Pełny tekst orzeczenia

88



POSTANOWIENIE

z dnia 4 lutego 2002 r.

Sygn. Ts 107/01







Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Janusz Niemcewicz – przewodniczący

Marek Safjan – sprawozdawca


Jerzy Ciemniewski



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Lucjana Pietrzyka





p o s t a n a w i a :



nie uwzględnić zażalenia.






Uzasadnienie:



W skardze konstytucyjnej Lucjana Pietrzyka złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lipca 2001 r. zarzucono, iż art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554; dalej: ustawa nowelizująca kpc) jest niezgodny z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż postanowieniem z 30 marca 2001 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III CKN 336/00) odmówił przyjęcia kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 lipca 1998 r. (sygn. akt I Aca 437/98). Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy powołał się na treść art. 393 kpc, zgodnie z którym, jeżeli zaskarżone orzeczenie nie narusza w sposób oczywisty prawa ani nie zachodzi nieważność postępowania, można odmówić przyjęcia kasacji do rozpoznania, gdy w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, ani też nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów – a kasacja jest oczywiście bezzasadna. Sąd Najwyższy przyjął przy tym, iż możliwość skorzystania z art. 393 kpc zachodzi także w stosunku do kasacji od orzeczeń sądów drugiej instancji wydanych przed 1 lipca 2000 r.

Zdaniem skarżącego orzeczenie Sądu Najwyższego pozbawiło go prawa do niezależnego i bezstronnego rozpoznania sprawy. Skarżący zarzucił, iż zakwestionowana przez niego regulacja prawna pozwala na wsteczne działanie prawa przez stosowanie instytucji odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania także do tych kasacji, które zostały wniesione przed jej wejściem w życie, co jest niezgodne z istotą demokratycznego państwa prawa.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 15 listopada 2001 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając, iż nie doszło do naruszenia przysługującego skarżącemu prawa do niezależnego i bezstronnego rozpoznania jego sprawy przez sąd. Trybunał wskazał, iż sprawa skarżącego była rozpoznawana przez sądy dwóch instancji, zaś skarżący nie określił na czym miałoby polegać ewentualne pogwałcenie zasady niezależności lub bezstronności. Trybunał Konstytucyjny stwierdził także, iż nie stanowi naruszenia prawa do sądu odmowa rozpoznania kasacji, prawo do korzystania z tego środka w postępowaniu sądowym nie jest bowiem objęte gwarancjami konstytucyjnymi. Odnosząc się do zarzutu wstecznego działania regulacji prawnej stanowiącej przedmiot skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż ma on oczywiście bezpodstawny charakter, z uwagi na to, iż norma wynikająca z art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej kpc nie przewiduje retroaktywnego stosowania określonych instytucji prawnych, a wręcz przeciwnie, w zakresie swojego zastosowania wprowadza przedłużone obowiązywanie regulacji dotychczas obowiązujących.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżący wniósł zażalenie, w którym stwierdził, iż retroaktywny charakter art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej kpc ustalony został w postanowieniu Sądu Najwyższego z 30 marca 2001 r. wydanym w sprawie skarżącego. Trybunał Konstytucyjny przyjął odmienne znaczenie normatywne tego przepisu, podczas gdy przedmiotem skargi konstytucyjnej powinna być ta norma prawna, którą za podstawę swojego orzeczenia w indywidualnej sprawie przyjął organ władzy publicznej.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, jak również zażalenia, skarżący nie kwestionuje treści art. 393  1 kpc w brzmieniu nadanym przez ustawę nowelizującą kpc. Przedmiotem niniejszej skargi nie jest bowiem sama instytucja odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania, lecz stosowanie tej instytucji do kasacji wniesionych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kpc, tj. przed 1 lipca 2000 r. Taką interpretację zaskarżonego przepisu przyjął Sąd Najwyższy w postanowieniu z 30 marca 2001 r. (sygn. akt III CKN 336/00) w sprawie skarżącego.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego tak sformułowany zarzut naruszenia przez art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej kpc art. 2 Konstytucji – zasady demokratycznego państwa prawnego wraz z zakazem retroaktywności prawa – mógłby być przedmiotem skargi konstytucyjnej, gdyby został odniesiony do określonego prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Wskazany przez skarżącego art. 45 ust. 1 Konstytucji statuujący prawo do sądu nie jest w tym zakresie adekwatnym wzorcem, ponieważ to nie prawo do sądu jest podstawą zarzutu uczynionego w skardze, ale przesłanki dopuszczenia do rozpoznania skargi kasacyjnej w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Trybunał Konstytucyjny podziela stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2001 r., że instytucja kasacji nie jest wprost objęta gwarancjami prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Ukształtowanie tej instytucji w systemie prawnym – co do jej zakresu i przesłanek – bez wątpienia może wpływać na sposób realizacji prawa do sądu, a zwłaszcza dostępność instancji kasacyjnej, jednak prawo do skargi kasacyjnej nie stanowi obligatoryjnej formy realizacji gwarancji prawa do sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.



Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należało nie uwzględnić zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.