Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 201/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. G.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w M.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 kwietnia 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 21 marca 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w I. wyrokiem z 26 lipca 2010 r. uznał za bezskuteczne
wypowiedzenie umowy o pracę z 27 kwietnia 2010 r. powodowi J. G., który był
2
prezesem zarządu w pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w M. Ustalił, że w marcu
2010 r. powód został przyjęty do NSZZ „Solidarność”. Pozwana nie przeprowadziła
konsultacji wypowiedzenia z art. 38 k.p., gdyż poprzestała na błędnej informacji od
przewodniczącej związku zawodowego, która była na chorobowym i nie wiedziała,
że powód został członkiem związku. Powód kwestionował zasadność i zgodność z
prawem wypowiedzenia. Pozwana zarzucała, że związek zawodowy nie
przedkładał informacji w trybie art. 251
ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych. Sąd Rejonowy stwierdził naruszenie art. 38 k.p. przez zaniechanie
konsultacji wypowiedzenia co uzasadniało orzeczenie o bezskuteczności
wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 45 k.p. W apelacji pozwana
zarzuciła naruszenie prawa materialnego i procesowego. Kwestionowała ustalenie,
że powód był członkiem związku zawodowego w chwili wypowiedzenia umowy o
pracę. Powód nie poinformował pracodawcy o wstąpieniu do związku zawodowego
a także związek zawodowy nie wypełniał powinności z art. 251
ust. 2 ustawy o
związkach zawodowych. Powód zmienił żądanie na odszkodowanie. Sąd Okręgowy
w B. wyrokiem z 21 marca 2013 r. zmienił wyrok Sądu Rejonowego o tyle tylko, że
zasądził na rzecz powoda odszkodowanie i oddalił w całości apelację pozwanej.
Uzupełnił postępowanie dowodowe i ustalił, że powód w momencie wypowiedzenia
był członkiem związku zawodowego, do którego należało 21 osób. Potwierdził, że
pozwana nie zwróciła się do związku zawodowego o informację o osobach
podlegających obronie i naruszyła tryb konsultacji przewidziany art. 38 k.p. W
uchwale z 7 grudnia 2012 r., II PZP 3/12, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przepis ten
ma zastosowanie także wobec prezesa zarządu spółdzielni. Pozwana nie
podważała reprezentatywności organizacji związkowej (art. 251
ust. 2 ustawy o
związkach zawodowych). Nie było zasadne odwoływanie się przez pozwaną do
sprzeczności żądania z art. 8 k.p. Wypowiedzenie było zwykłe a nie kwalifikowane
w trybie art. 52 k.p. Zarzuty (przyczyna wypowiedzenia) w części miały charakter
ogólnikowy. Pozwana nie wskazała w treści pisma (wypowiedzeniu) o jakie
konkretnie przejawy niegospodarności i niekompetencji chodzi, na czym polegały i
do jakich zachowań powoda miały się odnosić. Nie zostały wykazane twierdzenia o
wyrządzeniu pozwanej szkód majątkowych w znacznych rozmiarach i nie stanowiły
przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. Natomiast pozostałe przyczyny
3
wypowiedzenia nie miały takiej wagi, aby na podstawie art. 8 k.p. pozbawić powoda
ochrony prawnej z art. 45 § 1 w związku z art. 8 k.p.
W skardze kasacyjnej pozwana zarzuciła naruszenie: 1) art. 38 § 1 k.p. w
związku z art. 251
ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych przez
niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż brak konsultacji z organizacją
związkową, która nie dopełnia kwartalnego obowiązku informacyjnego, stanowi
naruszenie art. 38 k.p., a ewentualnie także przez błędną wykładnię, polegającą na
uznaniu, że istotną okolicznością dla ich zastosowania jest reprezentatywność
organizacji związkowej, a nie tylko wywiązywanie się z kwartalnego obowiązku
informacyjnego; 2) art. 8 k.p. przez niewłaściwe zastosowanie polegające na
uznaniu, że roszczenie powoda korzystać może i to w całości z ochrony prawnej i
nie stanowi nadużycia uprawnień; 3) art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1
k.p.c. i 378 § 1 k.p.c. przez niewyjaśnienie podstawy odmowy słuszności
podniesionej w apelacji argumentacji naruszenia art. 38 k.p. przez wzgląd na art.
