Pełny tekst orzeczenia

27


POSTANOWIENIE
z dnia 9 marca 1999 r.

Sygn. SK 10/98



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wiesław Johann – przewodniczący
Stefan J. Jaworski
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – sprawozdawca
Ferdynand Rymarz
Jadwiga Skórzewska-Łosiak


po rozpoznaniu 9 marca 1999 r. na posiedzeniu niejawnym skargi Romana M. o stwierdzenie niezgodności:
przepisu art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395) z przepisem art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

umorzyć postępowanie.


Uzasadnienie:


Roman M. w skardze z 4 maja 1998 r. wniósł o stwierdzenie, iż przepis art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395) jest sprzeczny z przepisem art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu podał, iż od 1983 r. otrzymuje dodatek kombatancki, przysługujący na podstawie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Jednocześnie skarżący spełnia warunki uzyskania dodatku uregulowanego w ustawie z 31 maja 1996 r. o świadczeniach przysługujących osobom deportowanym do pracy przymusowej. Skarżący uważa, że przepis art. 1 ust. 2 pkt 1 tejże ustawy, zakazujący kumulacji świadczeń z niej wynikających z dodatkiem kombatanckim, narusza art. 67 ust. 1 konstytucji, przyznający obywatelom prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 30 czerwca 1998 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Romana M. W uzasadnieniu wskazano, że świadczenie pieniężne przewidziane w ustawie z 31 maja 1996 r. nie ma charakteru emerytalno–rentowego i nie nosi znamion zabezpieczenia społecznego. Ma ono charakter rekompensacyjny, a prawo do niego wynika wyłącznie z ustawy, a nie z konstytucji. Ponieważ naruszenie takiego prawa stanowi warunek merytoryczny rozpoznania skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania jej – jako oczywiście bezzasadnej – dalszego biegu.
Postanowienie to zostało zaskarżone. Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 31 sierpnia 1998 r. uwzględnił zażalenie i nadał dalszy bieg sprawie.
Prokurator Generalny w piśmie z 21 października 1998 r. wyraził stanowisko, iż art. 1 ust. 2 pkt 1 zaskarżonej ustawy nie jest niezgodny z art. 67 ust. 1 konstytucji. Powołując się na orzecznictwo TK oraz akty prawa międzynarodowego Prokurator Generalny dowodził, że świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej nie mieści się w zakresie pojęcia zabezpieczenia społecznego, lecz stanowi formę zadośćuczynienia za krzywdy osobom deportowanym.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w piśmie z 4 stycznia 1999 r. także zajął stanowisko, iż kwestionowany przepis ustawy z 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej nie jest sprzeczny z art. 67 ust. 1 konstytucji. Oba konkurujące świadczenia (z kwestionowanej ustawy i dodatek kombatancki), ze względu na podobieństwo represji, z którymi są związane, mają podobny charakter prawny; są świadczeniami z zabezpieczenia społecznego. Obowiązuje zasada, zgodnie z którą świadczenia tego rodzaju nie mogą być kumulowane. Uprawniony może skorzystać, według swego wyboru, tylko z jednego z nich.
1 marca 1999 r. – a zatem już po zawiadomieniu o wyznaczonym terminie rozprawy – do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo pełnomocnika skarżącego informujące o śmierci Romana M. Do pisma dołączono odpis skrócony aktu zgonu, z którego wynika, że Skarżący Roman M. zmarł 24 listopada 1998 roku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Art. 79 konstytucji stanowi, iż “każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji”. Z przepisu tego wynika, że prawo wniesienia skargi służy wyłącznie temu podmiotowi, którego wolności konstytucyjne lub prawa są naruszane. Legitymację do zaskarżenia przepisu posiada tylko ta osoba (fizyczna lub prawna), której prawa kwestionowany przepis dotyczy. Art. 79 konstytucji daje podstawę do sformułowania tezy, iż jedną z przesłanek materialnych skargi konstytucyjnej stanowi osobiste zainteresowanie skarżącego w rozstrzygnięciu przez Trybunał Konstytucyjny jego skargi (por. B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 1999, s. 410). “Podmiot występujący ze skargą musi być osobiście zainteresowany w zniesieniu naruszenia jego praw” (M. Masternak–Kubiak, Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1998, s. 48).
W świetle powyższych ustaleń nie budzi wątpliwości, że prawo wniesienia skargi jest prawem osobistym i ściśle związanym z określonym podmiotem. Śmierć skarżącego oznacza zatem wygaśnięcie prawa przysługującego mu na podstawie art. 79 konstytucji. Wobec odpadnięcia jednej z materialnoprawnych przesłanek skargi, wydanie orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny staje się niedopuszczalne, co zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK stanowi podstawę umorzenia postępowania.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.