T 31/01
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
44
POSTANOWIENIE
z dnia 14 sierpnia 2001 r.
Sygn. T. 31/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zdzisław Czeszejko-Sochacki
po rozpoznaniu 14 sierpnia 2001 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości z 16 lipca 2001 r. o stwierdzenie, że:
1) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 11 ust. 6, art. 11 ust. 9, art. 12, art. 26 pkt 12 i art. 30 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733) są niezgodne z art. art. 64 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 21 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w zw. z art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności;
2) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 11 ust. 6, art. 11 ust. 9, art. 12, art. 14 ust. 4, art. 14 ust. 6, art. 26 pkt 12 i art. 30 ustawy powołanej w pkt 1 są niezgodne z art. 7 w zw. z art. 112 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 12, art. 26 ust. 1 ustawy powołanej w pkt. 1 są niezgodne z art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
4) art. 5 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
5) art. 11 ust. 6 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
6) art. 14 ust. 4 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
7) art. 14 ust.4 i art. 14 ust. 6 ustawy powołanej w pkt. 1 są niezgodne z art. 10 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n a w i a :
na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 643, zm.: z 2000 r. Nr 48, poz. 552, Nr 53, poz. 638) odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
Uzasadnienie:
1. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości, wnioskiem z 16 lipca 2001 r., zwróciło się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że przywołane w sentencji postanowienia przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733) są niezgodne z przywołanymi tam wzorcami Konstytucji i Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Wnioskodawca dopatruje się niekonstytucyjności wskazanych przepisów ustawy tym, iż we wskazanych przepisach ustawodawca wprowadził ograniczenie prawa własności z naruszeniem wymagań określonych we wskazanych wzorcach konstytucyjnych, w szczególności w sytuacji nieistnienia przesłanek wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ograniczenia te naruszają , zdaniem wnioskodawcy, istotę prawa własności niwecząc prawo właścicieli nieruchomości do pobierania pożytków z najmu lokali, koniecznych dla zachowania majątku w stanie niepogorszonym. Jednocześnie, wbrew normie art. 21 ust. 2 Konstytucji, nie przewidziano słusznych odszkodowań. Ciężar wprowadzonych ograniczeń ustawodawca przerzucił na właścicieli nieruchomości. Naruszono prawa właścicieli słusznie nabyte.
Ponadto przedmiotowa ustawa została uchwalona, w ocenie wnioskodawcy, z naruszeniem regulaminu Sejmu uchwalonego na podstawie art. 112 Konstytucji RP. Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, co uniemożliwiło właścicielom nieruchomości dostosować się do nowej sytuacji. Ustawa ponadto, zdaniem wnioskodawcy, działa wstecz, gdyż oddziaływuje na stosunki prawne powstałe przed dniem jej wejścia w życie. Takie działanie ustawodawcy podważa zaufanie obywateli do państwa.
Zarządzeniem sędziego TK z 23 lipca 2001r. wnioskodawca wezwany został do usunięcia braków formalnych wniosku, w szczególności przez wykazanie, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości należy do grupy podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, tzn. że wnioskodawca wyposażony jest w legitymację procesową.
W piśmie z 30 lipca 2001 r., wnioskodawca wyraża pogląd, iż jest uprawniony do złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości jest osobą prawną wpisaną do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku pod nr Rej. St. – 828.
Zdaniem wnioskodawcy, stowarzyszenie jest organizacją zawodową stowarzyszającą m.in. 1) właścicieli nieruchomości wynajmujących lokale w warunkach profesjonalnych, w dużym rozmiarze w celu osiągnięcia zysku, jako głównego źródła utrzymania; 2) zawodowych zarządców i administratorów nieruchomości dokonujących czynności zarządu w imieniu i na rachunek właścicieli nieruchomości; 3) zawodowych zarządców nieruchomości wydzierżawiających nieruchomości od właścicieli nieruchomości w celu ich dalszego wynajmowania w warunkach profesjonalnych, w dużym rozmiarze w celu osiągnięcia zysku.
Celem zaś stowarzyszenia jest dążenie do odzyskania przez właścicieli pełnego prawa dysponowania własnością i dążenie do doprowadzenia zasad gospodarki domami prywatnymi do pełnej opłacalności.
2. W toku wstępnego rozpoznania wniosku Trybunał Konstytucyjny zbadał warunki formalne, a w szczególności legitymację Wnioskodawcy co do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jak wynika z wymienionego wyżej zarządzenia sędziego TK z 23 lipca 2001 r. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości zostało wezwane do wyjaśnienia tej wątpliwości, na co złożyło stosowne wyjaśnienie w piśmie z 30 lipca 2001 r.
