Pełny tekst orzeczenia

170



POSTANOWIENIE*
z dnia 16 października 2000 r.

Sygn. Ts 98/99



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska – przewodnicząca
Zdzisław Czeszejko-Sochacki – sprawozdawca
Lech Garlicki

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 czerwca 2000 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Stanisława K.,

p o s t a n a w i a:

I. Umorzyć postępowanie w sprawie zgodności:

1) załącznika nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie rodzajów dyplomów i świadectw wydawanych przez szkoły i inne placówki oświatowe, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie ochrony osób i mienia, minimalnego zakresu programów kursów pracowników ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminacyjnych i trybu ich składania, składu komisji egzaminacyjnej i sposobu przeprowadzania egzaminu (Dz.U. Nr 113, poz. 731),

2) paragrafu 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz.U. Nr 30, poz. 299) z art. 2, art. 10, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

II. W pozostałym zakresie nie uwzględnić zażalenia.


Uzasadnienie:

1. W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 26 ust. 3 pkt 2, art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535) z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz niezgodność art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740), załącznika nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie rodzajów dyplomów i świadectw wydawanych przez szkoły i inne placówki oświatowe, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie ochrony osób i mienia, minimalnego zakresu programów kursów pracowników ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminacyjnych i trybu ich składania, składu komisji egzaminacyjnej i sposobu przeprowadzania egzaminu (Dz.U. Nr 113, poz. 731) oraz paragrafu 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz.U. Nr 30, poz. 299) z art. 2, art. 10, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Skarżący zarzucił m.in., iż zaskarżone przepisy ustawy o ochronie osób i mienia nie spełniają wymogów określoności wynikających z art. 2 Konstytucji. Z kolei art. 34 i art. 35 zawierają delegację ustawową o charakterze blankietowym i nie spełniającą wymogów zawartych w art. 92 ust. 1 Konstytucji. W konsekwencji wydane na ich podstawie rozporządzenia wkraczają w materię zastrzeżoną, zdaniem skarżącego, wyłącznie dla ustawy. Taki stan rzeczy narusza nakaz dokonywania ograniczeń praw jednostki w ustawie, o którym mowa w art. 31 ust. 3, art. 22 i art. 10 Konstytucji. Zawarte w zaskarżonych rozporządzeniach wymogi jakie musi spełnić pracownik ochrony naruszają, w ocenie skarżącego, konstytucyjną zasadę równości.

W piśmie procesowym z 22 maja 2000 r. skarżący wskazał, iż zakwestionowane akty normatywne naruszają jego prawo do wolności gospodarczej zagwarantowane w art. 20 i art. 22 Konstytucji. Decyzją z 24 listopada 1998 r. Komendant Wojewódzki Policji w R. odmówił wydania skarżącemu licencji pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia ze względu na niedostarczenie przez niego wszystkich wymaganych dokumentów. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Komendanta Głównego Policji z 4 stycznia 1999 r. W uzasadnieniu Komendant Główny wskazał, iż skarżący nie przedstawił orzeczenia lekarskiego o posiadaniu zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań pracownika ochrony oraz świadectwa potwierdzającego ukończenie szkoły lub kursu pracowników ochrony drugiego stopnia. Na tę decyzję skarżący złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została oddalona wyrokiem z 15 kwietnia 1999 r. (sygn. akt II SA 236/99).

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 28 czerwca 2000 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując, iż skarżący nie uzasadnił dlaczego wprowadzone przez zaskarżone przepisy ograniczenia wolności gospodarczej są niedopuszczalne. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż zarzuty skierowane przeciwko art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, załącznikowi nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie rodzajów dyplomów i świadectw wydawanych przez szkoły i inne placówki oświatowe, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie ochrony osób i mienia, minimalnego zakresu programów kursów pracowników ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminacyjnych i trybu ich składania, składu komisji egzaminacyjnej i sposobu przeprowadzania egzaminu, art. 3 ust. 1 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego oraz § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej nie mogą zostać rozpoznane, gdyż przepisy te nie stanowiły podstawy wydania względem skarżącego ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W zażaleniu z 4 sierpnia 2000 r. skarżący cofnął wniosek w części dotyczącej zbadania zgodności z Konstytucją załączników nr 3 i 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 731) oraz przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 299). W pozostałym zakresie skarżący wniósł o merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącego Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze przyjął zawężającą interpretację prawa do skargi, w myśl której przed złożeniem skargi konstytucyjnej skarżący musi poddać się ustawowym rygorom, które uważa za niekonstytucyjne. W zażaleniu podniesiono, iż nie jest to konieczne. Skarżący powtórzył zarzuty przemawiające, jego zdaniem, za naruszeniem przez zaskarżone przepisy wolności gospodarczej. Ponadto skarżący wskazał, iż ograniczenia tej wolności zawarte w aktach podustawowych naruszają art. 31 ust. 3 Konstytucji, w myśl którego ograniczenia konstytucyjnych praw jednostki mogą być ustanowione tylko w ustawie. Wymogowi odbycia badań psychologicznych skarżący zarzucił brak określenia ustawowych kryteriów oceny oraz brak trybu odwołania się od powyższej opinii.

2. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Podstawowy zarzut sformułowany w skardze konstytucyjnej dotyczy nieuzasadnionego ograniczenia działalności gospodarczej. Zdaniem skarżącego ograniczenie to polega na tym, iż w stosunku do osób zamierzających prowadzić działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony osób i mienia wymaga się spełnienia szeregu warunków takich, jakie wymagane są od pracowników ochrony. Skarżący uważa, iż ze względu na odmienny charakter zadań realizowanych przez osobę kierującą taką firmą i osobę zatrudnioną w niej jako pracownik ochrony zrównanie warunków jest nieuzasadnione. Z tego powodu, zdaniem skarżącego, uznać należy, iż warunki zawarte w art. 26 ust. 3 pkt 2 i art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie osób i mienia są niezgodne z Konstytucją. Ponadto art. 34 i art. 35 ust. 2 przedmiotowej ustawy zawierają blankietowe delegacje ustawowe. W konsekwencji prowadzi to do naruszenia wyrażonego w art. 31 ust. 3 Konstytucji nakazu ograniczania konstytucyjnych praw jednostki w drodze ustawy oraz wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadę określoności. Zarzut naruszenia tej ostatniej zasady sformułował skarżący również względem art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
Zaskarżone przepisy nie odnoszą się wprost do osób zamierzających prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Formułują one wymagania kwalifikacyjne, jakie powinien spełniać pracownik ochrony fizycznej ubiegający się o wydanie licencji pierwszego i drugiego stopnia. Kwestia zasadności tych wymagań nie jest przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej. Zarzut zawarty w skardze konstytucyjnej dotyczy ograniczenia prawa do zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług ochrony osób i mienia. Jednak błędnie został on sformułowany względem art. 26 ust. 3 pkt 2 i art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 przedmiotowej ustawy, bowiem przepisy te określają jedynie warunki konieczne do uzyskania licencji pracownika ochrony, czyli osoby zatrudnionej w agencji a nie prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Zasady prowadzenia tego typu działalności gospodarczej zostały sformułowane w rozdziale 4 przedmiotowej ustawy, który podjęcie jej uzależnia od posiadania koncesji (art. 15 ust. 1 ustawy). Uzyskanie koncesji uwarunkowane jest spełnieniem wymagań stawianych przez art. 17 ust. 1 ustawy, który w swoim pkt. 1 odwołuje się do art. 27 ust. 1 i art. 29 ust. 1 ustawy. Dlatego też przyjąć należy, iż normatywną podstawą stosowania względem osób zamierzających podjąć działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony i mienia takich samych warunków, jak dla pracowników ochrony, stanowi art. 17 ust. 1 ustawy. Z powyższego wynika, iż zarzuty zawarte w skardze konstytucyjnej powinny być skierowane przede wszystkim przeciwko art. 17 ust. 1 ustawy. Przepis ten pozostaje jednak poza granicami przedmiotowymi skargi konstytucyjnej.
Uczynienie przedmiotem skargi konstytucyjnej wyłącznie przepisów dotyczących warunków uzyskiwania licencji pracownika ochrony drugiego stopnia – art. 26 ust. 3 pkt 2 i art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie osób i mienia w związku z art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego – nie może stanowić podstawy dla dokonania ich oceny, z punktu widzenia naruszenia wolności gospodarczej osoby zamierzającej prowadzić działalność gospodarczą, w zakresie ochrony osób i mienia. Dotyczy to również art. 34 i art. 35 ustawy o ochronie osób i mienia, które określają warunki bezpośrednio dotyczące osób ubiegających się o licencję pracowników ochrony. Ich zastosowanie do osób zamierzających prowadzić działalność gospodarczą w tym zakresie wynika z art. 17 ust. 1 w związku z art. 15 ust. 1 przedmiotowej ustawy, wprowadzającym warunek posiadania koncesji na prowadzenie działalności, a przedsiębiorca ubiegający się o koncesję powinien posiadać licencję drugiego stopnia. Z tego względu również art. 34 i art. 35 zaskarżonej ustawy nie można w niniejszej sprawie oceniać z punktu widzenia zasady wolności gospodarczej.
Należy podkreślić, iż sam zarzut sformułowania w art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy blankietowych delegacji i naruszenia w ten sposób art. 92 Konstytucji nie może być podstawą skargi konstytucyjnej. Konieczne jest wykazanie, iż wadliwe sformułowanie delegacji ustawowej doprowadziło do naruszenia praw lub wolności skarżącego. Dotyczy to również zarzutu naruszenia zasady określoności i naruszenia nakazu ograniczania konstytucyjnych praw jednostki przez ustawę. Na marginesie należy zauważyć, iż wbrew twierdzeniom skarżącego, z art. 31 ust. 3 Konstytucji nie wynika absolutny zakaz wprowadzania takich ograniczeń w drodze rozporządzenia wykonawczego do ustawy. Ustalenie dopuszczalnego stopnia szczegółowości uregulowania danej materii w ustawie i w rozporządzeniu wykonawczym zależy przede wszystkim od materii, która poddana jest regulacji (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 listopada 1999 r., sygn. akt K. 28/98, OTK ZU Nr 7/1999 r., poz. 156, s. 786 i nast.).
Ze względu na fakt, iż zarzut niezgodności art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie osób i mienia z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji został sformułowany dopiero w zażaleniu, a więc z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej, nie może on być rozpoznany w niniejszym postępowaniu.
Wycofanie przez skarżącego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją załączników nr 3 i 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. i § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. oznacza wycofanie skargi w tym zakresie. Skutkuje to umorzeniem postępowania odnośnie wskazanych wyżej przepisów.
Reasumując należy stwierdzić, iż nieprawidłowe wskazanie podstawy ustawowej, z której wynika ograniczenie wolności gospodarczej skarżącego oznacza brak wskazania sposobu naruszenia tej wolności przez zaskarżone przepisy.

Wobec powyższego należało orzec jak na wstępie.