Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I KZP 25/13
UCHWAŁA
Dnia 26 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Jacek Sobczak (sprawozdawca)
Protokolant Łukasz Majewski
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej – Beaty Mik
w sprawie P. B. i innych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 26 lutego 2014 r.,
przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k.
przez Sąd Okręgowy w G.,
postanowieniem z dnia 15 października 2013 r.,
zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
„Czy sędzia zniesionego Sądu Rejonowego, przeniesiony na inne
miejsce służbowe decyzją wydaną i podpisaną w zastępstwie Ministra
Sprawiedliwości w trybie artykułu 75 § 2 pkt 1 i § 3 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r.- Prawo o Ustroju Sądów Powszechnych (Dz. U.
2012.427.j.t.) przez Sekretarza lub Podsekretarza Stanu, jest osobą
nieuprawnioną do orzekania w sprawie, w rozumieniu artykułu 439 § 1
pkt 1 k.p.k.?”
podjął uchwałę:
udzielić odpowiedzi jak w uchwale pełnego składu Sądu
Najwyższego z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie BSA-4110-4/13
(OSNKW 2014, z. 2, poz. 9).
2
UZASADNIENIE
Przedstawione zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującej sytuacji
procesowej.
Dnia 21 grudnia 2012 r. do Sądu Rejonowego w S. wpłynął akt oskarżenia w
sprawie VI Ds. .../12 sporządzony przez Prokuraturę Okręgową w G. Sąd Rejonowy
w S. na podstawie §1 pkt 4 lit.b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5
października 2012 r. w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych (Dz. U. z
2012 r., poz. 1121) został zniesiony z dniem 1 stycznia 2013 r. Zarządzeniem z
dnia 31 grudnia 2012 r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w M. Wydział VII Zamiejscowy w S., który to wydział utworzony został
na podstawie § 3 pkt 8 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25
października 2012 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów
apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz. U. z 2012 r., poz. 1223).
Dnia 14 kwietnia 2013 r. przed Sądem Rejonowym w M. Wydział VII Zamiejscowy
w S. zapadł wyrok w sprawie) przeciwko P. B. i innym. Z uwagi na wywiedzione
przez strony apelacje sprawa wpłynęła do Sądu Okręgowego w G. Wydział IV
Odwoławczy. Zarządzeniem z dnia 31 lipca 2013 r. skierowana została na
rozprawę apelacyjną wyznaczoną na dzień 15 października 2013 r.
Tego dnia rozprawę odroczono, gdyż Sąd Okręgowy skierował na podstawie
art. 441 § 1 k.p.k. do Sądu Najwyższego zagadnienie prawne, którego treść została
zamieszczona na wstępie uchwały.
Z chwilą zniesienia Sądu Rejonowego w S. sędziowie tam orzekający, w tym
także sędzia W. W., wyrokujący w niniejszej sprawie zostali przeniesieni decyzją
Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2012 r., na podstawie art. 72 § 2 pkt 1
i § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.- Prawo o ustroju sądów powszechnych (t. j. Dz.
U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.), na stanowisko służbowe sędziego Sądu
Rejonowego w M. Decyzja ta została podpisana z upoważnienia Ministra
Sprawiedliwości przez podsekretarza stanu.
Jak podniesiono w uzasadnieniu pytania, pogląd zawarty w uzasadnieniu
uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2013 w sprawie o sygn. III CZP 46/13
nakazuje traktować taką decyzję (podpisaną przez podsekretarza stanu) jako
3
bezprawną, zaś sędzia na obszarze jurysdykcyjnym wskazanym taką decyzją nie
może wykonywać władzy sądowniczej. Uchwała ta wskazuje, iż orzeczenia
wydawane przez takiego sędziego (skład sądzący) są nieważne w rozumieniu art.
379 pkt 4 k.p.c. Jednakże w przedmiotowej sprawie, jako sprawie karnej, ta
uchwała - podjęta w sprawie cywilnej nie może mieć wprost zastosowania. Sąd
karny zgodnie z treścią art. 8 § l k.p.k. jest samodzielny w orzekaniu i nie jest
związany rozstrzygnięciem innego organu czy też sądu.