Z przedstawionych w tej sprawie dokumentów wynika, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989r. prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. Nr 20, poz. 104 ze zm.) i wpisane jest do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku pod nr Rej. St. – 828. Na skutek wprowadzenia z dniem 1 stycznia 2001 r. ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, stowarzyszenia podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego z zastrzeżeniami wynikającymi z ustawy (art. 8 ust. 1 ustawy). Z nadesłanego jednolitego tekstu statutu stowarzyszenia, wynika, iż członkiem stowarzyszenia może być każda osoba fizyczna, która jest właścicielem, współwłaścicielem, zarządcą lub administratorem nieruchomości położonej w RP (§ 5 ust. 1 statutu), to znaczy może być każda osoba, która spełnia wymienione przesłanki. Nie musi natomiast osoba taka trudnić się zawodowo wynajmem lokali w warunkach profesjonalnych, być zawodowym zarządcą lub administratorem nieruchomości, nie musi być wreszcie zawodowym zarządcą dzierżawiącym nieruchomości od właścicieli w celu ich dalszego wynajmowania w warunkach profesjonalnych.
Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP prawo do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności określonych aktów normatywnych w trybie tzw. kontroli abstrakcyjnej, przysługuje ogólnokrajowym organom związków zawodowych oraz ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. W świetle tego przepisu wymaga wyjaśnienia status prawny Wnioskodawcy, a więc czy Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości może być zaliczone do organizacji zawodowych. Podkreślić należy przy tym, że podmioty w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należą do grupy wnioskodawców o ograniczonej legitymacji, w sytuacji gdy akt normatywny sprawy objętych zakresem ich działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Jak to wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny, prawo tych podmiotów do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego nie ma charakteru ogólnej zasady, ale winno być ujmowane jako ich szczególne (wyjątkowe) uprawnienie. Dlatego zakres tego uprawnienia nie powinien być interpretowany rozszerzająco (por. wyrok z 30 maja 2000 r., sygn. U. 5/99; OTK ZU Nr 4/2000, poz. 114, s. 615).
W tej sprawie jednak niezbędne było wyjaśnienie, czy Wnioskodawca może być zaliczony do kategorii organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, z punktu widzenia faktycznych ustaleń i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
Jak to wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny w sprawie sygn. akt U. 5/99, podmiot, któremu można przypisać cechy organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, winien spełniać określone kryteria, a mianowicie kryterium podmiotowe (zrzeszać osoby fizyczne), kryterium przedmiotowe (członkowie danej organizacji winni stale i w celach zarobkowych wykonywać jedno lub kilka wyodrębnionych zajęć, które mogą być uznane za zawód) oraz kryterium funkcjonalne (podstawowym celem i funkcją takiej organizacji winno być reprezentowanie interesów całego środowiska, całej grupy zawodowej).
W rozpoznawanej sprawie trudno byłoby uznać, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości jest organizacja zawodową, mając zwłaszcza na uwadze, iż podstawą działania jest ustawa prawo o stowarzyszeniach. Zgodnie z postanowieniem § 5 ust. 1 statutu: “członkiem zwyczajnym stowarzyszenia może być każda osoba fizyczna, która jest właścicielem, współwłaścicielem, zarządcą lub administratorem nieruchomości położonej w RP” (kryterium podmiotowe). Cele Unii (kryterium funkcjonalne) określone zostały w § 3 statutu, w tym “reprezentowanie interesów organizacji właścicieli nieruchomości wobec organów władzy i administracji rządowej i samorządowej w sprawach związanych z reprywatyzacją, zarządzaniem i administracją nieruchomości” (§ 3 pkt 1); “dążenie do odzyskania przez właścicieli pełnego prawa dysponowania swoją własnością” (§ 3 pkt 2).
Dla sprecyzowania na potrzeby niniejszej sprawy, czy wnioskodawca może korzystać z przymiotu “organizacji zawodowej”, dodatkowo wyjaśnienia wymaga kryterium przedmiotowe. Jak podkreślił to już Trybunał we wspomnianym wyroku U. 5/99, przymiotnik “zawodowy” używany jest w znaczeniu: “dotyczący określonego zawodu, związany z ludźmi wykonującymi określony zawód”, “mający związek z zawodem lub wykonywaniem zawodu”, przy czym nazwa “zawód” oznacza zajęcie, którego osoba się wyuczyła i które stale wykonuje dla pieniędzy, czerpiąc z tego środki utrzymania. Powinien być związany z pewnym rodzajem działalności, charakteryzującym się tym, iż wykonywana ona może być tylko przez osoby fizyczne, a tylko wyjątkowo na zasadzie pewnej konwencji pojęciowej lub terminologicznej przez osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne.
