Pełny tekst orzeczenia

70

POSTANOWIENIE

z dnia 1 października 2001 r.


Sygn. Ts 84/01




Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Zdzisław Czeszejko-Sochacki


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Józefa Zdrzałka w sprawie zgodności:
art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) z art. 2 w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej


p o s t a n a w i a :

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej z 26 czerwca 2001 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) z art. 2 w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP. Niezgodność ta, zdaniem skarżącego, jest efektem luki prawnej polegającej na braku przepisu umożliwiającego uznanie za pracę górniczą w byłych gwarectwach, zrzeszeniach i zjednoczeniach kopalń i przedsiębiorstw zatrudnienia związanego z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych.
Decyzją ZUS oddział w Rybniku z 30 marca 2000 r. (KGE-05743312/25) przyznano skarżącemu prawo do emerytury górniczej. Odwołanie od decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 14 lipca 2000 r. (sygn. akt XVIII U 1722/00). Sąd Okręgowy stwierdził, iż w świetle art. 36 ust. 3 pkt 2 lit. a ustawy, zatrudnienie skarżącego stanowiło pracę równorzędną i mimo, że sporny okres zatrudnienia pokrywa się z przynależnością do drużyny ratowniczej uwzględnienie go w wymiarze półtorakrotnym jest niemożliwe. Apelacja skarżącego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z 28 lutego 2001 r. (sygn. akt III Aua 1838/00).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 lipca 2001 r., skarżący wezwany został do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej m.in. przez wskazanie, które z przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych zostały naruszone, określenie sposobu tego naruszenia oraz wykazanie związku pomiędzy naruszonymi prawami lub wolnościami a zaskarżonym przepisem.
W wykonaniu zarządzenia, w piśmie procesowym z 24 lipca 2001r. skarżący wskazał, że sprawa będąca przedmiotem skargi konstytucyjnej narusza zasadę państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) przez usankcjonowanie braku przepisu w art. 36 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Brak w treści art. 36 ust. 1 odniesienia do osób wykonujących pracę górniczą, a związaną z czynnościami inspekcyjno-technicznymi, jest ograniczeniem praw tej grupy. Niezgodność art. 36 ust. 1 ustawy z art. 2 w zw. z art. 87 ust. 2 Konstytucji (w skardze konstytucyjnej skarżący przywołał ust. 1 art. 87) wynika, w ocenie skarżącego, z braku przepisu, który realizowałby prawa grupy pracowników reprezentowanej przez skarżącego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skuteczne wszczęcie postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej uwarunkowane jest spełnieniem przesłanek skargi zawartych w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP i skonkretyzowanych w art. 46-49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego w ramach procedury skargi konstytucyjnej jest zgodność z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji.
Zarówno z treści skargi konstytucyjnej, jak i z uzupełniającego pisma procesowego wynika, iż niezgodności art. 36 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) z art. 2 w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji, skarżący upatruje się w braku uregulowania – braku przepisu – pozwalającego uznać pracę wykonywaną przez skarżącego (czynności inspekcyjno-technicznych) za pracę górniczą w byłych gwarectwach, zrzeszeniach i zjednoczeniach kopalń i przedsiębiorstw. Odnosząc się do tak sformułowanego zarzutu, Trybunał pragnie zauważyć, iż jakkolwiek nie można wykluczyć zaniechania ustawodawcy jako przedmiotu skargi konstytucyjnej, jednakże konstruując taki zarzut, skarżący winien wykazać istnienie po stronie ustawodawcy obowiązku ustanowienia konkretnych norm, dotyczących skarżącego i przepis Konstytucji statuujący ten obowiązek oraz wskazać prawa lub wolności konstytucyjne skarżącego, które zostały naruszone na skutek niewykonania tego obowiązku (por. postanowienie z 14 marca 2001 r., sygn. Ts 196/00; OTK ZU Nr 4/2001, poz.104). Tymczasem podniesiony przez pełnomocnika skarżącego zarzut niezgodności przepisu art. 36 ust. 1 ustawy z art. 2 w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji polega na stwierdzeniu, iż “brak jest przepisu, który realizowałby prawa grupy pracowników, których reprezentuje skarżący”. Prawem tym jest, w ocenie skarżącego, uznanie za pracę górniczą w byłych gwarectwach, zrzeszeniach i zjednoczeniach kopalń i przedsiębiorstw zatrudnienia związanego z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych.
Niezależnie od powyższej okoliczności, która już samoistnie przesądza o niedopuszczalności nadania skardze dalszego biegu, zauważyć należy, iż wskazany przez skarżącego przedmiot skargi konstytucyjnej – art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) – nie był podstawą rozstrzygnięć wydanych w sprawie skarżącego. Jak już zostało to wskazane na wstępie, przedmiotem skargi zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP może być tylko ten przepis ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie, którego wydane zostało ostateczne rozstrzygnięcie dotykające konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. Wskazane przez skarżącego rozstrzygnięcia wydane zostały w oparciu o art. 51 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako podstawy ustalenia wysokości górniczych emerytur oraz w oparciu o art. 36 ust. 3 pkt. 2 lit. a tej ustawy, nakazujący wykonywaną przez skarżącego pracę traktować jako pracę równorzędną z pracą górniczą. Natomiast zaskarżony przepis art. 36 ust. 1 ustawy określa w sposób enumeratywny przypadki, w których zatrudnienie stanowi pracę górniczą. Dlatego też, przepis ten nie może być przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego w ramach niniejszej skargi konstytucyjnej.
Z rozpatrywanej skargi konstytucyjnej wynika, iż skarżący wzorcem konstytucyjnym uczynił art. 2 w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji, upatrując naruszenia, przez zaskarżony przepis art. 36 ust. 1 ustawy, zasady państwa prawnego. Naruszenie to polega na braku przepisu w art. 36 ust. 1 zaskarżonej ustawy. Skarżący wskazuje ponadto, iż brak określonych regulacji w treści zaskarżonego przepisu stanowi ograniczenie praw tej grupy pracowników, której jest przedstawicielem.
W rozpatrywanej skardze, pomimo wezwania sędziego Trybunału Konstytucyjnego skarżący nie skonkretyzował praw lub wolności konstytucyjnych, które zostały naruszone ostatecznym rozstrzygnięciem opartym na zaskarżonym przepisie. Dopiero wskazanie w zakresie jakiego prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym doszło do naruszenia powołanej zasady mogłoby umożliwić merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Brak ten jednak nie został przez skarżącego usunięty.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego tak sformułowany zarzut naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności nie kształtuje interesu prawnego skarżącego do wniesienia skargi konstytucyjnej. Choć nie można generalnie odrzucić możliwości oparcia skargi konstytucyjnej wyłącznie na zarzucie naruszenia zasady państwa prawnego, to jednak z zasady tej skarżący musiałby wywieść bezpośrednie naruszenie przysługujących mu praw podmiotowych. Wskazana w skardze zasada państwa prawnego ma charakter ustrojowy. Przywołanie zaś zasad ustroju państwa jako podstawy (przesłanki) skargi konstytucyjnej jest możliwe o tyle, o ile da się je przełożyć na normę prawną określającą wolności lub prawa obywatela (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, Wydawnictwo Sejmowe, s. 161).

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż skarga konstytucyjna nie spełnia warunków jej merytorycznego rozpoznania określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), należało zatem odmówić nadania jej dalszego biegu.