Z uwagi na wątpliwości co do treści uchwały Sądu Najwyższego (sygn. III
CZP 46/13) Minister Sprawiedliwości dnia 14 października 2013 r. wystąpił do
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o wyjaśnienie rozbieżności w
stanowiskach Sądu Najwyższego w tej kwestii wynikających z uchwał 7 sędziów
Sądu Najwyższego w sprawach o sygn. I KZP 23/08 i 24/08 oraz postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2012 r. w sprawie o sygn. SNO 47/11.
Stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 17 lipca 2013 r.
poparła i zaakceptowała Krajowa Rada Sądownictwa w dniu 11 października
2013 r.
Wątpliwość sądu odwoławczego – jak podniesiono - rodzi ustalenie czy
decyzja podjęta zgodnie z dyspozycją art. 75 § 2 pkt 1 i § 3 ustawy- Prawo o ustroju
sądów powszechnych, podpisana przez podsekretarza stanu w miejsce Ministra
Sprawiedliwości, jest decyzją z mocy prawa nieważną, a więc czy w przedmiotowej
sprawie orzeczenie wydała osoba nieuprawniona.
W efekcie sąd pytający wnosi, aby Sąd Najwyższy rozstrzygnął, czy w
przedmiotowej sprawie doszło do orzekania przez osobę do tego nieuprawnioną w
rozumieniu art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k.
Prokurator Prokuratury Generalnej wniósł o odmowę podjęcia uchwały.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w G. spełnia wymogi
określone w art. 441 § 1 k.p.k.
W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że do
wymogów takich należą:
- wyłonienie się zagadnienia prawnego przy rozpoznaniu środka odwoławczego
przez sąd;
4
- wystąpienie istotnego problemu interpretacyjnego, związanego z wykładnią
przepisu, który w praktyce sądowej jest rozbieżnie interpretowany, albo też
przepisu sformułowanego wadliwie lub niejasno;
- zaistnienie potrzeby „zasadniczej wykładni ustawy”, czyli sytuacji, w której ów
przepis umożliwia rozbieżne interpretacje, co byłoby niekorzystne dla
funkcjonowania prawa w praktyce;
- związek między ustaleniami faktycznymi, dokonanymi w danej sprawie, a treścią
pytania prawnego, przy czym wyjaśnienie wątpliwości interpretacyjnych musi być
niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy (por. R.A. Stefański: Instytucja pytań
prawnych do Sądu Najwyższego w sprawach karnych, Kraków 2001, s. 254-261,
352-371 i wskazane tam orzecznictwo).
Niniejsze rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego zostało zdeterminowane treścią
uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie
BSA-4110-4/13 w kwestii możliwości zastępstwa Ministra Sprawiedlwiości przez
sekretarza stanu lub podsekretarza stanu przy przenoszeniu sędziów na inne
miejsca służbowe. Sąd Najwyższy w pełnym składzie podjął uchwałę zgodnie, z
którą: w wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe
na podstawie art. 75 § 3 w związku z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn.tekst: Dz.U. z 2013 r.,
poz. 427 ze zm.) Minister Sprawiedliwości nie może być zastąpiony przez
sekretarza ani podsekretarza stanu. Wykładnia dokonana w uchwale wiąże od
chwili jej podjęcia.
Zgodnie z art. 61 § 6 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym (t.j.: Dz. U. z 2013 r, poz. 499) uchwała pełnego składu Sądu
Najwyższego ma moc zasady prawnej.
Nie wywołuje ona jednak skutków wstecznych.
Oznacza to, że decyzje o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe
na wskazanej podstawie prawnej, wydane do dnia 28 stycznia 2014 r. przez
sekretarza stanu bądź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - są
skuteczne.
5
Nie ma zatem powodów do uznania, że orzeczenia sądowe zapadłe w
składach z udziałem sędziów, których dotyczyły takie decyzje, dotknięte zostały
bezwzględną przyczyną odwoławczą, określoną w art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k.
Mając na uwadze powyższe – uzasadnione jest udzielenie Sądowi
Okręgowemu odpowiedzi w formie uchwały o treści tożsamej z uchwałą pełnego
składu Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2014 r.
Z powyższych względów uchwalono jak wyżej.