Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 188/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa X.
przeciwko Y. Spółce Akcyjnej w […]
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 grudnia 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 października 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozstrzygnięcia i orzeczenia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powód wytoczył przeciwko pozwanej Y. S.A. powództwo o ochronę dóbr
osobistych, w którym domagał się:
1) nakazania pozwanej zamieszczenia, w terminie 3 dni od uprawomocnienia się
wyroku, w Tygodniku „Solidarność” oraz w „Gazecie Wyborczej” i w „Gazecie
Polskiej” oświadczenia następującej treści:
„Zarząd Spółki Y. S.A. przeprasza byłego prezesa Spółki pana X. za
przedstawienie właścicielowi Spółki tj. […] nieprawdziwych informacji dotyczących
postawionych byłemu Prezesowi Zarządu Spółki - oskarżeń, które stały się
przyczyną jego odwołania, zwolnienia z pracy i nieudzielenia mu absolutorium za
rok 2007. Zarząd oświadcza, iż wszystkie postępowania karne prowadzone przez
Prokuraturę z zawiadomienia obecnego zarządu zostały umorzone, a Pan X. nigdy
nie był osobą oskarżoną w tych postępowaniach. Także w procesie z oskarżenia
prywatnego […] występujących w imieniu Spółki P. Pan X. został prawomocnie
uniewinniony. W związku z naruszeniem dobrego imienia byłego prezesa Spółki i
podważeniem jego etyki zawodowej i kompetencji zarząd Y. S.A. wyraża swoje
ubolewanie i przeprasza pana X. za poniesione krzywdy w związku z
prowadzonymi wieloletnimi procesami”,
2) zapłaty przez pozwaną zadośćuczynienia w kwocie 120.000 zł,
3) zapłaty przez pozwaną na rzecz PCK nawiązki w kwocie 20.000 zł,
4) zapłaty odszkodowania w wysokości utraconej przez powoda nagrody rocznej
w kwocie 33.856,32 zł z ustawowymi odsetkami,
5) upoważnienia powoda do opublikowania tekstu przeprosin na koszt pozwanej
w w/w tytułach prasowych na wypadek gdyby nie uczyniła tego pozwana
w zakreślonym w wyroku terminie.
Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, zaprzeczając twierdzeniom
powoda co do faktów, na których opierał powództwo i podnosiła, że jej działania
w stosunku do powoda mieściły się w granicach prawa.
3
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r. oddalił powództwo w
oparciu o następujące ustalenia.
Powód zawarł w dniu 9 grudnia 2006 r. z pozwaną Spółką umowę o pracę na
czas nieokreślony na stanowisku Prezesa Zarządu. W umowie postanowiono
między innymi, że powodowi będzie przysługiwała nagroda roczna udzielana
według zasad określonych w ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniach
osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (jedn. tekst: Dz. U. z 2013,
poz.254). Uchwałą Rady Nadzorczej pozwanej z dnia 6 lipca 2007 r. powód został
odwołany ze stanowiska Prezesa Zarządu Spółki w oparciu o § 17 ust. 4 i § 25 ust.
