Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 213/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Małgorzata Gierszon
Protokolant Joanna Sałachewicz
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie D. D.
oskarżonego z art. 178a § 1 i 4 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 16 stycznia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 21 marca 2013 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w N.
z dnia 24 października 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 24 października 2012 r., uznał D. D. za
winnego tego, że w dniu 15 grudnia 2011r. w N., będąc uprzednio skazanym
prawomocnymi wyrokami tego Sądu w sprawach VI K …/07, VI K …/08 i II K 1…/09
za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, jechał jako
kierujący samochodem osobowym marki VW Vento, będąc w stanie nietrzeźwości
1,5 promila alkoholu we krwi, jednocześnie nie stosując się do prawomocnego
zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego wyrokiem Sądu
Rejonowego w N., sygn. II K …/09 – tj. przestępstwa z art. 178a § 1 i 4 k.k. i za to
na mocy art. 178a § 4 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzeczono wobec oskarżonego zakaz
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 5 lat, a na podstawie art. 49 §
2 k.k. świadczenie pieniężne w kwocie 200 zł na rzecz Funduszu Pomocy
Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nadto z mocy art. 50 kk
orzeczono podanie wyroku do publicznej wiadomości przez ogłoszenie jego treści
na stronie internetowej Prokuratury Okręgowej w Z. przez 1 miesiąc.
Obrońca oskarżonego złożył apelację, zarzucając w niej rażącą
niewspółmierność kary pozbawienia wolności oraz środka karnego zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w Z. wyrokiem z dnia 21 marca 2013
r., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnił D. D. od popełnienia
zarzuconego mu czynu. W uzasadnieniu stwierdził, że w opisie przypisanego
oskarżonemu czynu pominięto znamię ustawowe przestępstwa, tj. okoliczność, iż
pojazd mechaniczny był prowadzony w ruchu lądowym. Wobec braku zatem w
opisie czynu kompletu znamion przestępstwa i w sytuacji, gdy wyrok zaskarżono
tylko na korzyść oskarżonego, Sąd Okręgowy uznał za konieczne zmienić wyrok i
uniewinnić oskarżonego, co czyniło już bezprzedmiotowym rozpoznawanie zarzutu
apelacji.
Kasację na niekorzyść oskarżonego wniósł Prokurator Okręgowy. Zarzucił
wyrokowi rażącą i mającą istotny wpływ na treść wyroku obrazę przepisów prawa
procesowego, tj. art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 455 k.p.k., wyrażającą się w braku
rozważenia z urzędu przez sąd odwoławczy, że opis czynu dokonany przez Sąd
pierwszej instancji nie zawiera wprawdzie wszystkich znamion przestępstwa z art.
3
178a § 1 i 4 k.k., pozwala natomiast na zakwalifikowanie jego zachowania z
przepisu art. 244 k.k., co doprowadziło w konsekwencji do uprawomocnienia się
orzeczenia wadliwego, zawierającego nieprawidłową subsumcję zachowania
oskarżonego. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył:
Zarzutowi kasacji nie można odmówić słuszności. Już w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy dostrzegł podniesione w nadzwyczajnym
środku uchybienie, wynikające stąd, że nawet przy braku jednego ze znamion
występku z art. 178a § 1 k.k., w opisie przypisanego oskarżonemu czynu zawarte
są znamiona występku z art. 244 k.k. (prowadzenie samochodu osobowego w
okresie orzeczonego prawomocnie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych).
Przepis art. 244 k.k. został pominięty w kwalifikacji prawnej czynu, gdyż między nim
a art. 178a § 4 k.k. nie zachodzi kumulatywny zbieg przepisów ustawy w
rozumieniu art. 11 § 2 k.k. (post. SN z dnia 19 stycznia 2012 r., sygn. I KZP 22/11,
OSNKW 2012, z. 1, poz. 6). Opis czynu z art. 244 k.k. w pełni bowiem zawiera się
w znamionach czynu stypizowanego w art. 178a § 1 i 4 k.k. Jeśli zatem Sąd drugiej
instancji uznał, że brak ustalenia o prowadzeniu przez oskarżonego samochodu w
ruchu lądowym uniemożliwiał przyjęcie kwalifikacji czynu jako wypełniającego
znamiona ustawowe określone w art. 178a § 1 k.k., to nie oznaczało jeszcze, że
całe przypisane mu działanie nie było bezprawne. Sama przecież jazda
samochodem, wbrew orzeczonemu przez sąd zakazowi, jest czynem
odpowiadającym znamionom art. 244 k.k. Powinnością Sądu Okręgowego było
dostrzeżenie wszystkich tych aspektów kwalifikacji prawnej czynu, za który skazano
oskarżonego, gdyż kwestia prawidłowości subsumcji czynu pod właściwe przepisy
prawa materialnego należy zawsze do zakresu rozpoznania środka odwoławczego.
Wszak zgodnie z art. 455 k.p.k., nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd
odwoławczy poprawia z urzędu błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic
zaskarżenia i podniesionych zarzutów, przy czym na niekorzyść – tylko wtedy, gdy
wniesiono środek odwoławczy w tym kierunku.
Skoro zatem w opisie przypisanego D. D. czynu mieściły się znamiona
występku z art. 244 k.k., to nie było podstaw do zmiany wyroku Sądu Rejonowego i
4
uniewinnienia oskarżonego. Trafnie w tym kontekście zarzucono w kasacji, że do
wydania zaskarżonego wyroku doszło z naruszeniem art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art.
455 k.p.k. Uchybienie tym przepisom miało rażący charakter i wpłynęło w istotny
sposób na treść wyroku w postępowaniu odwoławczym. Gdyby Sąd Okręgowy
procedował zgodnie ze wskazanymi w kasacji przepisami i stosował prawidłowo
reguły wyłączania wielości ocen w prawie karnym, to ograniczając opis i
kwalifikację prawną czynu do znamion art. 244 k.k., powinien był rozpoznać zarzut
apelacji w takim brzmieniu, w jakim został postawiony.
Z wszystkich tych względów, w uwzględnieniu wniosku kasacji Sąd
Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Z.
do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Przy ponownym rozpoznaniu Sąd Okręgowy zwróci uwagę na mylnie
określoną w zarzucie aktu oskarżenia sygnaturę sprawy, w której orzeczono wobec
oskarżonego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych (właściwa sygnatura II
K …/09 Sądu Rejonowego w N.).