Na poziomie wykładni językowej, jak zaznaczył Trybunał Konstytucyjny, pojęcie zawodu jest z reguły związane z posiadaniem określonych umiejętności lub kwalifikacji. Na ogół zawód wykonywany jest w ramach stosunku pracy, albo – w przypadkach tzw. wolnych zawodów – w ramach innych stosunków prawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenia). Na potrzeby niniejszej warto wyjaśnić pojęcie “właściciel nieruchomości”. Własność, jako instytucja prawa cywilnego – prawa rzeczowego. Jako kategoria prawna – najogólniej własność jest prawem rzeczowym, podmiotowym o charakterze bezwzględnym, mającym w zasadzie za przedmiot rzecz; daje najpełniejszą władzę nad rzeczą; w kategorii ekonomicznej – właścicielem jest osoba faktycznie władająca w swoim interesie określonym dobrem majątkowym (por. Kodeks cywilny. Komentarz, tom I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 1997, Wyd. C.H. Beck, s. 294-297). Termin “własność” w rozumieniu konstytucji ma inną treść aniżeli w znaczeniu prawa cywilnego. Obejmuje bowiem także wszelkie inne prawa majątkowe. Inaczej mówiąc – własność w ujęciu konstytucji jest synonimem mienia (J. Ignatowicz, Glosa do orzeczenia TK z 31 maja 1989 r., sygn. K. 2/88, PiP z. 2/1990). W tym znaczeniu, sam fakt bycia właścicielem nieruchomości nie oznacza zawodu jako pewnego rodzaju działalności, o której była mowa w cytowanym wyroku TK w sprawie U. 5/99.
Z tych wszystkich względów nie można było na gruncie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji zaliczyć Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości do kręgu podmiotów uprawnionych do wszczęcia postępowania przez Trybunałem Konstytucyjnym, i dlatego należało na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
Od niniejszego postanowienia przysługuje zażalenie do Trybunału Konstytucyjnego w terminie 7 dni od daty doręczenia tego postanowienia (art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).
POSTANOWIENIE
z dnia 14 sierpnia 2001 r.
Sygn. T. 31/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zdzisław Czeszejko-Sochacki
po rozpoznaniu 14 sierpnia 2001 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości z 16 lipca 2001 r. o stwierdzenie, że:
1) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 11 ust. 6, art. 11 ust. 9, art. 12, art. 26 pkt 12 i art. 30 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733) są niezgodne z art. art. 64 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 21 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w zw. z art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności;
2) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 11 ust. 6, art. 11 ust. 9, art. 12, art. 14 ust. 4, art. 14 ust. 6, art. 26 pkt 12 i art. 30 ustawy powołanej w pkt 1 są niezgodne z art. 7 w zw. z art. 112 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3) art. 5, art. 9 ust. 1 i art. 28 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 2, art. 12, art. 26 ust. 1 ustawy powołanej w pkt. 1 są niezgodne z art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
4) art. 5 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
5) art. 11 ust. 6 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
6) art. 14 ust. 4 ustawy powołanej w pkt. 1 jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
7) art. 14 ust.4 i art. 14 ust. 6 ustawy powołanej w pkt. 1 są niezgodne z art. 10 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n a w i a :
na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 643, zm.: z 2000 r. Nr 48, poz. 552, Nr 53, poz. 638) odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
Uzasadnienie:
1. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości, wnioskiem z 16 lipca 2001 r., zwróciło się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że przywołane w sentencji postanowienia przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733) są niezgodne z przywołanymi tam wzorcami Konstytucji i Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Wnioskodawca dopatruje się niekonstytucyjności wskazanych przepisów ustawy tym, iż we wskazanych przepisach ustawodawca wprowadził ograniczenie prawa własności z naruszeniem wymagań określonych we wskazanych wzorcach konstytucyjnych, w szczególności w sytuacji nieistnienia przesłanek wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ograniczenia te naruszają , zdaniem wnioskodawcy, istotę prawa własności niwecząc prawo właścicieli nieruchomości do pobierania pożytków z najmu lokali, koniecznych dla zachowania majątku w stanie niepogorszonym. Jednocześnie, wbrew normie art. 21 ust. 2 Konstytucji, nie przewidziano słusznych odszkodowań. Ciężar wprowadzonych ograniczeń ustawodawca przerzucił na właścicieli nieruchomości. Naruszono prawa właścicieli słusznie nabyte.
