Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 478/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Roman Sądej
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
Protokolant Anna Korzeniecka - Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza,
w sprawie K. L.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego, na niekorzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 30 lipca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
K. L. został oskarżony przez prokuratora Prokuratury Rejonowej o to, że:
I. „w dniu 4 kwietnia 2011 r. w B. przy ul. S. […] na portalu A. pl w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się nickiem „C.” wprowadził M. K.
w błąd co do zamiaru wydania towaru w postaci zakupionego przez
pokrzywdzoną na aukcji nr […] telefonu komórkowego Nokia N 8 za kwotę
1099 zł plus koszty przesyłki w wysokości 25 zł, za który pokrzywdzona
2
wpłaciła za pośrednictwem A. na podany numer konta bankowego […] łączną
kwotę 1124 zł, nie otrzymując w zamian zakupionego towaru ani zwrotu
wpłaconej gotówki, doprowadzając w ten sposób M. K. do niekorzystnego
rozporządzenia własnym mieniem w łącznej kwocie 1124 zł, tj. o czyn z art.
286 § 1 k.k.;
II. w dniu 29 marca 2011 r. w B. na portalu A. pl w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej podając się jako osoba o loginie „C.” wprowadził K. S. w błąd co do
zamiaru wydania towaru w postaci zakupionego przez pokrzywdzonego na
aukcji internetowej Allegro nr 1[…] telefonu komórkowego marki Sony Ericsson
Elm za kwotę 290 zł plus koszty wysyłki kurierskiej w wysokości 12 zł, za który
pokrzywdzony wpłacił za pośrednictwem A. na podany przez sprzedającego
numer konta bankowego […] łączną kwotę 302 zł, nie otrzymując w zamian
zakupionego towaru ani zwrotu wpłaconej gotówki, doprowadzając w ten
sposób K. S. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w łącznej
kwocie 302 zł, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.;
III. w okresie od 15 stycznia 2011 r. do 16 marca 2011 r. w B. na portalu
pożyczek społecznych […], działając w krótkich odstępach czasu i z góry
powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził
użytkowników ww. portalu do niekorzystnego rozporządzenia własnym
mieniem w łącznej kwocie 5900 zł, poprzez wprowadzenie ww. w błąd,
deklarując w oświadczeniu fakt zatrudnienia i osiągania z tego tytułu dochodu
w kwocie 1700 zł, nie mając zamiaru wywiązać się z zawartych umów i
terminów spłat zaciągniętych pożyczek, czym działał na szkodę
pokrzywdzonych, tj.
- w dniu 15 stycznia 2011 r. na podstawie wniosku nr […] zaciągnął od S. D.
pożyczkę w kwocie 600 zł rozłożoną na 6 rat, z której spłacił tylko jedną ratę w
kwocie 100 zł, doprowadzając pokrzywdzonego do niekorzystnego
rozporządzenia własnym mieniem w kwocie 500 zł,
- w dniu 8 lutego 2011 r. na podstawie wniosku nr […] zaciągnął od M. D.
pożyczkę w kwocie 1400 zł rozłożoną na 12 rat, z której nie spłacił ani jednej
raty, doprowadzając pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia
własnym mieniem w ww. kwocie,
3
- w dniu 12 marca 2011 r. na podstawie wniosku nr […] zaciągnął pożyczkę w
kwocie 2750 zł rozłożoną na 12 rat, na którą złożyli się: […], z której nie
uregulował ani jednej raty, doprowadzając ww. pokrzywdzonych do
niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w łącznej kwocie 2750 zł,
- w dniu 16 marca 2011 r. na podstawie wniosku nr […] zaciągnął od M. D.
pożyczkę w kwocie 1250 zł rozłożoną na 4 raty, z której nie uregulował ani
jednej raty, doprowadzając pokrzywdzonego do niekorzystnego
rozporządzenia własnym mieniem w ww. kwocie,
tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;
IV. w dniu 12 kwietnia 2011 r. w B., działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej doprowadził P. H. do niekorzystnego rozporządzenia własnym
mieniem w kwocie 1064 zł poprzez wprowadzenie w błąd co do zamiaru
wywiązania się z transakcji kupna - sprzedaży telefonu komórkowego marki
Nokia N 8, w ten sposób, że posługując się kontem na portalu A. pl wystawił
na aukcji nr […] ww. telefon, za który pobrał pieniądze w kwocie 1064 zł
wpłacone na wskazane konto bankowe, nie mając zamiaru wywiązania się z
zawartej umowy, czym działał na szkodę P. H., tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.”
