II KK 323/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:07-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II K …/07 VI KZP 53/85
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KK 323/13
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSN Waldemar Płóciennik
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie P. C.
skazanego z art. 178a § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 12 grudnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od postanowienia Sądu Rejonowego w Ż.
z dnia 30 lipca 2008 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie,
2) umarza postępowanie w przedmiocie zarządzenia
wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia
wolności w sprawie II K …/07 tego Sądu,
3) obciąża Skarb Państwa wydatkami poniesionymi w
postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Ż. wyrokiem z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt II K
…/07, uznał P. R. C., korzystającego z pomocy obrońcy z urzędu, za winnego
czynu wypełniającego dyspozycję art. 178 a § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.,
bowiem miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozpoznania jego
2
znaczenia i kierowania swym postępowaniem i na podstawie art. 178 a § 1 k.k.
wymierzył oskarżonemu karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie
warunkowo zawiesił na okres 4 lat próby, na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył
grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł za stawkę, na podstawie art.
42 § 2 k.k. orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 4 lata,
na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania
się od nadużywania alkoholu, na podstawie art. 50 k.k. orzekł podanie wyroku do
publicznej wiadomości.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 21 listopada 2007 r.
W dniu 12 czerwca 2008 r. kurator zawodowy złożył wniosek o zarządzenie
wykonania kary na podstawie art. 75 § 2 k.k.
Na posiedzeniu w dniu 30 lipca 2008 r., o którym powiadomiony został tylko
skazany, nie mający obrońcy, Sąd Rejonowy procedując bez obecności skazanego
zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary orzeczonej wyrokiem w sprawie
II K …/07. Sąd za podstawę rozstrzygnięcia powołał art. 75 § 2 k.k. wskazując, że
skazany nie uiścił grzywny oraz rażąco narusza porządek prawny, nie precyzując
jednak sposobu tego naruszenia.
Postanowienie uprawomocniło się w dniu 8 października 2008 r.
Kasację od tego orzeczenia na korzyść skazanego złożył Rzecznik Praw
Obywatelskich, zarzucając „rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 8 § 2 pkt
2 k.k.w., polegające na tym, że Sąd meriti zarządził wykonanie warunkowo
zawieszonej kary pozbawienia wolności – orzeczonej prawomocnym wyrokiem
Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt II K …/07 – bez
udziału obrońcy, mimo że zachodziła uzasadniona wątpliwość co do poczytalności
skazanego, naruszając tym samym jego prawo do obrony w postępowaniu
wykonawczym, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą wskazaną w art.
439 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.”
Skarżący się wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i umorzenie
postępowania wykonawczego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W myśl art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. w postępowaniu wykonawczym przed sądem
skazany musi mieć obrońcę, jeżeli zachodzi uzasadniona wątpliwość co do
3
poczytalności. Chodzi tu oczywiście o wątpliwość co do poczytalności skazanego
tempore procedendi, a więc nie stan psychiczny oskarżonego w chwili czynu, lecz
stan w czasie toczącego się postępowania, autonomiczny i wyróżniony w art. 79 §
4 k.p.k., stosowanym w postępowaniu wykonawczym odpowiednio na podstawie
art. 1 § 2 k.k.w. Nadto, aktualne pozostaje zapatrywanie Sądu Najwyższego
wyrażone w uchwale z dnia 28 maja 1986 r., VI KZP 53/85, że prawomocne
skazanie z zastosowaniem – obecnie – art. 31 § 2 k.k., jest okolicznością
powodującą w postępowaniu wykonawczym przed sądem zgodnie – obecnie – z
art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. konieczność obligatoryjnej obrony, chyba że oczywiste jest, iż
w czasie rozpoczęcia postępowania wykonawczego skazany nie wykazuje już
zaburzeń (odchyleń) psychicznych ograniczających jego zdolność obrony (OSNKW
1986, z. 9-10, poz. 70). W konsekwencji, obecność obrońcy skazanego na
posiedzeniu w przedmiocie zarządzenia wykonania kary jest obowiązkowa, zaś
nieobecność tamuje rozpoznanie sprawy, chyba że sąd nie zarządza wykonania tej
kary (art. 22 § 1 a k.p.k.) albo sąd wcześniej ustalił na podstawie opinii biegłych
psychiatrów (art. 202 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.), że skazany jest zdolny do
prowadzenia samodzielnej obrony wobec ustąpienia zakłóceń czynności
psychicznych. Tymczasem Sąd rozpoznający tu wniosek kuratora sądowego, nie
sprawdził, czy taka sytuacja zachodzi ani nie zebrał informacji niezbędnych dla
takiej weryfikacji, w szczególności przez rozpytanie skazanego. W chwili orzekania
przez Sąd Rejonowy trwało zatem domniemane, wynikające z opinii biegłych
psychiatrów wydanej w postępowaniu rozpoznawczym, że poczytalność P. C. jest
ograniczona w stopniu znacznym (zob. opinia – k. 29 v akt II K …/07). W
postępowaniu przed Sądem skazany w myśl art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. musiał więc mieć
obrońcę, który powinien uczestniczyć w posiedzeniu (art. 22 § 1 a k.k.w.).
Niezachowanie przez Sąd Rejonowy tego wymogu stanowiło uchybienie określone
w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.
Z przytoczonych względów uznano kasację za oczywiście zasadną i
uchylono zaskarżone postanowienie. Słusznie też wskazano w niej, że w dniu 21
maja 2012 r. upłynął termin, określony w art. 75 § 4 k.p.k., do którego dopuszczalne
było zarządzenie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności. Dlatego na
podstawie art. 15 § 1 k.k.w. umorzono postępowanie wykonawcze w tej kwestii.
