Pełny tekst orzeczenia

205



POSTANOWIENIE
z dnia 2 października 2001 r.
Sygn. akt Ts 17/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Lech Garlicki – przewodniczący
Jadwiga Skórzewska-Łosiak – sprawozdawca
Marek Safjan

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 24 kwietnia 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Leszka Kwietnia,

p o s t a n a w i a:

uwzględnić zażalenie.


UZASADNIENIE:

W skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego przez pełnomocnika skarżącego skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność art. 72 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 ze zm.) z art. 32, art. 45 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Istoty niezgodności kwestionowanego przepisu upatrywał pełnomocnik skarżącego w zróżnicowaniu ochrony prawnej w czasie trwania kampanii wyborczej oraz po wyborach. Prowadzi to – zdaniem skarżącego – do ustawowego wyłączenia możliwości wznowienia postępowania, pomimo ujawnienia w sprawie nowych dowodów, a w konsekwencji pozbawia skarżącego możliwości sprawiedliwego rozpoznania sprawy.
Skargę konstytucyjną sformułowano w oparciu o następujący stan faktyczny. Postanowieniem z 7 października 1998 r. (sygn. akt I Ns 113/98), wydanym na podstawie art. 72 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (dalej: ordynacja wyborcza), Sąd Okręgowy w Świdnicy nakazał skarżącemu sprostowanie informacji zawartych w liście otwartym do jednego z kandydatów na radnych, przeproszenie kandydata oraz wpłatę kwoty pieniężnej na cel charytatywny. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, postanowieniem z 12 października 1998 r. (sygn. akt I A/Cz 846/98), oddalił apelację skarżącego od powyższego orzeczenia. W dniu 7 kwietnia 2000 r. wydane zostały przez Naczelny Sąd Administracyjny orzeczenia (sygn. akt II S.A./Wr 810/98, II S.A./Wr 1681/98) potwierdzające – zdaniem skarżącego – okoliczności podniesione przez niego w liście otwartym. W związku z tym skarżący skierował 9 lipca 2000 r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu skargę o wznowienie postępowania zakończonego orzeczeniem tego sądu z 12 października 1998 r. W odpowiedzi, Prezes Sądu Apelacyjnego pismem z 24 lipca 2000 r. poinformował skarżącego o prawnej niemożności wzruszenia zapadłych w sprawie orzeczeń, uprzedzając jednocześnie o pozostawieniu bez odpowiedzi dalszych pism kierowanych przez skarżącego. Skargę o wznowienie postępowania skierował skarżący 31 lipca 2000 r. również do Sądu Okręgowego w Świdnicy. Postanowieniem z 8 listopada 2000 r. skarga ta została odrzucona, zaś w uzasadnieniu orzeczenia Sąd wskazał na niedopuszczalność (w świetle art. 72 ordynacji wyborczej) wznowienia postępowania. Skarżący nie wniósł zażalenia na powyższe postanowienie, uzasadniając to treścią opisanego wyżej pisma Prezesa Sądu Apelacyjnego.
Postanowieniem z 24 kwietnia 2001 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu postanowienia podniesiono, że w sprawie przekroczony został ustawowy termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił bowiem stanowiska skarżącego, że ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie kwestionowanego art. 72 ordynacji wyborczej było postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 listopada 2000 r. W ocenie Trybunału taki charakter miało wcześniejsze postanowienie Sądu Apelacyjnego z 12 października 1998 r. i to od dnia doręczenia skarżącemu tego orzeczenia rozpoczął bieg ustawowy termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł 30 maja 2001 r. pełnomocnik skarżącego. Podniósł w nim, iż ostatecznym orzeczeniem w sprawie skarżącego, wyczerpującym przysługującą drogę prawną, jest postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 listopada 2000 r. To zaś oznacza, iż wniesienie 12 lutego 2001 r. skargi konstytucyjnej zostało dokonane z dochowaniem ustawowego terminu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie pełnomocnika skarżącego zasługuje na uwzględnienie.
Kluczowe znaczenie dla oceny dochowania w niniejszej sprawie ustawowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej ma właściwe określenie charakteru prawnego orzeczeń wydanych wobec skarżącego. Pamiętać należy, iż charakter ten wyznaczają dwa czynniki. Po pierwsze, orzeczenie naruszające – zdaniem skarżącego – przysługujące mu konstytucyjne prawa bądź wolności winno być wydane na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy bądź innego aktu normatywnego. Po drugie zaś, winno to być orzeczenie wyczerpujące drogę prawną, jeśli taka skarżącemu w danej sprawie przysługuje.
W niniejszej sprawie doszło do zakwestionowania art. 72 ordynacji wyborczej, regulującego postępowanie sądowe prowadzone w toku kampanii wyborczej. Zarzuty formułowane przez pełnomocnika skarżącego nie dotyczą jednak problemu rozstrzygnięć wydawanych w toku kampanii wyborczej, ale zagadnienia dopuszczalności wznowienia postępowania zakończonego takimi rozstrzygnięciami. Uwzględniając powyższą okoliczność należy więc uznać, iż postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 listopada 2000 r., którym odrzucona została skarga o wznowienie postępowania, spełnia wymóg orzeczenia wydanego na podstawie zakwestionowanego w skardze przepisu ustawy. Z uzasadnienia tego rozstrzygnięcia jednoznacznie wynika, iż podstawą odrzucenia skargi o wznowienie postępowania była dla Sądu dyspozycja art. 72 ust. 3 ordynacji wyborczej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego dla rozstrzygnięcia problemu wyczerpania przysługującej skarżącemu drogi prawnej konieczne jest uwzględnienie wszystkich konsekwencji wynikających z treści pisma skierowanego do skarżącego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 24 lipca 2000 r. Niezależnie od negatywnego potraktowania skierowanej do tego sądu skargi o wznowienie postępowania, pismo to zawiera jednoznaczną zapowiedź pozostawienia w przyszłości bez odpowiedzi wszelkich innych pism skarżącego zmierzających do wzruszenia zapadłych orzeczeń. W tej sytuacji pozbawione podstaw i nieuzasadnione byłoby uzależnienie stwierdzenia wyczerpania drogi prawnej od skorzystania przez skarżącego ze środka prawnego (zażalenia), który – co wynika z treści pisma Prezesa Sądu Apelacyjnego – nie zostałby merytorycznie rozpoznany.
Uwzględniając powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny uznał, iż wskazywane w skardze postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 listopada 2000 r. spełnia kryteria warunkujące uznanie go za ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Następnego dnia po doręczeniu skarżącemu tego orzeczenia rozpoczął też bieg ustawowy termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Biorąc pod uwagę, że w okresie od 7 grudnia 2000 r. do 16 stycznia 2001 r. (okres rozpoznawania wniosku skarżącego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej) nie biegł termin do wniesienia skargi, zaś skargę skierowano do Trybunału Konstytucyjnego 12 lutego 2001 r., uznać należało, iż skarga wniesiona została przez skarżącego z zachowaniem ustawowego terminu.

Uznając zatem, iż skarga konstytucyjna spełnia określone prawnie przesłanki dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony praw, Trybunał Konstytucyjny postanowił uwzględnić zażalenie na postanowienie odmawiające nadania jej dalszego biegu.