Ponadto przedmiotowa ustawa została uchwalona, w ocenie wnioskodawcy, z naruszeniem regulaminu Sejmu uchwalonego na podstawie art. 112 Konstytucji RP. Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, co uniemożliwiło właścicielom nieruchomości dostosować się do nowej sytuacji. Ustawa ponadto, zdaniem wnioskodawcy, działa wstecz, gdyż oddziaływuje na stosunki prawne powstałe przed dniem jej wejścia w życie. Takie działanie ustawodawcy podważa zaufanie obywateli do państwa.
Zarządzeniem sędziego TK z 23 lipca 2001r. wnioskodawca wezwany został do usunięcia braków formalnych wniosku, w szczególności przez wykazanie, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości należy do grupy podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, tzn. że wnioskodawca wyposażony jest w legitymację procesową.
W piśmie z 30 lipca 2001 r., wnioskodawca wyraża pogląd, iż jest uprawniony do złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości jest osobą prawną wpisaną do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku pod nr Rej. St. – 828.
Zdaniem wnioskodawcy, stowarzyszenie jest organizacją zawodową stowarzyszającą m.in. 1) właścicieli nieruchomości wynajmujących lokale w warunkach profesjonalnych, w dużym rozmiarze w celu osiągnięcia zysku, jako głównego źródła utrzymania; 2) zawodowych zarządców i administratorów nieruchomości dokonujących czynności zarządu w imieniu i na rachunek właścicieli nieruchomości; 3) zawodowych zarządców nieruchomości wydzierżawiających nieruchomości od właścicieli nieruchomości w celu ich dalszego wynajmowania w warunkach profesjonalnych, w dużym rozmiarze w celu osiągnięcia zysku.
Celem zaś stowarzyszenia jest dążenie do odzyskania przez właścicieli pełnego prawa dysponowania własnością i dążenie do doprowadzenia zasad gospodarki domami prywatnymi do pełnej opłacalności.
2. W toku wstępnego rozpoznania wniosku Trybunał Konstytucyjny zbadał warunki formalne, a w szczególności legitymację Wnioskodawcy co do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jak wynika z wymienionego wyżej zarządzenia sędziego TK z 23 lipca 2001 r. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości zostało wezwane do wyjaśnienia tej wątpliwości, na co złożyło stosowne wyjaśnienie w piśmie z 30 lipca 2001 r.
Z przedstawionych w tej sprawie dokumentów wynika, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989r. prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. Nr 20, poz. 104 ze zm.) i wpisane jest do rejestru stowarzyszeń prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku pod nr Rej. St. – 828. Na skutek wprowadzenia z dniem 1 stycznia 2001 r. ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, stowarzyszenia podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego z zastrzeżeniami wynikającymi z ustawy (art. 8 ust. 1 ustawy). Z nadesłanego jednolitego tekstu statutu stowarzyszenia, wynika, iż członkiem stowarzyszenia może być każda osoba fizyczna, która jest właścicielem, współwłaścicielem, zarządcą lub administratorem nieruchomości położonej w RP (§ 5 ust. 1 statutu), to znaczy może być każda osoba, która spełnia wymienione przesłanki. Nie musi natomiast osoba taka trudnić się zawodowo wynajmem lokali w warunkach profesjonalnych, być zawodowym zarządcą lub administratorem nieruchomości, nie musi być wreszcie zawodowym zarządcą dzierżawiącym nieruchomości od właścicieli w celu ich dalszego wynajmowania w warunkach profesjonalnych.
Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP prawo do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności określonych aktów normatywnych w trybie tzw. kontroli abstrakcyjnej, przysługuje ogólnokrajowym organom związków zawodowych oraz ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. W świetle tego przepisu wymaga wyjaśnienia status prawny Wnioskodawcy, a więc czy Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości może być zaliczone do organizacji zawodowych. Podkreślić należy przy tym, że podmioty w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należą do grupy wnioskodawców o ograniczonej legitymacji, w sytuacji gdy akt normatywny sprawy objętych zakresem ich działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Jak to wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny, prawo tych podmiotów do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego nie ma charakteru ogólnej zasady, ale winno być ujmowane jako ich szczególne (wyjątkowe) uprawnienie. Dlatego zakres tego uprawnienia nie powinien być interpretowany rozszerzająco (por. wyrok z 30 maja 2000 r., sygn. U. 5/99; OTK ZU Nr 4/2000, poz. 114, s. 615).