4
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSN Waldemar Płóciennik
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie P. C.
skazanego z art. 178a § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 12 grudnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od postanowienia Sądu Rejonowego w Ż.
z dnia 30 lipca 2008 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie,
2) umarza postępowanie w przedmiocie zarządzenia
wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia
wolności w sprawie II K …/07 tego Sądu,
3) obciąża Skarb Państwa wydatkami poniesionymi w
postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Ż. wyrokiem z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt II K
…/07, uznał P. R. C., korzystającego z pomocy obrońcy z urzędu, za winnego
czynu wypełniającego dyspozycję art. 178 a § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.,
bowiem miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozpoznania jego
2
znaczenia i kierowania swym postępowaniem i na podstawie art. 178 a § 1 k.k.
wymierzył oskarżonemu karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie
warunkowo zawiesił na okres 4 lat próby, na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył
grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł za stawkę, na podstawie art.
42 § 2 k.k. orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 4 lata,
na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania
się od nadużywania alkoholu, na podstawie art. 50 k.k. orzekł podanie wyroku do
publicznej wiadomości.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 21 listopada 2007 r.
W dniu 12 czerwca 2008 r. kurator zawodowy złożył wniosek o zarządzenie
wykonania kary na podstawie art. 75 § 2 k.k.
Na posiedzeniu w dniu 30 lipca 2008 r., o którym powiadomiony został tylko
skazany, nie mający obrońcy, Sąd Rejonowy procedując bez obecności skazanego
zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary orzeczonej wyrokiem w sprawie
II K …/07. Sąd za podstawę rozstrzygnięcia powołał art. 75 § 2 k.k. wskazując, że
skazany nie uiścił grzywny oraz rażąco narusza porządek prawny, nie precyzując
jednak sposobu tego naruszenia.
Postanowienie uprawomocniło się w dniu 8 października 2008 r.
Kasację od tego orzeczenia na korzyść skazanego złożył Rzecznik Praw
Obywatelskich, zarzucając „rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 8 § 2 pkt
2 k.k.w., polegające na tym, że Sąd meriti zarządził wykonanie warunkowo
zawieszonej kary pozbawienia wolności – orzeczonej prawomocnym wyrokiem
Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt II K …/07 – bez
udziału obrońcy, mimo że zachodziła uzasadniona wątpliwość co do poczytalności
skazanego, naruszając tym samym jego prawo do obrony w postępowaniu
wykonawczym, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą wskazaną w art.
439 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.”
Skarżący się wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i umorzenie
postępowania wykonawczego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W myśl art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. w postępowaniu wykonawczym przed sądem
skazany musi mieć obrońcę, jeżeli zachodzi uzasadniona wątpliwość co do
3
poczytalności. Chodzi tu oczywiście o wątpliwość co do poczytalności skazanego
tempore procedendi, a więc nie stan psychiczny oskarżonego w chwili czynu, lecz
stan w czasie toczącego się postępowania, autonomiczny i wyróżniony w art. 79 §
4 k.p.k., stosowanym w postępowaniu wykonawczym odpowiednio na podstawie
art. 1 § 2 k.k.w. Nadto, aktualne pozostaje zapatrywanie Sądu Najwyższego
wyrażone w uchwale z dnia 28 maja 1986 r., VI KZP 53/85, że prawomocne
skazanie z zastosowaniem – obecnie – art. 31 § 2 k.k., jest okolicznością
powodującą w postępowaniu wykonawczym przed sądem zgodnie – obecnie – z
art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. konieczność obligatoryjnej obrony, chyba że oczywiste jest, iż
w czasie rozpoczęcia postępowania wykonawczego skazany nie wykazuje już
zaburzeń (odchyleń) psychicznych ograniczających jego zdolność obrony (OSNKW
1986, z. 9-10, poz. 70). W konsekwencji, obecność obrońcy skazanego na
posiedzeniu w przedmiocie zarządzenia wykonania kary jest obowiązkowa, zaś
nieobecność tamuje rozpoznanie sprawy, chyba że sąd nie zarządza wykonania tej
kary (art. 22 § 1 a k.p.k.) albo sąd wcześniej ustalił na podstawie opinii biegłych
psychiatrów (art. 202 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.), że skazany jest zdolny do
prowadzenia samodzielnej obrony wobec ustąpienia zakłóceń czynności
psychicznych. Tymczasem Sąd rozpoznający tu wniosek kuratora sądowego, nie
sprawdził, czy taka sytuacja zachodzi ani nie zebrał informacji niezbędnych dla
takiej weryfikacji, w szczególności przez rozpytanie skazanego. W chwili orzekania
przez Sąd Rejonowy trwało zatem domniemane, wynikające z opinii biegłych
psychiatrów wydanej w postępowaniu rozpoznawczym, że poczytalność P. C. jest
ograniczona w stopniu znacznym (zob. opinia – k. 29 v akt II K …/07). W
postępowaniu przed Sądem skazany w myśl art. 8 § 2 pkt 2 k.k.w. musiał więc mieć
obrońcę, który powinien uczestniczyć w posiedzeniu (art. 22 § 1 a k.k.w.).
Niezachowanie przez Sąd Rejonowy tego wymogu stanowiło uchybienie określone
w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.
Z przytoczonych względów uznano kasację za oczywiście zasadną i
uchylono zaskarżone postanowienie. Słusznie też wskazano w niej, że w dniu 21
maja 2012 r. upłynął termin, określony w art. 75 § 4 k.p.k., do którego dopuszczalne
było zarządzenie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności. Dlatego na
podstawie art. 15 § 1 k.k.w. umorzono postępowanie wykonawcze w tej kwestii.
4