Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 69/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko J. B., F. B. i H. B.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 grudnia 2013 r.,
zażalenia pozwanego J. B. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 sierpnia 2013 r.
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2013 r., odrzucił skargę
kasacyjną pozwanego J. B. wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 26 lutego 2013
r., oddalającego wniesioną przez niego apelację od wyroku Sądu Okręgowego we
W. z dnia 15 listopada 2011 r., którym w sprawie z powództwa D. K. stwierdzona
została nieważność umowy sprzedaży spółdzielczego prawa do lokalu zawartej
pomiędzy pozwanym a F. i H. B. Sąd Apelacyjny poprzednio postanowieniem
z dnia 8 lipca 2013 r. zwolnił powoda od opłaty sądowej od skargi kasacyjnej
ponad kwotę 5.000 zł i oddalił wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych
w pozostałej części. Wobec nieopłacenia skargi w terminie tygodniowym od dnia
doręczenia odpisu wskazanego postanowienia adwokatowi reprezentującemu
powoda, Sąd Apelacyjny jako podstawę odrzucenia skargi wskazał art. 3986
§ 2
k.p.c. w zw. z art. 112 ust. 3 u.k.s.c. Sąd stwierdził, że złożone przez pozwanego J.
B. oświadczenie o stanie majątkowym było niewiarygodne, bowiem wynika z niego,
że trzyosobowa rodzina utrzymuje się z kwoty 450 zł miesięcznie, a koszty opłat
związanych z mieszkaniem ponosili dotychczas jego rodzice. Ponadto Sąd
Apelacyjny wskazał, że z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, iż pozwany w
przeszłości prowadził bardzo dochodową działalność gospodarczą oraz inwestował
środki pieniężne, a jeśli nawet zakończyły się one niepowodzeniem, to pozwany
posiada doświadczenie zawodowe i wykształcenie, które pozwalają mu na podjęcie
zatrudnienia w rozmiarze większym niż 1/8 etatu i osiąganie wynagrodzenia
wyższego niż 150 zł miesięcznie. Małżonka pozwanego J. B., z zawodu artysta-
plastyk, również może i powinna starać się o uzyskiwanie dochodów. W dalszej
kolejności Sąd Apelacyjny wskazał, że sprawa trwała ponad trzy lata i pozwany
powinien liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej od skargi kasacyjnej,
a jego bierność w gromadzeniu środków finansowych jest nieusprawiedliwiona.
Pozwany zaskarżył postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 9 sierpnia
2013 r. odrzucające skargę kasacyjną zażaleniem, wnosząc ponadto o rozpoznanie
- w oparciu o art. 380 w zw. z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. - także postanowienia Sądu
Apelacyjnego z dnia 8 lipca 2013 r., odmawiającego mu zwolnienia od opłaty
3
sądowej od skargi ponad kwotę 5.000 zł. Pozwany zarzucił błędną ocenę jego
sytuacji majątkowej i przyjęcie, że jest w stanie ponieść opłatę w tej wysokości
oraz błędne zaniechanie przeprowadzenia dochodzenia na podstawie art. 109
u.k.s.c. celem ustalenia rzeczywistego stanu majątkowego. Podniósł, że obecnie
ma trudności ze znalezieniem pracy ze względu na wiek oraz liczne postępowania
sądowe i egzekucyjne oraz nie może podjąć żadnej działalności gospodarczej
ze względu na brak środków finansowych. Wykazywał również, że jego małżonka
oczekuje na przyznanie dotacji ze środków publicznych celem rozpoczęcia
działalności gospodarczej, z czym wiąże się obowiązek niepodejmowania
zatrudnienia, ponadto wniosła o rozwód. Na tej podstawie pozwany wnosił
o uchylenie zaskarżonego postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
Odpowiedź powoda na zażalenie pozwanego została wniesiona
z uchybieniem ustawowego terminu.
Sąd Najwyższy zważył:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia wskazuje, że Sąd Apelacyjny
wnikliwie rozważył okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji majątkowej
pozwanego J. B., będące podstawą udzielenia częściowego zwolnienia od kosztów
sądowych w oparciu o art. 101 u.k.s.c. Powołane w zażaleniu argumenty, nawet
gdyby przyjąć niepełność ustaleń dotyczących sytuacji zawodowej małżonki
pozwanego, nie podważają prawidłowości oceny Sądu. Jeżeli zadeklarowane przez
pozwanego przychody jego trzyosobowej rodziny były tak rażąco niskie, że nie
mogły wystarczać do pokrycia kosztów niezbędnego utrzymania, Sąd Apelacyjny,
kierując się art. 233 § 1 k.p.c. i zasadami doświadczenia życiowego, mógł odmówić
wiarygodności złożonemu oświadczeniu majątkowemu także bez przeprowadzania
dochodzenia przewidzianego w art. 109 ust. 1 u.k.s.c. W myśl tego przepisu
obowiązek przeprowadzenia dochodzenia wchodzi w rachubę wtedy, gdy na
podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej zachodzą
wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010 r., II PZ 31/09). Jeśli jednak
4
zgromadzony w sprawie materiał wystarcza do dokonania oceny, czy ubiegający
się o zwolnienie może ponieść koszty sądowe bez uszczerbku dla koniecznego
utrzymania siebie i rodziny, prowadzenie dochodzenia w tym kierunku nie jest
konieczne. Częściowe zwolnienie pozwanego J. B. od opłaty sądowej bez
przeprowadzenia wspomnianego dochodzenia nie naruszało więc art. 102 u.k.s.c.
ani art. 109 u.k.s.c., stąd skarga kasacyjna pozwanego - jako nieopłacona w
ustawowym terminie - zasadnie została odrzucona przez Sąd Apelacyjny.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c., postanowił jak wyżej.