W akcie oskarżenia Prokurator Prokuratury Rejonowej zawarł wniosek o
wydanie w trybie art. 335 k.p.k. wyroku skazującego, bez przeprowadzenia
rozprawy i wymierzenie oskarżonemu K. L. kar: „po 8 miesięcy pozbawienia
wolności za czyn I, II i IV oraz 10 miesięcy pozbawienia wolności za czyn III i
wymierzenie kary grzywny w wymiarze 50 stawek po 20 zł jedna stawka,
wymierzenie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 lata, orzeczenie kary
grzywny w wymiarze 50 stawek po 20 zł jedna stawka, orzeczenie obowiązku
naprawienia szkody w całości na rzecz pokrzywdzonych oraz pokrycie kosztów i
opłat postępowania”.
Prokurator Prokuratury skierował do Sądu Rejonowego w B. również akt
oskarżenia przeciwko K. L., którego oskarżył o to, że: „w dniu 3 kwietnia 2011 r. w
B., na portalu internetowym A.pl doprowadził P. B. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w kwocie 825 zł oferując do sprzedaży telefon
komórkowy marki NOKIA C7, po uprzednim wprowadzeniu pokrzywdzonej w błąd
4
co do zamiaru wywiązania się z umowy, podczas zawierania ww. transakcji kupna
– sprzedaży”, tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. W tymże akcie oskarżenia
został także zawarty wniosek o wydanie w trybie art. 335 k.p.k. wyroku
skazującego, bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie oskarżonemu K. L.
kary 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres próby wynoszący 2 lata oraz kary grzywny w wysokości 20 stawek
dziennych po 10 złotych każda z nich.
Postanowieniem z dnia 27 maja 2013 r. Sąd Rejonowy połączył obie sprawy
do wspólnego prowadzenia, a na posiedzeniu w dniu 24 czerwca 2013 r. złożonych
w obu sprawach wniosków o skazanie K. L. w trybie art. 335 k.p.k. nie uwzględnił i
skierował sprawę do rozpoznania na zasadach ogólnych na rozprawie.
W trakcie rozprawy przed Sądem Rejonowym w Bi. w dniu 30 lipca 2013 r.
oskarżony K. L. złożył wniosek o skazanie w trybie art. 387 § 1 i 2 k.p.k. bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego i przy przyjęciu ciągu przestępstw z
art. 91 § 1 k.k. wymierzenie mu kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat, kary grzywny w
wysokości 50 stawek dziennych po 20 zł każda stawka oraz środka karnego w
postaci obowiązku naprawienia szkód wyrządzonych pokrzywdzonym.
Sąd Rejonowy, uwzględniając wniosek, wyrokiem z dnia 30 lipca 2013 r.,
sygn. VII K …/13:
I. „oskarżonego K. L. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów
przyjmując, iż popełnił on je działając w podobny sposób w krótkich odstępach
czasu, tj. w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k. i za to na podstawie
art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k.
w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności, zaś na
podstawie art. 33 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego grzywnę 50 stawek
dziennych przyjmując, iż wysokość jednej stawki jest równa 20 zł;
II. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. i art. 73 § 1 k.k.
wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego
warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat i oddał go pod dozór
kuratora;
5
IV. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz
pokrzywdzonego M. D. kwotę 1400 zł tytułem obowiązku naprawienia szkody
w części;
V. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary
grzywny zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia
30 marca 2013 r. do dnia 16 kwietnia 2013 r. przyjmując, iż jeden dzień
rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie jest równy dwóm stawkom
dziennym grzywny;
VI. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 440 złotych opłaty
i zwolnił go od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych obciążając nimi
Skarb Państwa”.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się bez
postępowania odwoławczego w dniu 7 sierpnia 2013 r.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego z dnia 30 lipca 2013 r.,
wniósł Prokurator Generalny. Zaskarżając powyższy wyrok w całości, na niekorzyść
skazanego K. L., zarzucił mu:
„rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
karnego procesowego - art. 387 § 2 k.p.k., polegające na uwzględnieniu wniosku
oskarżonego o skazanie go bez przeprowadzenia postępowania dowodowego i
wydanie wyroku skazującego niezgodnego z tym wnioskiem, co w konsekwencji
doprowadziło do rażącego naruszenia prawa karnego materialnego i procesowego,
polegającego na:
- nie orzeczeniu wbrew unormowaniu wynikającemu z art. 46 § 1 k.k.,
obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych: […], pomimo złożenia w
toku postępowania wniosków o orzeczenie tego środka karnego,
- orzeczeniu w stosunku do oskarżonego dozoru kuratora w okresie próby,
pomimo że nie był on zawarty we wniosku K. L. o skazanie go bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego,
- braku pouczenia wszystkich pokrzywdzonych o możliwości zgłoszenia przez
oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze, co do którego mogli oni
zgodnie z art. 387 § 2 k.p.k. złożyć sprzeciw”.
