Pełny tekst orzeczenia

120



POSTANOWIENIE
z dnia 27 listopada 2001 r.
Sygn. akt Ts 60/01



Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Wiesław Johann


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Lucjana Kozickiego w sprawie zgodności:
art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) z art. 2, art. 21, art. 23 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego 21 maja 2001 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącego Lucjana Kozickiego, zakwestionował zgodność art. 12 i art. 13 ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej: ustawa) z art. 2, art. 21, art. 23 i art. 78 Konstytucji RP. Kwestionowanym przepisom ustawy zarzucono, że likwidując podstawy prawne funkcjonowania Funduszu Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie zawierają jednocześnie unormowań przejściowych, pozwalających na merytoryczne rozpatrzenie wniosku skarżącego o udzielenie pomocy finansowej ze środków Funduszu. Zdaniem pełnomocnika narusza to prawa skarżącego wynikające z zasady, iż podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne (art. 23 Konstytucji), oznacza ponadto złamanie wymogów tzw. przyzwoitej legislacji, wywodzonych z zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Pełnomocnik wskazał również na naruszenie – wynikającego z art. 78 Konstytucji – prawa do merytorycznego załatwienia sprawy poprzez wydanie decyzji administracyjnej w następstwie prawidłowo złożonego wniosku.
Skargę sformułowano w oparciu o następujący stan faktyczny. 12 listopada 1993 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o udzielenie pomocy finansowej ze środków Funduszu Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. wyrokiem z 30 czerwca 1999 r. (sygn. akt III SA 7759/98) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 4 października 1993 r. o odmowie udzielenia skarżącemu wsparcia ze środków Funduszu. Rozpatrujący ponownie sprawę Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, decyzją z 8 listopada 1999 r. (utrzymaną w mocy decyzją tego organu z 13 stycznia 2000 r.), umorzył postępowanie w sprawie uzasadniając, że w obowiązującym stanie prawnym rozpatrzenie wniosku skarżącego nie należy do kompetencji tego organu. Skarga skarżącego została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 grudnia 2000 r. (sygn. akt III SA 439/00). Wyrok ten został skarżącemu doręczony w 20 lutego 2001 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg z uwagi na niespełnienie przesłanek warunkujących dopuszczalność jej merytorycznego rozpoznania.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie przez skarżącego, że wydane na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ostateczne orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej narusza przysługujące mu prawa, wolności lub obowiązki o charakterze konstytucyjnym. Jak to podkreślano w dotychczasowym orzecznictwie wskazanie takiego naruszenia aktualizuje dopiero interes prawny skarżącego w uzyskaniu od Trybunału Konstytucyjnego orzeczenia o konstytucyjności ustawy lub innego aktu normatywnego zastosowanego wobec skarżącego. Zarówno brak wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, jak i oparcie skargi wyłącznie na zarzucie naruszenia praw skarżącego nie mających podstaw w przepisach konstytucyjnych, wykluczają dopuszczalność merytorycznego rozpoznania takiej skargi. Wynika to z istoty – określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP – skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony podmiotowych praw i wolności określonych w Konstytucji. Z powyższym założeniem koresponduje obowiązek nałożony na skarżącego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z tym przepisem skarżący winien określić, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego. Brak takiego określenia ma charakter braku formalnego skargi i skutkować winien odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Zarówno w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej, jak i w piśmie uzupełniającym braki formalne tej skargi, wskazano na naruszenie praw skarżącego wynikających z art. 2, art. 21, art. 23 oraz art. 78 Konstytucji. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego przepisy te nie mogą być jednak uznane za podstawę dla określenia podmiotowych praw skarżącego, których naruszenie spowodowane byłoby kwestionowaną w skardze regulacją ustawy. Z powołanych w skardze art. 21 i art. 23 Konstytucji uczyniono normatywną podstawę dla wywodzenia “prawa do ochrony i wsparcia ze strony Państwa dla rodzinnego gospodarstwa rolnego jako podstawy ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej”. Zauważyć należy w związku z tym, że art. 23 Konstytucji formułuje w swojej treści dyrektywę, wyrażającą pewną zasadę polityki państwa. O takim właśnie zasadniczym i ogólnym charakterze normy wyrażonej w art. 23 zd. 1 Konstytucji świadczyć może choćby sformułowanie zdania 2 art. 23 Konstytucji, zgodnie z którym “zasada ta nie narusza postanowień art. 21 i art. 22”. Także w doktrynie prawa konstytucyjnego podkreśla się, że dyspozycja art. 23 Konstytucji stanowi przykład tzw. normy programowej, noszącej w znacznym stopniu znamiona deklaracji politycznej i nie formułuje ona żadnych konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków (por. A. Lichorowicz, Konstytucyjne podstawy ustroju rolnego Rzeczypospolitej w świetle artykułu 23 Konstytucji [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa (red. M. Wyrzykowski), Warszawa 2001, s. 118-120). Nawiązanie w treści skargi konstytucyjnej także do art. 21 Konstytucji musi być natomiast uznane za nieadekwatne dla treści stawianego zarzutu. Dyspozycja art. 23 zd. 2 Konstytucji wskazuje bowiem jednoznacznie na ograniczający – wobec zasady proklamowanej w zd. 1 – charakter zastosowania norm wynikających z art. 21 i art. 22 Konstytucji. Z woli ustrojodawcy zarówno ochronie własności i prawa dziedziczenia, jak i wolności działalności gospodarczej nadano więc priorytetowy charakter wobec pełnego zastosowania zasady określonej w art. 23 zd. 1 Konstytucji.
Przesłanki naruszenia konstytucyjnych wolności i praw skarżącego nie wypełnia również powołanie się na zarzut niedochowania wymogów tzw. prawidłowej legislacji, wynikających z art. 2 Konstytucji. Nie negując normatywnego charakteru postulatów zapewnienia należytej treści wszelkim regulacjom przejściowym (intertemporalnym) uznać należy, że samoistnie nie kształtują one podmiotowych praw skarżącego. Unormowania te mają charakter przedmiotowy, wyznaczają granice ingerencji władzy publicznej w sferę konstytucyjnych praw podmiotowych jednostki. Uczynienie z nich wzorca dla kontroli kwestionowanych w skardze przepisów wymaga więc zrelatywizowania do konkretnych konstytucyjnych wolności lub praw, których naruszenie spowodowane zostało niedochowaniem przez prawodawcę wymogów prawidłowej legislacji.
Odmiennie kształtuje się natomiast ocena zasadności sformułowanych w skardze zarzutów w odniesieniu do art. 78 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem, każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wskazanie na ten przepis, jako wzorzec dla kontroli kwestionowanych unormowań jest nieadekwatne i niezasadne. Stanowisko prezentowane w skardze zmierza bowiem do uczynienia z art. 78 Konstytucji bezwzględnej i nieograniczonej podstawy do wywodzenia prawa do merytorycznego rozpoznania każdego prawidłowo wniesionego wniosku. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ma jednak podstaw do tak szerokiej, wykraczającej poza jego językowe rozumienie, interpretacji tego przepisu konstytucji. Art. 78 Konstytucji ustanawiając jeden z wielu środków ochrony wolności i praw, winien być rozumiany i uwzględniany jako konsekwencja i funkcjonalne uzupełnienie konstytucyjnego prawa każdego do sądu (art. 45 i art. 77 ust. 2 Konstytucji).
Uwzględniając powyższe okoliczności uznać więc należy, że w sprawie niniejszej nie została spełniona przesłanka wskazania konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, naruszonych ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanych przepisów.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.