2 pkt 12 umowy, z dniem uchwały. Jako przyczyny odwołania w uchwale podano:
brak prawidłowego nadzoru nad […], co skutkowało przekroczeniem
zatwierdzonych budżetów remontów w rocznym planie działalności Spółki o kwotę
nie mniejszą niż 210 tys. USD, istotną utratę wpływów, a ponadto realne
zagrożenie utraty płynności finansowej przez Spółkę oraz drastyczne zmniejszenie
wyniku finansowego. Jednocześnie Rada Nadzorcza zaleciła w uchwale podjęcie
środków dyscyplinujących włącznie z natychmiastowym rozwiązaniem stosunku
pracy z powodem z jego winy. W tym samym dniu Zarząd Spółki rozwiązał z
powodem umowę o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., z powodu naruszenia
podstawowych obowiązków pracowniczych powierzonych powodowi jako
Prezesowi Zarządu i Dyrektorowi Naczelnemu Spółki w zakresie koordynacji
i nadzorowania Spółki, ogólnego nadzoru nad pracami wszystkich komórek
organizacyjnych, zatwierdzania inwestycji i remontów, a w szczególności wobec
stwierdzonego braku prawidłowego nadzoru nad […]. Powód odwołał się od
uchwały Zarządu o rozwiązaniu z nim umowy o pracę do Sądu Pracy. Pozwana
złożyła w dniu 24 sierpnia 2007 r. do Prokuratury Rejonowej zawiadomienie
o podejrzeniu popełnienia przez powoda na jej szkodę przestępstw z art. 296 § 3
k.k. w zw. z art. 585 § 1 k.s.h. i z art. 266 k.k. Postanowieniem z dnia 18 lutego
2008 r. Prokuratura Rejonowa umorzyła postępowanie w sprawie:
- wyrządzenia w okresie od 17 stycznia do 20 lutego 2007 r. znacznej szkody
majątkowej pozwanej Spółce przez powoda jako Prezesa jej Zarządu przez
niedopełnienie obowiązków w związku z […]”, tj. o przestępstwo z art. 296 § 1 k.k.,
wobec stwierdzenia braku znamion czynu zabronionego,
4
- wyrządzenia w okresie od 9 maja do 9 czerwca 2007 r. znacznej szkody
majątkowej pozwanej Spółce przez powoda jako Prezesa jej Zarządu przez
niedopełnienie obowiązków w związku z […] tj. o przestępstwo z art. 296 § 1 k.k.,
wobec stwierdzenia braku znamion czynu zabronionego,
- ujawnienia w dniu 30 lipca 2007 r. przez powoda informacji na temat koncepcji
budowy […], z którą zapoznał się pełniąc funkcje Prezesa Zarządu pozwanej tj. o
przestępstwo z art. 266 § 1 k.k., wobec stwierdzenia braku znamion czynu
zabronionego,
- ukrywania od 16 lipca 2007 r. przez powoda dokumentacji, do której miał dostęp
jako Prezes Zarządu spółki tj. o przestępstwo z art. 276 k.k., wobec stwierdzenia
braku znamion czynu zabronionego.
Pozwana Spółka wniosła nadto przeciwko powodowi prywatny akt
oskarżenia, oskarżając go o to, że w artykułach prasowych, za pomocą środków
masowego komunikowania znieważył pozwaną przez pomówienie Spółki, jej
organów i organu założycielskiego o szereg opisanych w nim nieprawidłowości oraz
znieważył Spółkę w pismach kierowanych do Prezesa Rady Ministrów, Prezesa
Agencji Rozwoju Przemysłu i Ministra Skarbu. Postępowanie w tej sprawie zostało
częściowo umorzone, a od części zarzutów powód został uniewinniony wyrokiem
z dnia 13 kwietnia 2011 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy stwierdził, że
wprawdzie oskarżony nie wykazał w pełni i należycie, że Rada Nadzorcza Spółki
i osoby w niej będące łamały ład korporacyjny, wykazywały protekcje, obstrukcję
prowadzenia statutowej działalności gospodarczej, próbę sparaliżowania realizacji
strategii Spółki, działały na jej szkodę, a Z. miał podjąć próbę szantażu na szkodę
powoda, wskazując jednocześnie, że sposób odwołania powoda z funkcji Prezesa
Zarządu „stanowił czasy głębokiego PRL-u” i nie miał nic wspólnego z elementarną
kulturą korporacyjną, a odwołanie to miało być zemstą za ujawnienie przez niego
działania Rady Nadzorczej przeciwko Spółce. Biorąc w tych okolicznościach pod
uwagę treść inkryminowanych pism Sąd Rejonowy uznał, że w subiektywnym
odczuciu powoda, który wysyłając pisma do określonych adresatów działał
niepublicznie, takie działanie rzeczywiście miało miejsce, a tym samym działał w
błędzie co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego. W ocenie
5
tego Sądu, chociaż powód co do większości twierdzeń pozostawał w błędzie,
kierował się dobrem Spółki i interesem Skarbu Państwa. Na zebraniu
Zgromadzenia Wspólników pozwanej w dniu 6 czerwca 2008 r. powodowi
jednogłośnie nie udzielono absolutorium jako Prezesowi Zarządu za rok 2007.
