o w i ł:
nie uwzględnić wniosku.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 28 marca 2013 roku Prokurator Prokuratury
Rejonowej odmówił na podstawie art. 305 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.,
wobec stwierdzenia, że nastąpiło przedawnienie ścigania, wszczęcia śledztwa w
sprawie niedopełnienia obowiązku przez sędziego, polegającego na podpisaniu w
dniu 9 października 2007 r. klauzuli wykonalności parafą, bez imiennej pieczątki,
na postanowieniu Wydziału II Cywilnego Odwoławczego Sądu Okręgowego w P. w
2
sprawie II Ca …/06, a więc o czyn z art. 231 § 1 k.k. Postępowanie sprawdzające
prowadzono w związku z zawiadomieniem w/w Prokuratury przez M. Z. M. o
podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez sędziów w toku prowadzonego
postępowania I Ns …/04 o podział majątku dorobkowego.
To postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem przez M. Z. M., w związku z
czym sprawę przekazano do Sądu Rejonowego w P. celem rozpoznania zażalenia.
Postanowieniem z dnia 29 lipca 2013 roku tenże Sąd wystąpił do Sądu
Najwyższego z wnioskiem o przekazanie, w trybie art. 37 k.p.k., niniejszej sprawy
do rozpoznania innemu równorzędnemu sądowi z uwagi na dobro wymiaru
sprawiedliwości.
Na uzasadnienie podniesiono, że przedmiotowa sprawa dotyczy czynności
zawodowych podejmowanych przez wymienionego z imienia i nazwiska sędziego
Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w P., E. K. W przekonaniu wnioskującego
Sądu, rozpoznanie sprawy przez sąd miejscowo właściwy w sytuacji, gdy sprawa
dotyczy sędziego orzekającego również w tym sądzie, mogłoby wywołać
przekonanie o braku możliwości rozpoznania sprawy w sposób bezstronny przez
ten Sąd.
Rozpoznając przedmiotowy wniosek Sąd Najwyższy zważył, co
następuje;
Wniosek Sądu Rejonowego w P. nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż przekazanie sprawy innemu
równorzędnemu sądowi w trybie art. 37 k.p.k. ma charakter wyjątkowy, zaś
odstąpienie od zasady rozpoznania sprawy przez sąd miejscowo właściwy może
nastąpić tylko w razie zaistnienia sytuacji jednoznacznie świadczącej o tym, że
pozostawienie sprawy w gestii tego sądu sprzeciwiałoby się dobru wymiaru
sprawiedliwości.
A zatem, przekazanie sprawy w omawianym trybie może nastąpić tylko
wtedy, gdy w sposób realny, a nie pozorny, występują okoliczności, które mogą
stwarzać uzasadnione przekonanie o braku warunków do obiektywnego i
bezstronnego rozpoznania sprawy w danym sądzie.
Za takie okoliczności można uznać sytuacje, które mogłyby wywierać wpływ
na swobodę orzekania lub stwarzać nawet mylne przekonanie, podjęte jednak w
3
oparciu o racjonalne przesłanki, że w sądzie właściwym miejscowo nie ma
wystarczających warunków do rozpoznania sprawy w sposób w pełni obiektywny
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 1995 r., III KO 34/95, OSN
KW 1995/Nr 9-10, poz. 68, z dnia 10 grudnia 1999 r., III KO 98/99, Prok. i Pr.
2000/Nr 3, poz. 7, z dnia 21 października 2008 r., IV KO 116/08, R -OSN KW 2008,
poz. 2072, z dnia 13 listopada 2008 r., IV KO 130/08, R – OSN KW 2008, poz.
2280).
Tego rodzaju sytuacja nie zaistniała jednak w przedmiotowej sprawie.
Nie można bezkrytycznie i automatycznie akceptować podważania zdolności
sądów do obiektywnego i bezstronnego rozpoznania spraw, często występującego
w praktyce sądowej, gdy strona postępowania niezadowolona z rozstrzygnięcia
składa skargi na sędziego lub wręcz próbuje spowodować wszczęcie przeciwko
niemu postępowania karnego, składając pisma procesowe w sposób czysto
instrumentalny. O właściwości do rozpoznania sprawy decydują kryteria ustawowe i
nie powinna ich dyktować wola strony postępowania (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 roku, III KO 48/11, Lex Nr 860625).
Przekonanie o braku możliwości do obiektywnego rozpoznania sprawy przez
sąd miejscowo właściwy musi być oparte na racjonalnych i rzeczywistych
przesłankach. Samo zaś przekonanie oparte tylko na przypuszczeniach i
założeniach o charakterze hipotetycznym, w tym również ewentualnie wyrażane
przez stronę postępowania, nie jest wystarczającym dla odstąpienia od zasady
właściwości miejscowej.
Fakt, że sprawa, w której prokurator odmówił wszczęcia śledztwa, dotyczy
sędziego pracującego w danej jednostce organizacyjnej sądownictwa
powszechnego, nie jest wystarczający dla stwierdzenia braku warunków do
obiektywnego rozpoznania sprawy. Tym bardziej, gdy stawiany zarzut jest
związany z wykonywaniem przez sędziego rutynowych obowiązków służbowych.
Tej okoliczności nie zmienia fakt, iż skarga strony wymienia sędziego z imienia i
nazwiska, zaś Prokuratura prowadziła czynności wyjaśniające w sprawie.
Bezkrytyczne przekazanie sprawy do rozpoznania w innym równorzędnym sądzie
na podstawie takich przesłanek mogłoby wręcz sugerować, że w każdym wypadku,
gdy sprawa w jakiś sposób dotyczy w ogóle sędziego, bądź sędziów pracujących w
4
danym sądzie, pozostali sędziowie pracujący w tej jednostce organizacyjnej
sądownictwa powszechnego nie są w stanie w sposób obiektywny i rozsądny
rozpoznać sprawę. Tym bardziej, gdy sprawa dotyczy oceny, czy w sprawie
wystąpiła negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. przyjęta przez
prokuratora.
A zatem brak jest uzasadnionych podstaw do twierdzenia, że sędziowie Sądu
Rejonowego w P. nie mogą rozpoznać wniesionego przez M. Z. M. zażalenia na
postanowienie prokuratora w przedmiocie odmowy wszczęcia śledztwa,
bezstronnie i w sposób w pełni obiektywny. Podzielenie takiego przekonania
prowadziłoby do przeciwnego od zamierzonego skutku, a mianowicie podważałoby
zaufanie do niezależności sądów i niezawisłości sędziów, co byłoby z oczywistą
szkodą dla dobra wymiaru sprawiedliwości.
Dodatkowo należy zauważyć, że Sąd Rejonowy w P. rozpoznawał już zażalenie M.
Z. M. na inne postanowienie Prokuratora w przedmiocie odmowy wszczęcia
śledztwa. Mianowicie postanowieniem z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. akt VII
Kp …/12, utrzymał w mocy postanowienie odmawiające wszczęcia śledztwa
przeciwko sędziom Sądu Okręgowego w P., wobec stwierdzenia, iż nie popełniono
czynu zabronionego. Okoliczność ta również przemawia przeciwko uwzględnieniu
obecnie w trybie art. 37 k.p.k. przedmiotowego wniosku.
Mając na uwadze powyższe okoliczności i kierując się zakazem rozszerzającej
wykładni art. 37 k.p.k., Sąd Najwyższy odmówił uwzględnienia wniosku o
przekazanie sprawy innemu równorzędnemu sądowi.