6
Podnosząc powyższy zarzut, skarżący wniósł o uchylenie w całości
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na niekorzyść K. L. jest
zasadna. Zgodzić się bowiem należy z argumentami skarżącego zawartymi w
uzasadnieniu, że zaskarżony wyrok zapadł z rażącą oraz posiadającą istotny
wpływ na jego treść obrazą przepisów prawa karnego procesowego i materialnego
wymienionych w zarzucie kasacji. Z uwagi na wniesienie kasacji w terminie
przewidzianym w art. 524 § 3 k.p.k. możliwe było jej uwzględnienie i podzielając
wniosek skarżącego, uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 387 k.p.k. wniosek o dobrowolne
poddanie się karze może zostać uwzględniony przez sąd nie tylko wtedy, gdy
okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a cele postępowania
zostaną osiągnięte pomimo nieprzeprowadzenia rozprawy, ale niezbędne jest
również, aby prokurator i pokrzywdzony, należycie powiadomiony o terminie
rozprawy, nie sprzeciwili się takiemu wnioskowi. Jednakże pokrzywdzony będzie
mógł skorzystać ze swojego uprawnienia jedynie wówczas, gdy zostanie
pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku oraz
prawie złożenia ewentualnego sprzeciwu przez tegoż pokrzywdzonego.
Z analizy akt sprawy wynika, że Sąd Rejonowy kierując do pokrzywdzonych
wezwania do stawiennictwa na rozprawie w dniu 30 lipca 2013 r., nie zawarł w
nich takiego pouczenia. Pozbawienie pokrzywdzonych ich uprawnień rażąco
naruszyło przepis art. 387 § 2 k.p.k.
Sąd Rejonowy naruszył również przepis art. 46 § 1 k.k. Wobec bowiem
złożenia przez oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze
obejmującego obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych, był
zgodnie z tym przepisem zobligowany do orzeczenia tego środka karnego na
rzecz wszystkich pokrzywdzonych, którzy o to wnieśli. Orzekając o obowiązku
naprawienia przez oskarżonego szkody na rzecz tylko jednego pokrzywdzonego,
Sąd Rejonowy nie dostrzegł bowiem, że w toku postępowania przygotowawczego
7
pokrzywdzeni, którzy nie stawili się na rozprawie, złożyli również wnioski o
naprawienie szkody. W kasacji skarżący wymienił nazwiska tych pokrzywdzonych,
jednakże w tym miejscu należy zauważyć, że co prawda wymienione
pokrzywdzone […] złożyły takie wnioski, jednakże ich nazwiska nie są
uwzględnione w treści zarzutów stawionych oskarżonemu, co winien mieć na
uwadze Sąd ponownie orzekając w sprawie.
Należy również zauważyć, że wniosek złożony przez oskarżonego na
rozprawie nie obejmował orzeczenia dozoru kuratora w okresie próby w związku z
warunkowym zawieszeniem kary pozbawienia wolności, tym samym Sąd
Rejonowy nie mógł orzec wyrokiem dozoru kuratora, a orzekając go, rażąco
naruszył również przepis art. 387 § 2 k.p.k. Wydaje się jednak, że kasacja w tym
zakresie jest wniesiona na korzyść K. L., mimo wskazanego na wstępie kasacji
kierunku zaskarżenia.
Opisane wyżej uchybienia Sądu Rejonowego w B. stanowią rażące
naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, tj. art. 387 § 2 k.p.k. oraz
prawa karnego materialnego, tj. art. 46 § 1 k.k. i mają niewątpliwie istotny wpływ na
treść zapadłego orzeczenia. Konieczne więc było uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, celem
wydania orzeczenia zgodnego z obowiązującymi przepisami.
Mając to wszystko na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.