Wyrokiem z dnia 28 października Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda
odszkodowanie w kwocie 133.544,34 zł za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o
pracę w trybie natychmiastowym oraz kwotę 33.856, 32 tytułem należnej odprawy.
W sprawie tej Sąd Rejonowy uznał, że w gestii powoda jako prezesa Zarządu nie
leżał nadzór nad remontami statków, który należał do wiceprezesa Spółki. Za
czynności nadzoru nad remontem statków powód był odpowiedzialny dopiero od 30
maja 2007, tj. po odejściu z władz A. Powód jako prezes Zarządu byłby
odpowiedzialny za całość spraw Spółki jeżeli byłby to zarząd jednoosobowy.
W ocenie prawnej przytoczonych ustaleń Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie
wskazał, że powód opierał swoje roszczenia w znacznej mierze na twierdzeniu,
że działanie pozwanej polegające na zgłaszaniu organom ścigania podejrzenia
popełnienia przez niego przestępstw stanowiło celowe działanie wymierzone
przeciwko niemu i naruszające jego dobra osobiste. Jednak – jak stwierdził - by
dokonać takiej kwalifikacji działania pozwanej trzeba by przyjąć, że było ono
podyktowane oczywiście złym zamiarem i zostało podjęte z pełną świadomością
nieprawdziwości twierdzeń, na które pozwana się powoływała, czego jednak powód
nie wykazał. W okolicznościach sprawy doszło niewątpliwie do przekroczenia
kosztów remontów statków, co czyniło uzasadnionym zgłoszenie zawiadomienia
o możliwości popełnienia przestępstwa niegospodarności. Obowiązek złożenia
doniesienia do organów ścigania przez władze Spółki wynikał z art. 304 k.k.,
natomiast fakt niepotwierdzenia się tych zarzutów nie uzasadnia oceny
o naruszeniu dóbr osobistych powoda. Nadto Sąd Okręgowy uznał, że skoro
powód przekazał prasie informacje stanowiące tajemnicę handlową, to uzasadniało
to złożenie doniesienia o popełnieniu przestępstwa, które nie zostało przypisane
powodowi z powodu pobudek, jakie nim przy tym kierowały. W ocenie Sądu
Okręgowego uzasadnione było złożenie przez Spółkę prywatnego aktu oskarżenia
przeciwko powodowi, na co wskazują motywy wyroku uniewinniającego, z których
wynika, iż ocena zasadności zarzutów była możliwa dopiero po przeprowadzeniu
6
postępowania dowodowego. W odniesieniu do żądania przeproszenia powoda,
opartego na twierdzeniu o przekazaniu właścicielowi pozwanej Spółki
nieprawdziwych zarzutów pod jego adresem, które stały się powodem odwołania
powoda, Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd Pracy zajmował się jedynie
prawidłowością trybu rozwiązania umowy o pracę i badał działalność powoda pod
tym kątem, co nie zmienia faktu, iż powód był zobowiązany do sprawowania
kontroli nad innymi członkami Zarządu, a ocena władz Spółki o niewypełnieniu tych
obowiązków była uzasadniona, niezależnie od tego czy uzasadniała tryb
rozwiązania umowy o pracę z powodem. Jako nieuzasadnione ocenił Sąd
Okręgowy żądanie zasądzenia odszkodowania za utratę przez powoda nagrody
rocznej, która miała charakter fakultatywny, a jej przyznanie zależało od wyników
finansowych i stopnia realizacji zadań.
Wyrokiem z dnia 24 października 2012 r. Sąd Apelacyjny, uwzględniając
częściowo apelację powoda, w której skarżący zarzucał między innymi sprzeczność
istotnych ustaleń sądu treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, zmienił
wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że nakazał Zarządowi pozwanej złożenie w
piśmie skierowanym do powoda oświadczenia wyrażającego ubolewanie i
przeproszenie powoda za naruszenie jego dobrego imienia oraz podważenie etyki
zawodowej i kompetencji w skutek podniesienia zarzutów ciężkiego naruszenia
podstawowych obowiązków pracowniczych, niedopełnia obowiązku nadzoru i
wyrządzenia swoim zachowaniem szkody Spółce, które stały się przyczyną jego
odwołania z zarządu i rozwiązania z nim umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 k.p.
oraz nieudzielenia mu absolutorium za 2007 r. – w terminie 7 dni; oddalił apelację
w pozostałym zakresie i nie obciążył powoda kosztami postępowania za pierwszą i
druga instancję.
