Pełny tekst orzeczenia

20


POSTANOWIENIE

z dnia 17 października 2002 r.
Sygn. akt Ts 10/02



Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Teresa Dębowska-Romanowska


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej De Molen Trade Spółka z o.o. w sprawie zgodności:
1) art. 26 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji (Dz. U. Nr 55, poz. 250 ze zm.) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności (Dz. U. z 2000 r. Nr 5, poz. 53) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3) przepisów postanowienia nr 10 z dnia 31 marca 1995 r. i postanowienia nr 16 Rady do Spraw Badań i Certyfikacji w sprawie szczegółowego trybu certyfikacji wyrobów oraz przepisów zarządzenia Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 20 maja 1994 r. w sprawie ustalenia wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem (M. P. Nr 39, poz. 335 ze zm.) z art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym zgodności przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności (Dz. U. z 2000 r. Nr 5, poz. 53) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w zakresie dotyczącym zgodności przepisów postanowienia nr 10 z dnia 31 marca 1995 r. i postanowienia nr 16 Rady do Spraw Badań i Certyfikacji w sprawie szczegółowego trybu certyfikacji wyrobów oraz przepisów zarządzenia Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 20 maja 1994 r. w sprawie ustalenia wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem (M. P. Nr 39, poz. 335 ze zm.) z art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.



UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 22 stycznia 2002 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącej – De Molen Trade Sp. z o.o. zakwestionował:
1) zgodność z art. 2 i art. 22 Konstytucji RP art. 26 ustawy z dnia 3 kwietnia o badaniach i certyfikacji (Dz. U. Nr 55, poz. 250 ze zm.; dalej: ustawa);
2) zgodność z art. 2 i art. 22 Konstytucji RP przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności (Dz. U. z 2000 r. Nr 5, poz. 53; dalej: rozporządzenie);
3) zgodność z art. 22 Konstytucji przepisów postanowienia nr 10 z dnia 31 marca 1995 r. i postanowienia nr 16 Rady do Spraw Badań i Certyfikacji w sprawie szczegółowego trybu certyfikacji wyrobów (dalej: postanowienia Rd/sBiC) oraz przepisów zarządzenia Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 20 maja 1994 r. w sprawie ustalenia wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem (M. P. Nr 39, poz. 335 ze zm.) (dalej: zarządzenie Dyrektora PCBiC).
Art. 26 ust. 1 ustawy zarzucono, że przewidziana w nim sankcja ekonomiczna za wprowadzenie do obrotu wyrobów – mimo prawnego wymogu – nie oznaczonych znakiem bezpieczeństwa jest zbyt dolegliwa i stanowi nadmierną ingerencję w konstytucyjną wolność działalności gospodarczej.
Wobec przepisów rozporządzenia postawiono zarzut, iż – wyrażając w swojej treści unormowania ingerujące w sferę praw i wolności – zawarte zostały w akcie podustawowym.
Wobec zakwestionowanych w skardze przepisów postanowień Rd/sBiC sformułowano w skardze zarzut naruszenia zasad prawidłowej legislacji, związanych z wymogiem dochowania stosownego vacatio legis, jak również złamania zasady ochrony praw słusznie nabytych, oraz obowiązku publikacji aktów prawa.
Z kolei przepisy zarządzenia Dyrektora PCBiC – w ocenie pełnomocnika – bez racjonalnego uzasadnienia wprowadziły obowiązek certyfikacji wobec określonych kategorii towarów, w tym produktów sprzedawanych przez skarżącą. Wobec tego aktu ponowiony został także zarzut niewłaściwej – przyjętej przez prawodawcę – formy regulacji prawnej.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej, po przeprowadzeniu kontroli 4 lutego 1999 r., zobowiązał skarżącą do wpłacenia do budżetu Państwa kwoty 83.252,04 zł, z uwagi na wprowadzenie do obrotu i sprzedaży produktu bez wymaganego zgłoszenia do certyfikacji na zastrzeżony przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji znak bezpieczeństwa i oznaczenie tym znakiem. Powyższe rozstrzygnięcie zostało utrzymane w mocy decyzją Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej z 24 marca 1999 r. (nr PO-027-9/98). Skarga skarżącej na tę decyzję została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lipca 2001 r. (sygn. akt IV SA 764/1999). Orzeczenie to wraz z uzasadnieniem zostało doręczone skarżącej w dn. 22 października 2001 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej.
W odpowiedzi na to zarządzenie, pełnomocnik skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo z 22 marca 2002 r., w którym ponowił zarzuty odnośnie zakwestionowanych przepisów. Podkreślił także, iż przepisy zakwestionowane we wskazanym wyżej pkt 2 i 3 stanowiły podstawę wydanych w sprawie orzeczeń, albowiem przesądzały o konieczności uzyskania certyfikatu na wyrób sprzedawany przez skarżącą. Ich niekonstytucyjność zweryfikowana zaś została pominięciem tych produktów w wykazie zawartym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, warunkiem skorzystania ze skargi konstytucyjnej jest uczynienie jej przedmiotem wyłącznie takich przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, które stanowiły normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w sprawie skarżącego. Precyzujący zasady, na jakich dopuszczalne jest wystąpienie ze skargą art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym nakłada przy tym na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe wymogi nie zostały spełnione w odniesieniu do zakwestionowanych przepisów rozporządzenia, postanowień Rd/sBiC oraz zarządzenia Dyrektora PCBiC. W tym też zakresie przedmiotu skargi nie może nastąpić nadanie jej dalszego biegu.
Przebieg postępowania prowadzonego w sprawie skarżącej, a przede wszystkim treść orzeczeń wydanych w jego toku, determinuje konieczność wyraźnego rozgraniczenia dwóch kwestii. Odrębnym zagadnieniem jest bowiem problem procedury oraz wydawanych w jej ramach rozstrzygnięć, w jakiej realizowany jest ustawowy obowiązek certyfikacji na zastrzeżony przez Centrum znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, odrębnym zaś – postępowanie prowadzone na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o badaniach i certyfikacji. Treść dołączonych do niniejszej skargi orzeczeń (decyzji organów inspekcji handlowej oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego) jednoznacznie wskazuje, że dotyczą one tego drugiego rodzaju postępowania, a więc związane są z wymierzeniem skarżącej sankcji ekonomicznej przewidzianej w art. 26 ust. 1 ustawy. Ten też przepis jednoznacznie uznany być może za normatywną podstawę dla podjętych w tej mierze rozstrzygnięć. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego kwalifikacji takiej nie wykazują natomiast pozostałe zakwestionowane w skardze przepisy. Determinując zakres samego obowiązku certyfikacji i oznaczania konkretnego towaru znakiem bezpieczeństwa, wpływają jedynie na stwierdzenie przez organy orzekające w przedmiocie sankcji ekonomicznej spełnienia przesłanki jej zastosowania. Stanowią tym samym jedynie tzw. fakt prawny, nie będąc jednocześnie bezpośrednią podstawą normatywną wydanych w tej sprawie orzeczeń. W odniesieniu do zaskarżonych przepisów rozporządzenia należy dodatkowo podnieść, że nie mogły one być uwzględnione przez organy orzekające nawet w wyżej opisanym zakresie. Rozporządzenie to weszło bowiem w życie już po wydaniu przez organ inspekcji handlowej decyzji w przedmiocie sankcji, o której mowa w art. 26 ust. 1 ustawy.
Niezależnie od powyższej okoliczności należy podnieść również niedopełnienie przez skarżącą obowiązku wskazania sposobu, w jaki przepisy rozporządzenia, postanowień Rd/sBiC oraz zarządzenia Dyrektora PCBiC naruszają przysługujące skarżącej konstytucyjne prawa lub wolności. Z treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej, jak i pisma pełnomocnika z 22 marca 2002 r. wynika bowiem, że uzasadnienie zarzutów koncentruje się na problemie naruszenia wymogów formalnych, związanych z zasadami tzw. prawidłowej legislacji. Zasady powyższe, wywodzone z treści art. 2 Konstytucji tylko w ograniczonym zakresie stanowić mogą układ odniesienia dla przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej. Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego poglądem, uczynienie z art. 2 Konstytucji i wyrażonych w nim zasad konstytucyjnych wzorca dla oceny przepisów zaskarżonych poprzez skargę konstytucyjną możliwe jest w sytuacji jednoczesnego sprecyzowania przez skarżącego treści podmiotowego prawa (wywiedzionego z tego, bądź innych przepisów rangi konstytucyjnej), którego naruszenie jest zarzucane (por. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). W niniejszej sprawie, pełnomocnik wskazuje – w odniesieniu do niektórych z zakwestionowanych przepisów – art. 22 Konstytucji, jako podstawę dla wyrażenia naruszonej wolności skarżącej. Wskazaniu temu nie towarzyszy jednakże niezbędne – w świetle powoływanego już art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – wyjaśnienie sposobu, w jaki naruszenie to zaistniało. W szczególności nie sprecyzowano argumentów na rzecz tezy, iż objęcie obowiązkiem certyfikacji z art. 13 ustawy o badaniach i certyfikacji konkretnego towaru stanowi niedozwoloną konstytucyjnie ingerencję w zakres wolności działalności gospodarczej. Samodzielne (z inicjatywy własnej Trybunału Konstytucyjnego) doprecyzowanie ogólnie sformułowanego zarzutu jest zaś – z uwagi na konsekwencje zasady skargowości wyrażonej w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – prawnie niedopuszczalne.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji. W pozostałym zakresie przedmiotu skargi konstytucyjnej podlega ona merytorycznemu rozpoznaniu.