Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 318/13
POSTANOWIENIE
Dnia 13 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Andrzej Tomczyk (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzaty Wilkosz-Śliwy,
w sprawie K. Z. i Ka. Z.
skazanych z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 157 § 1 kk,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 13 lutego 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść oskarżonych
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 1 lipca 2013 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 7 marca 2012 r.,
oddala kasację, a kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego obciąża Skarb Państwa
UZASADNIENIE
K. Z. i Ka. Z. zostali oskarżeni o to, że „w dniu 25 stycznia 2008 r. w W. przy
ul. M., działając wspólnie i w porozumieniu (…), poprzez popychanie i szarpanie za
ubranie dokonali pobicia J. P. czym spowodowali u ww. pokrzywdzonego obrażenia
ciała skutkujące rozstrojem zdrowia na okres powyżej siedmiu dni, przy czym
zachowanie sprawców narażało pokrzywdzonego na nastąpienie skutku
określonego w art. 157 § 1 k.k.
2
tj. o czyn z art. 158 § 1 k.k.”
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 7 marca 2012 r. uznał oskarżonych „za
winnych tego, że w dniu 25 stycznia 2008 r. w W., działając wspólnie i w
porozumieniu pobili J. P. w ten sposób, że popychali go, przyciskali do ogrodzenia,
przewrócili i uderzali pokrzywdzonego po ciele, czym spowodowali u
pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci stłuczenia okolicy kręgosłupa szyjnego,
które spowodowało rozstrój zdrowia i naruszenie czynności narządu ciała
pokrzywdzonego na okres powyżej siedmiu dni, a sposób zachowania sprawców
narażał pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku
określonego w art. 157 § 1 k.k.”
Tak opisany czyn Sąd ten zakwalifikował z art. 158 § 1 k.k. w zb. z art. 157 §
1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i na podstawie art. 157 § 1 k.k., przy zastosowaniu art.
11 § 3 k.k., wymierzył oskarżonym kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności,
których wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat. Uwzględniając
powództwo cywilne w całości, zasądził od oskarżonych solidarnie na rzecz J. P.
kwotę 10.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia wraz z ustawowymi
odsetkami od dnia 25 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty. Zwolnił natomiast
„…oskarżonych od ponoszenia w całości kosztów sądowych, w tym opłaty,
obciążając nimi Skarb Państwa” (sygn. akt IV K …/08).
Wyrok ten został zaskarżony jedynie przez obrońcę oskarżonych i po
rozpoznaniu sprawy z powodu tej apelacji Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 1 lipca
2013 r. zmienił zaskarżony wyrok „… w ten sposób, że za przypisany oskarżonym
(…) czyn na zasadzie art. 158 § 1 kk. w zw. z art. 59 § 1 k.k. odstępuje od
wymierzenia im kar; na podstawie art. 49 § 1 k.k. zobowiązuje każdego z
oskarżonych do zapłaty na rzecz Fundacji Pomocy Pokrzywdzonym po 500 złotych
tytułem świadczenia pieniężnego; powództwo adhezyjne pozostawia bez
rozpoznania; zwalnia obu oskarżonych od kosztów sądowych w sprawie przejmując
je na rachunek Skarbu Państwa” (sygn. akt.VI Ka …/12).
W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazał m. in., że Sąd pierwszej instancji
„…przeprowadził i ujawnił wszelkie niezbędne dla wydania prawidłowego
rozstrzygnięcia (…) dowody, dokonał ich wszechstronnej i trafnej oceny (…),
dokonał też właściwej subsumpcji zachowania oskarżonych, przy czym modyfikując
3
opis czynu nie wyszedł poza ramy zakreślone aktem oskarżenia” (cytat z
uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego).
Wyrok Sądu Odwoławczego zaskarżył kasacją, wywiedzioną na podstawie
art. 521 § 1 k.k., Prokurator Generalny, przy czym środek zaskarżenia skierował na
niekorzyść „oskarżonych K. Z. i Ka. Z.”, a wyrok zaskarżył „… w części dotyczącej
rozstrzygnięcia o odstąpieniu od wymierzenia kar i orzeczeniu środków karnych…”.