W jego uzasadnieniu powołał się na treść wyroków w sprawie pracowniczej,
w której Sądy orzekające w pierwszej i drugiej instancji przyjęły, że rozwiązanie
z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia było nieuzasadnione i niezgodne
z prawem, bowiem podana przez pozwaną przyczyna rozwiązania umowy była
sformułowana zbyt ogólnie, a wina powoda w naruszeniu przez niego obowiązków
pracowniczych nie została w sposób wystarczający udowodniona. Stwierdził,
że brak jest dowodów, iż powód dopuścił się rażącego naruszenia swych
7
obowiązków pracowniczych w zakresie przyczyny wskazanej w oświadczeniu
o rozwiązaniu umowy o pracę, przez co naruszone zostały przez pozwaną
przepisy o rozwiązywaniu umów o pracę. W ocenie Sądu Apelacyjnego ta
niezgodność z prawem rozwiązania umowy o pracę z powodem przesądza
o bezprawności wskazanego działania spółki, co stanowi przesłankę ochrony dóbr
osobistych, mającej zastosowanie także w odniesieniu do nieudzielenia powodowi
absolutorium i odwołania go z zarządu Spółki, co uzasadnia zmianę wyroku Sądu
Okręgowego przez nakazanie pozwanej złożenia sformułowanego w sentencji
wyroku oświadczenia.
Oddalając apelację w pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny uznał - zgodnie
ze stanowisko Sądu Okręgowego - że oddalenie roszczenie powoda
o odszkodowanie z tytułu utraty nagrody rocznej jest uzasadnione ze względu na
fakultatywny charakter tej nagrody, która może być przyznana w zależności od
wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań. Zaakceptował także
wyrok Sądu Okręgowego w części oddalającej żądanie nawiązki wskazując,
że przesłanką jej zasądzenia jest kwalifikowana wina sprawcy naruszenia dobra
osobistego w postaci winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa, której powód nie
wykazał. Odnosząc się do zarzutów apelacji kwestionujących oddalenie żądania
zasądzenia zadośćuczynienia stwierdził, że pracodawca nie ponosi
odpowiedzialności odszkodowawczej za skutki postępowania karnego,
przeprowadzonego w związku z zawiadomieniem pracodawcy o przestępstwie
popełnionym przez pracownika. Uznał, że zasądzenie na rzecz powoda
zadośćuczynienia w wysokości zbliżonej do zasądzonego już na jego rzecz
i wypłaconego świadczenia za czas pozostawania bez pracy do osiągnięcia
uprawnień emerytalnych pozostawałoby w sprzeczności z zasadami słuszności.
Sprzeciwia się temu w szczególności zasada odwołalności członków zarządu.