W tej sprawie jednak niezbędne było wyjaśnienie, czy Wnioskodawca może być zaliczony do kategorii organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, z punktu widzenia faktycznych ustaleń i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
Jak to wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny w sprawie sygn. akt U. 5/99, podmiot, któremu można przypisać cechy organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, winien spełniać określone kryteria, a mianowicie kryterium podmiotowe (zrzeszać osoby fizyczne), kryterium przedmiotowe (członkowie danej organizacji winni stale i w celach zarobkowych wykonywać jedno lub kilka wyodrębnionych zajęć, które mogą być uznane za zawód) oraz kryterium funkcjonalne (podstawowym celem i funkcją takiej organizacji winno być reprezentowanie interesów całego środowiska, całej grupy zawodowej).
W rozpoznawanej sprawie trudno byłoby uznać, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości jest organizacja zawodową, mając zwłaszcza na uwadze, iż podstawą działania jest ustawa prawo o stowarzyszeniach. Zgodnie z postanowieniem § 5 ust. 1 statutu: “członkiem zwyczajnym stowarzyszenia może być każda osoba fizyczna, która jest właścicielem, współwłaścicielem, zarządcą lub administratorem nieruchomości położonej w RP” (kryterium podmiotowe). Cele Unii (kryterium funkcjonalne) określone zostały w § 3 statutu, w tym “reprezentowanie interesów organizacji właścicieli nieruchomości wobec organów władzy i administracji rządowej i samorządowej w sprawach związanych z reprywatyzacją, zarządzaniem i administracją nieruchomości” (§ 3 pkt 1); “dążenie do odzyskania przez właścicieli pełnego prawa dysponowania swoją własnością” (§ 3 pkt 2).
Dla sprecyzowania na potrzeby niniejszej sprawy, czy wnioskodawca może korzystać z przymiotu “organizacji zawodowej”, dodatkowo wyjaśnienia wymaga kryterium przedmiotowe. Jak podkreślił to już Trybunał we wspomnianym wyroku U. 5/99, przymiotnik “zawodowy” używany jest w znaczeniu: “dotyczący określonego zawodu, związany z ludźmi wykonującymi określony zawód”, “mający związek z zawodem lub wykonywaniem zawodu”, przy czym nazwa “zawód” oznacza zajęcie, którego osoba się wyuczyła i które stale wykonuje dla pieniędzy, czerpiąc z tego środki utrzymania. Powinien być związany z pewnym rodzajem działalności, charakteryzującym się tym, iż wykonywana ona może być tylko przez osoby fizyczne, a tylko wyjątkowo na zasadzie pewnej konwencji pojęciowej lub terminologicznej przez osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne.
Na poziomie wykładni językowej, jak zaznaczył Trybunał Konstytucyjny, pojęcie zawodu jest z reguły związane z posiadaniem określonych umiejętności lub kwalifikacji. Na ogół zawód wykonywany jest w ramach stosunku pracy, albo – w przypadkach tzw. wolnych zawodów – w ramach innych stosunków prawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenia). Na potrzeby niniejszej warto wyjaśnić pojęcie “właściciel nieruchomości”. Własność, jako instytucja prawa cywilnego – prawa rzeczowego. Jako kategoria prawna – najogólniej własność jest prawem rzeczowym, podmiotowym o charakterze bezwzględnym, mającym w zasadzie za przedmiot rzecz; daje najpełniejszą władzę nad rzeczą; w kategorii ekonomicznej – właścicielem jest osoba faktycznie władająca w swoim interesie określonym dobrem majątkowym (por. Kodeks cywilny. Komentarz, tom I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 1997, Wyd. C.H. Beck, s. 294-297). Termin “własność” w rozumieniu konstytucji ma inną treść aniżeli w znaczeniu prawa cywilnego. Obejmuje bowiem także wszelkie inne prawa majątkowe. Inaczej mówiąc – własność w ujęciu konstytucji jest synonimem mienia (J. Ignatowicz, Glosa do orzeczenia TK z 31 maja 1989 r., sygn. K. 2/88, PiP z. 2/1990). W tym znaczeniu, sam fakt bycia właścicielem nieruchomości nie oznacza zawodu jako pewnego rodzaju działalności, o której była mowa w cytowanym wyroku TK w sprawie U. 5/99.
Z tych wszystkich względów nie można było na gruncie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji zaliczyć Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości do kręgu podmiotów uprawnionych do wszczęcia postępowania przez Trybunałem Konstytucyjnym, i dlatego należało na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
Od niniejszego postanowienia przysługuje zażalenie do Trybunału Konstytucyjnego w terminie 7 dni od daty doręczenia tego postanowienia (art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).