W kasacji zarzucił „rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie
przepisu prawa materialnego – art. 59 § 1 k.k., polegającego na odstąpieniu od
wymierzenia kar i orzeczeniu środków karnych wobec K. i Ka. Z. oskarżonych o
czyn z art. 158 § 1 kk. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. zagrożony karą
pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata”. Formułując cytowany zarzut,
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Na wstępie należy zauważyć, że Prokurator Generalny, formułując zarzut
kasacyjny i wskazując w nim, iż K. Z. i Ka. Z. oskarżeni byli o czyn z art. 158 § 1 k.k.
i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. zagrożony karą pozbawienia wolności
przekraczającą 3 lata, mija się z prawdą, gdyż w akcie oskarżenia zarzucano im
dopuszczenie się pobicia powodującego obrażenia ciała pokrzywdzonego
skutkujące rozstrojem zdrowia na okres powyżej siedmiu dni i jednocześnie
narażającego pokrzywdzonego na nastąpienie skutku określonego w art. 157 § 1
k.k., ale tak opisane działanie kwalifikowane było wyłącznie z art. 158 § 1 k.k.
Ten błąd w zarzucie kasacji nie miał jednak wpływu na rozstrzygnięcie,
ponieważ w postępowaniu kasacyjnym zaskarżeniu podlegają prawomocne
orzeczenia sądów odwoławczych i mimo że ograniczenie to nie dotyczy podmiotów
wymienionych w art. 521 k.p.k., to jednak w rozpoznawanej kasacji przedmiot
zaskarżenia określono właściwie. W zaskarżonym natomiast wyroku nie
modyfikowano kwalifikacji prawnej czynu przypisanego K. Z. i Ka. Z. przez sąd
pierwszej instancji, która – co należy w tym miejscu przypomnieć – obejmowała
przepisy art. 158 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Tym
samym, odnotować należy, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia
4
1 lipca 2013 r., wydanym w sprawie VI Ka …/12, a zaskarżonym kasacją
Prokuratora Generalnego K. Z. i Ka. Z. skazani zostali za czyn wypełniający
dyspozycje tych właśnie przepisów.
Po tym sprostowaniu, nieprecyzyjnie opisany zarzut kasacji, w części
wskazującej uchybienie, jest w pełni zasadny. Rzeczywiście bowiem Sąd ad quem,
nie korygując zastosowanej przez Sąd a quo kwalifikacji prawnej i wynikającej zeń
podstawy wymiaru kary dopuścił się obrazy prawa materialnego – art. 59 k.k., który
pozwala na odstąpienie od wymierzenia kary za przestępstwo zagrożone karą
pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, podczas gdy przestępstwo z art. 157
§ 1 k.k., zagrożone jest karą ten próg przekraczającą.
Mimo jednak oczywistej wręcz zasadności zarzutu, Sąd Najwyższy nie mógł
kasacji uwzględnić, ponieważ uniemożliwił to zakres zaskarżenia, który obejmował
wyłącznie rozstrzygnięcie o odstąpieniu od wymierzenia kar i orzeczeniu środków
karnych. Tego fragmentu rozstrzygnięcia Sądu Odwoławczego dotyczył również
wniosek co do orzeczenia następczego. Tym samym niewykonalne byłoby
nakazanie Sądowi Odwoławczemu ponowne rozpoznanie sprawy w uchylonym, na
skutek kasacji, zakresie. Miałby on bowiem ponownie rozstrzygać w przedmiocie
odstąpienia od wymierzenia kary i orzeczenia środków karnych – instytucji
wcześniej błędnie zastosowanej przy niezmienionej kwalifikacji prawnej czynu
przypisanego skazanym.
Z uwagi zaś na brzmienie przepisu art. 434 § 1 k.p.k., mającego
zastosowanie w postępowaniu kasacyjnym, niedopuszczalne byłoby doszukiwanie
się intencji zaskarżenia wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze, tym
bardziej że i uzasadnienie kasacji tego rodzaju woli skarżącego nie formułuje.
Z przytoczonych więc powodów należało orzec jak na wstępie.
Na marginesie wypada zauważyć, że rozstrzygnięcie to nie pozbawia
podmiotów wskazanych w art. 521 k.k. – w tym Prokuratora Generalnego – refleksji
co do prawidłowości ujęcia w opisie czynu przypisanego skazanym, w istocie
nazwanego pobiciem, narażenia pokrzywdzonego na bezpośrednie
niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 157 § 1 k.k. i
jednocześnie sprowadzenia takiego skutku przez dwóch sprawców pobicia bez
próby indywidualizacji sprawcy tego skutku.
5