Skoro uprawniony organ nie jest zobowiązany do podania przyczyny odwołania
członka zarządu czy nieudzielenia absolutorium to nie ma uzasadnionych podstaw
do żądania zadośćuczynienia za tego rodzaju działanie. W ocenie Sądu
Apelacyjnego krzywdę powoda dostatecznie rekompensuje obowiązek złożenia
oświadczenia nakazanego przez Sąd. Powód uzyskał już utracone zarobki
i odprawę, a doznana przez niego krzywda nie jest w obiektywnym ujęciu tak
8
intensywna, by wymagała zasądzenia od pozwanego dodatkowego
zadośćuczynienia pieniężnego, które w dochodzonej kwocie prowadziłoby w istocie
do niezasadnego wzbogacenia powoda kosztem pozwanej.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego powód zakwestionował
rozstrzygnięcie odnośnie do „oddalenia żądania pozwu w sprawie zaniechania
przez pozwanego naruszania dóbr osobistych przez złożenie oświadczenia we
wskazanej przez powoda formie” oraz co do roszczeń o zadośćuczynienie
pieniężne, odszkodowanie i nawiązkę. Skarga oparta została na obu ustawowych
podstawach, w ramach których skarżący zarzucił naruszenie: art. 2, 30, 31 190
ust. 1, 32 ust. 2 Konstytucji RP, art. 24 § 1 i 2 k.c., art. 448 k.c., art. 102, i art. 98
k.p.c. art. 233 § 1, art. 305, art. 328 § 2 k.p.c. Wnosił o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości lub jego uchylenie i zmianę przez uwzględnienie żądania pozwu
łącznie z rozstrzygnięciem o kosztach sądowych i kosztach procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz
w granicach podstaw skargi (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Określenie obu tych elementów
należy do skarżącego, który w przytoczonych podstawach skargi powinien wskazać
postać naruszenia prawa materialnego (błędna wykładnia, niewłaściwe
zastosowanie) oraz możliwy wpływ naruszenia przepisów postępowania na treść
wyroku (art. 3983
§ 1 k.p.c.). Sformułowane w ramach przytoczonych podstaw
skargi zarzuty naruszenia prawa materialnego powinny w zakresie każdego z nich
nawiązywać do motywów zaskarżonego wyroku. Wypełnienie tych wymogów ma
istotny wpływ na efektywność skargi, a jej braki w tym zakresie mogą prowadzić
do bezskuteczności nieprawidłowo sformułowanych zarzutów. Podstawą skargi
kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów,
co dotyczy w szczególności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., którego
naruszenie podnosi powód „w związku nierozważeniem zebranego materiału
i przekroczeniem przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów”. Niewątpliwe
błędnie, z uwagi na przedmiot regulacji dotyczący dopuszczenia dowodu
z grupowego badania krwi, wskazuje też skarżący w skardze kasacyjnej na
naruszenie art. 305 k.p.c.
9
W ramach podstawy naruszenia praw materialnego powód zarzuca
trzykrotnie naruszenie art. 24 § 1 k.c. bez określenia postaci jego naruszenia.
Sformułowanie tych zarzutów wskazujące na naruszenie art. 24 § 1 k.c. „przez
oddalenie pozwu”, „wobec nieuznania przez sąd, że na wskutek naruszenia dobra
osobistego powoda nie została wyrządzona szkoda majątkowa” „w związku
z niestwierdzeniem, iż powód doznał krzywdy” pozwala przyjąć, że chodzi o jego
niezastosowanie w zakresie objętym zarzutami i nieudzielenie powodowi dalszej
ochrony prawnej, mimo ustalenia, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych.
Podstawę oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego stanowi stan
faktyczny sprawy przyjęty w podstawie zaskarżonego wyroku.
Zasadnie zarzuca skarżący, że pisemne motywy zaskarżonego wyroku nie
dają dostatecznej podstawy do rekonstrukcji podstawy faktycznej zawartego
w nim rozstrzygnięcia. Sąd Apelacyjny przytoczył wprawdzie ustalenia faktyczne
Sądu pierwszej instancji jednak nie odniósł się do nich, nie określił czy i w jakim
zakresie przyjmuje je za własne, i uznaje za podstawę swojego rozstrzygnięcia
(z wyjątkiem tego ich fragmentu, który dotyczy częściowego uwzględnionego
powództwa) przez co uchybił obowiązkowi określonemu w art. 328 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c. Podnieść przy tym trzeba, że sąd apelacyjny może przyjąć za
własne ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji, gdy nie uzupełnia
postępowania dowodowego, ani po rozważeniu zarzutów apelacyjnych nie
znajduje podstaw do zakwestionowania oceny dowodów i ustaleń faktycznych
orzeczenia pierwszoinstancyjnego.
Brak dostatecznych ustaleń faktycznych w sprawie pozostaje
w bezpośrednim związku z podstawą naruszenia prawa materialnego.
Zastosowanie przepisów prawa materialnego do niedostatecznie ustalonego
stanu faktycznego oznacza wadliwą subsumcję tego stanu do zawartych w nich
norm prawnych i uzasadnia zarzut kasacyjny naruszenia prawa materialnego
przez niewłaściwe jego zastosowanie (m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia
11 marca 2003 r., V CKN 1825/00, niepubl., z dnia 10 marca 2011 r., II PK
241/10, niepubl.).