251
ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, co mogło mieć istotny wpływ na
rozstrzygnięcie, albowiem wskazuje, że Sąd Okręgowy mógł nie rozpoznać tak
ujętego zarzutu, a jego rozpoznanie zaś powinno prowadzić do oddalenia pozwu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skargi kasacyjnej uzasadniają uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Zarzuty procesowe skargi kasacyjnej ściśle wiążą się z jej zarzutami
materialnymi i przez taki pryzmat podlegają też ocenie. Naruszenie przepisów
postępowania ma znaczenie, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na
wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.). O wyniku sprawy decyduje zaś
zastosowanie prawa materialnego, gdyż to ono wyznacza jakie ustalenie faktyczne
i oceny prawne są konieczne. Pozwany zarzucał w sprawie, że związek zawodowy
nie realizował obowiązku z art. 251
ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Sąd w
rozpoznaniu sprawy skupił się na liczbie członków i reprezentatywności związku
zawodowego, natomiast pominął skutek zaniechania obowiązku kwartalnej
informacji, wynikający z tego przepisu. Sąd Najwyższy w uchwale składu
powiększonego 20 grudnia 2012 r., III PZP 7/12, rozstrzygnął, że
4
„Nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową informacji, o której
mowa w art. 251
ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) powoduje, że nie są
wadliwe czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z tą
organizacją, aż do dnia przedstawienia tej informacji”. Uchwała jest konkretna i
stanowcza. Stanowi odpowiedź na rozbieżność w orzecznictwie i problemy w
wykładni. Odnosi się również do konsultacji z art. 38 k.p. (art. 26 pkt 1 w związku z
art. 251
ust. 2 ustawy o związkach zawodowych). W tym miejscu uzasadnione
wydaje się przytoczenie tylko nieznacznej części argumentacji uchwały,
wskazującej, że przy interpretacji przepisów o związkach zawodowych trzeba mieć
na uwadze również sytuację pracodawcy i konieczność chronienia także jego
interesu, który trzeba widzieć w dążeniu do sprawnego funkcjonowania zakładu
pracy. Brak możliwości korzystania z uprawnień przysługujących zakładowej
organizacji związkowe – spełniającej warunki określone w art. 251
ust. 1 ustawy o
związkach zawodowych – będący skutkiem nieprzekazania pracodawcy informacji
z art. 251
ust. 2 tej ustawy, nie jest sankcją nadmiernie dolegliwą czy
nieproporcjonalną w stosunku do tego zaniedbania organizacji związkowej.
Wyrok objęty skargą zapadł już po uchwale Sądu Najwyższego z 20 grudnia
2012 r., III PZP 7/12 i Sąd Okręgowy nie powinien jej pominąć przy rozstrzyganiu
sporu, zwłaszcza, że jak wskazano pozwany stawiał zarzut braku informacji z art.
251
ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Ponadto uchwała nie ma mocy tylko
od chwili jej podjęcia, gdyż wykładnia odnosi się do regulacji prawnej od zmiany
ustawy o związkach zawodowych.
Przedwcześnie co najmniej Sąd Okręgowy ocenił, że naruszono art. 38 k.p.
W sprawie nie ustalono (w uzasadnieniu wyroku), czy związek zawodowy wypełnił
wskazany obowiązek, choć pozwany w skardze twierdzi, że kwestia ta nie była
sporna.
Po rozstrzygnięciu tej kwestii aktualna może być zatem ocena dalej idąca,
czyli dotycząca zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w rozumieniu art. 45 § 1
k.p. Sąd Okręgowy dokonał wprawdzie pewnej oceny w tym względzie, jednak nie
w kategoriach samodzielnego badania zasadności wypowiedzenia, lecz tylko w
aspekcie zarzutu naruszenia art. 8 k.p. przez przyznanie odszkodowania za samo
5
naruszenie przepisu o wypowiadaniu umowy o pracę. Przedwczesna jest więc
również ocena zarzut skargi o naruszeniu art. 8 k.p., gdyż odnoszony jest do
całości żądania, a to może wymagać dalszego badania, nie tylko naruszenia
przepisów o wypowiadaniu umów o pracę ale także samodzielnie zasadności
wypowiedzenia.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 39815
§ 1 k.p.c.
i art. 108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c.