Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 25 września 2002 r.

Sygn. akt Tw 44/02



Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Ewa Łętowska


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie niezgodności:
art. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 83, poz. 749) – w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 75 ust. 3, 4, 5, 6, 7, 13 i 14 oraz art. 75a ust. 1 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) z art. 16 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 4 ust. 2, 4 i 5 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 i 608),



p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.


UZASADNIENIE:

11 lipca 2002 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie niezgodności art. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 83, poz. 749) – w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 75 ust. 3, 4, 5, 6, 7, 13, 14 oraz art. 75a ust. 1 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) z art. 16 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 4 ust. 2, 4 i 5 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 i 608).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 8 sierpnia 2002 r. wezwano do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych poprzez doręczenie aktualnego wyciągu z rejestru sądowego oraz 4 kopii uchwały Prezydium Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z dnia 5 lipca 2002 r. (Nr 1/VII/2002) o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego i 4 kopii wniosku.
W dniu 19 sierpnia 2002 r. uzupełniono wskazane braki.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Ogólnokrajowy organ związku zawodowego może, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm. Tak określona legitymacja do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego została – w porównaniu ze zdolnością podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko przepisy dotyczące spraw objętych zakresem działania związku zawodowego (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Interpretując art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji trzeba wziąć pod uwagę, że przyznanie ogólnokrajowym związkom zawodowym zdolności do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie ma na celu stworzenia im uprzywilejowanej pozycji w stosunku do innych stowarzyszeń i zrzeszeń, ale przyznanie instrumentu umożliwiającego realizowanie ich zasadniczej funkcji. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) związek zawodowy jest powołany do reprezentowania i obrony godności, praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy (art. 1 ust. 1, art. 2 i 4). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego związek zawodowy może wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego tylko wtedy, gdy kwestionuje przepisy bezpośrednio dotyczące tak określonej sfery jego aktywności.
Za koniecznością ścisłej interpretacji art. 191 ust. 2 Konstytucji przemawia także to, że w porównaniu z przepisami poprzednio obowiązującymi krąg podmiotów mogących inicjować postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym został rozszerzony przez wprowadzenie instytucji skargi konstytucyjnej. Ten tryb kontroli konstytucyjności przepisów jest otwarty również dla związków zawodowych w zakresie, w jakim związki te mogą być podmiotem wolności lub praw objętych ochroną konstytucyjną.
Mając na uwadze powyższe należy rozstrzygnąć pytanie, czy treść kwestionowanego art. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym dotyczy zakresu działania Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy rozumianego w związku z art. 1 ust. 1 i art. 4 ustawy o związkach zawodowych.
Wnioskodawca kwestionuje art. 1 ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu społecznym, w zakresie w jakim nadaje on nowe brzmienie art. 75 ust. 3, 4, 5, 6, 7, 13, 14 oraz art. 75a ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Przepisy te regulują nowe zasady wyboru członków rad regionalnych kas chorych, ich odwoływania oraz sposobu zwoływania pierwszego posiedzenia rady kasy chorych.
Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych celem związku jest obrona praw pracowniczych, interesów zawodowych i socjalnych swoich członków. Tak rozumiany cel ogranicza zakres działania każdego związku zawodowego, w tym również Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Sposób ustalania składu regionalnych kas chorych nie dotyczy bezpośrednio spraw mieszczących się w zakresie działania związku zawodowego lekarzy. W polskim systemie ubezpieczeń zdrowotnych, generalnie, kasa chorych nie może być uznana za pracodawcę, ani jednostkę nadrzędną wobec lekarza jako pracownika. Zmiana sposobu wybierania członków regionalnych kas chorych nie narusza interesów zawodowych oraz socjalnych, ani praw pracowniczych lekarzy, bądź godności zawodu lekarza. Określony w art. 76 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym zakres działania rad kas chorych ma, co najwyżej, pośredni związek z zakresem działania Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Również sam wnioskodawca nie wskazał takiego związku. Należy zatem uznać, że zagadnienie ustalania składu, jak również organizacji pracy rad regionalnych kas chorych pozostaje poza zakresem działania wnioskodawcy.
Trybunał pragnie zwrócić uwagę na jeszcze jeden problem. Wnioskodawca kwestionuje przepisy ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z punktu widzenia konstytucyjnej zasady decentralizacji władzy publicznej (art. 16 ust. 2 Konstytucji). Zakres działania Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, jako organizacji powołanej do obrony interesów zawodowych i socjalnych oraz praw pracowniczych lekarzy, w sposób oczywisty nie dotyczy zagadnień decentralizacji władzy publicznej w kształcie, w jakim zostało to ujęte we wniosku, jak również ochrony praw samorządu terytorialnego.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.