10
Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego nie odpowiada również
określonemu w art. 328 § 2 k.p.c. wymaganiu wyjaśnienia jego podstawy prawnej
w zakresie oddalającym apelację powoda, które ogranicza się w istocie do
ogólnych stwierdzeń wyrażających szerzej nieumotywowane przekonanie Sądu,
nie poparte uzasadniającym je wywodem prawnym, przez co nie jest możliwe
dokonanie kontroli kasacyjnej zaskarżonego wyroku pod kątem podniesionych
w skardze zarzutów niewłaściwego zastosowania (niezastosowania) prawa
materialnego.
Wskazać przy tym trzeba, iż błędny jest wyrażony w zaskarżonym wyroku
pogląd Sądu Apelacyjnego co do przesłanek odpowiedzialności przewidzianej
w art. 448 k.c.
Zgodnie ze stanowiskiem przeważającym zarówno w piśmiennictwie jak
i w judykaturze (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 grudnia 2002 r., V CKN
1581/2000, OSNC 2004, nr 4, poz. 53, z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CK 115/2003,
niepubl., z dnia 16 września 2004 r., IV CK 707/2003, niepubl., z dnia 15 czerwca
2005 r., IV CK 805/2004, niepubl., z dnia 28 września 2005 r., I CK 256/2005,
niepubl., z dnia 19 stycznia 2007 r., III CSK 358/2006, niepubl., z dnia 24 stycznia
2008 r., I CSK 319/2007, niepubl.), które podziela skład orzekający Sądu
Najwyższego w niniejszej sprawie, przesłanką odpowiedzialności przewidzianej
w art. 448 k.c. jest nie tylko bezprawne, lecz także zawinione działanie sprawcy
naruszenia dobra osobistego. Podstawą przyznania świadczeń wymienionych
w art. 448 k.c., jednakową dla zadośćuczynienia i świadczenia na cel społeczny
jest zarówno wina umyślna, jak i wina nieumyślna, (w tym nawet culpa levissima)
sprawcy naruszenia dobra osobistego. Na tym tle nie zasługuje na aprobatę
(zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2008 r., I CSK 319/2007 r.)
przyjęty w wyroku z dnia 17 marca 2006 r., I CSK 81/005, (OSP 2007, z. 3,
poz. 30) odosobniony pogląd, który podzielił Sąd Apelacyjny, że przesłanką
roszczenia o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel
społeczny jest wina kwalifikowana sprawcy naruszenia dobra osobistego,
mianowicie wina umyślna (dolus), a także rażące niedbalstwo (culpa lata).
11
Ciężar dowodu winy pozwanego w naruszeniu dóbr osobistych, chociażby
w najlżejszej postaci, obciąża powoda dochodzącego świadczeń na podstawie
art. 448 k.c. Nie musi on natomiast dowodzić bezprawności naruszenia jego dobra
osobistego, a jej braku, zgodnie z art. 24 § 1 k.c., może ewentualnie dowodzić
pozwany.
Zaskarżając wyrok Sądu Apelacyjnego powód wniósł o jego uchylenie lub
zmianę w całości. W odniesieniu do opartego na podstawie z art. 24 § 1 k.c.,
żądania nakazania stronie pozwanej złożenia stosownego oświadczenia,
zakwestionował nadanie temu oświadczeniu przez Sąd Apelacyjny odmiennej niż
„wskazana przez powoda formy”.Wnioski wniesionej skargi zamierzają do
udzielenia powodowi dalszej, ponad już uzyskaną, ochrony prawnej w tym zakresie,
do czego prowadzić ma postulowana zmiana formuły oświadczenia, na zgodną
z jego żądaniem. W tej sytuacji, mimo uzyskania częściowo korzystnego
rozstrzygnięcia (objętego gwarancją niepogorszenia sytuacji powoda w ponownym
rozpoznaniu sprawy) niezbędne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku także
w części uwzględniającej to żądanie.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy uchylił w całości zaskarżony wyrok
i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 398 15
k.p.c. i art. 108
§ 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 39821
k.p.c.).
es