Pełny tekst orzeczenia

193

POSTANOWIENIE
z dnia 3 czerwca 2003 r.
Sygn. akt Ts 48/03


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zbigniewa Szczepanika w sprawie zgodności:
1) art. 29 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 1999 z dnia 17 lutego 1999 r. (Dz. U. Nr 17, poz. 154);
2) art. 25 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2000 z dnia 21 stycznia 2000 r. (Dz. U. Nr 7, poz. 85);
3) art. 25 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2001 z dnia 1 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 246 ze zm.);
4) art. 28 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2002 z dnia 14 marca 2002 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 275);
5) art. 2 oraz art. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o waloryzacji emerytur i rent w 2003 r. oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 240, poz. 2054)
z art. 32 i 67 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 marca 2003 r. zakwestionowano zgodność ustaw budżetowych: na rok 1999 (Dz. U. Nr 17, poz. 154), na rok 2000 (Dz. U. Nr 7, poz. 85), na rok 2001 (Dz. U. Nr 21, poz. 246 ze zm.), na rok 2002 (Dz. U. Nr 30, poz. 275) oraz ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o waloryzacji emerytur i rent w 2003 r. oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 240, poz. 2054) – mylnie nazwanej w skardze ustawą budżetową – z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), a także z art. 32 i 67 Konstytucji. Szczególny nacisk położono przy tym na sprzeczność ustaw budżetowych z ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując w szczególności na niezgodność ustalonych w tych ustawach wskaźników waloryzacji z art. 93 ust. 1 w zw. z art. 88 ustawy, tj. przepisami określającymi jak powinna być dokonywana waloryzacja. Wzajemna sprzeczność w regulacjach ustawowych oraz nierówne traktowanie obywateli, powoduje, zdaniem skarżącego, zaniżenie zagwarantowanego zabezpieczenia społecznego w stosunku do poziomu zagwarantowanego w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, w konsekwencji czego dochodzi też do naruszenia praw nabytych. Ponadto zaskarżone regulacje zaniżają wskaźniki waloryzacji, co powoduje, iż miesiące od stycznia do maja danego roku nie są waloryzowane.
Na podstawie zaskarżonych ustaw zostały wydane przez ZUS w Kielcach decyzje: z 27 maja 1999 r. (znak I 05213321/10), z 29 maja 2000 r., (znak I 05213321/10), z 28 maja 2001 r. (znak I 05213321/10), z 28 maja 2002 r. (znak I 05213321/10), z 26 lutego 2003 r. (znak I 05213321/10). Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z 20 lutego 2001 r. (sygn. VI U 6945/00) oddalił odwołanie od decyzji z 29 maja 2000 r. (znak I 05213321/10). Wniesiona od tego wyroku apelacja została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z 28 sierpnia 2002 r. (sygn. akt III AUa 646/01). Z pism dołączonych do skargi konstytucyjnej wynika ponadto, iż skarżący złożył odwołanie także od decyzji z 28 maja 2001 r. (znak I 05213321/10).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 kwietnia 2003 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez wskazanie konkretnych przepisów ustaw budżetowych, które skarżący czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej, dokładne określenie na czym polega sprzeczność tych przepisów ze wskazanymi w skardze przepisami Konstytucji, a także wskazanie, czy od wymienionych decyzji ZUS zostały wniesione środki odwoławcze.
W wykonaniu powyższego zarządzenia nadesłane zostało pismo z 18 kwietnia 2003 r., w którym wskazano konkretne przepisy zaskarżonych ustaw, stanowiące przedmiot skargi. Uzasadniając sprzeczność z Konstytucją zaskarżonych regulacji powtórzono tylko tezy zawarte w skardze konstytucyjnej. Także w kwestii wyczerpania drogi prawnej w stosunku do poszczególnych wymienionych w skardze decyzji ZUS odwołano się do dokumentów załączonych do skargi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Artykuł 79 ust. 1 Konstytucji określa szereg przesłanek warunkujących merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej. Jedną z nich jest wskazanie przysługującego skarżącemu prawa lub wolności konstytucyjnej, które zostało naruszone na skutek wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Dopiero wskazanie takiego prawa lub wolności aktualizuje interes prawny skarżącego w uzyskaniu od Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygnięcia wydanego w trybie skargi konstytucyjnej. Doprecyzowanie warunków, których spełnienie uzasadnia przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania ma miejsce w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy elementem składowym skargi konstytucyjnej jest wskazanie przysługujących skarżącemu praw lub wolności, które zostały naruszone, a także określenie sposobu tego naruszenia. Z art. 46 ust. 1 wynika zaś, iż skarga konstytucyjna powinna zostać wniesiona dopiero po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile ona przysługuje w sprawie. W przypadku, w którym skarga konstytucyjna nie odpowiada warunkom formalnym, skarżący zostaje wezwany do usunięcia wskazanych braków w terminie 7 dni, przy czym ich nieuzupełnienie uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (art. 36 ust. 2 i 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania pełnomocnik skarżącego wskazuje na naruszenie art. 32 (zasada równości) oraz art. 67 Konstytucji (prawo do zabezpieczenia społecznego), które, jego zdaniem, jest konsekwencją sprzeczności zakwestionowanych przepisów ustaw budżetowych (a ściślej mówiąc zawartych w nich zaniżonych wskaźników waloryzacji) z zawartymi w ustawie o waloryzacji rent i emerytur przepisami określającymi, jak powinna być przeprowadzana waloryzacja (art. 88 oraz art. 93 ust. 1). W odpowiedzi na zarządzenie sędziego wzywające do wskazania na czym polega sprzeczność zaskarżonych przepisów ze wskazanymi w skardze przepisami Konstytucji skarżący w nadesłanym piśmie wskazuje, iż „zaskarżone ustawy budżetowe jako niezgodne z ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc naruszające w konsekwencji konstytucyjne prawa i wolności skarżącego poprzez naruszenie art. 32 Konstytucji (zasada równości wobec prawa) oraz art. 67 Konstytucji (prawo do zabezpieczenia społecznego) przez wzajemną sprzeczność w regulacjach prawnych, nierówne traktowanie obywateli, co powoduje, iż konstytucyjnie zagwarantowane zabezpieczenie społeczne jest zaniżone w stosunku do poziomu zagwarantowanego w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, jak też poprzez naruszenie zasady ochrony praw nabytych”. Nadesłane uzupełnienie nie wskazuje zatem, w jaki sposób, ustalone w ustawach budżetowych oraz w ustawie o której mowa w pkt 5 sentencji postanowienia, wskaźniki waloryzacji rent i emerytur doprowadziły do naruszenia wynikającego z art. 67 prawa do zabezpieczenia społecznego. Zarzut sprzeczności wskaźników waloryzacji ze wskazanymi przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS, na który powołuje się skarżący zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i w nadesłanym uzupełnieniu nie może być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny, jako że badanie poziome aktów ustawowych wykracza poza kompetencje Trybunału wynikające z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przeprowadzanie zaś waloryzacji w terminach od 1 czerwca wynikało z przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 89 ust. 1 pkt 2). Zatem fakt, iż emerytury w okresie od 1 stycznia do 31 maja nie podlegały waloryzacji jest konsekwencją przyjętego przez ustawodawcę sposobu waloryzacji, którego częścią jest powołany przepis, a nie, jak wskazuje skarżący, efektem zastosowania zaniżonych wskaźników waloryzacji zawartych w zaskarżonych przepisach ustaw budżetowych oraz ustawy, o której mowa w pkt 5 petitum postanowienia.
Biorąc powyższe pod uwagę uzasadnione staje się twierdzenie, iż skarżący nie uprawdopodobnił dostatecznie, zarówno samego faktu naruszenia przysługującego mu prawa do zabezpieczenia społecznego, a także powiązania pomiędzy naruszeniem tego prawa a wydaniem decyzji w oparciu o zakwestionowane przepisy. W konsekwencji przyjąć należy, iż nie została wykazana legitymacja skarżącego do wniesienia skargi konstytucyjnej, co uniemożliwia tym samym przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania i uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.
Niezależnie od powyższych ustaleń stanowiących samodzielnie podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, należy przyjąć, iż w odniesieniu do wymienionych poniżej zaskarżonych przepisów niemożliwe jest przekazanie skargi do merytorycznego rozpatrzenia ze względu na niemożność ustalenia, czy została spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, jaką jest konieczność uprzedniego wyczerpania drogi prawnej. W zarządzeniu wzywającym do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do wskazania, czy od wymienionych w nim decyzji zostały wniesione środki odwoławcze. W piśmie nadesłanym w odpowiedzi na powyższe zarządzenie skarżący odwołał się, w omawianym zakresie, do dokumentów załączonych do skargi konstytucyjnej. Z dokumentów tych wynika natomiast, iż droga prawna została wyczerpana tylko w stosunku do decyzji z 29 maja 2000 r. (znak I 052133321/10), wydanej na podstawie art. 25 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2000 z dnia 21 stycznia 2000 r. (Dz. U. Nr 7, poz. 85). W zakresie pozostałych decyzji kwestia wyczerpania drogi prawnej nie została zatem wyjaśniona, ani we wniesionej skardze, ani w piśmie nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie wzywające do uzupełnienia braków.
W powyższym kontekście odmowa nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie: art. 29 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 1999 z dnia 17 lutego 1999 r. (Dz. U. Nr 17, poz. 154), art. 25 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2001 z dnia 1 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 246 ze zm.), art. 28 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2002 z dnia 14 marca 2002 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 275) oraz art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o waloryzacji emerytur i rent w 2003 r. oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 240, poz. 2054) jest uzasadniona także poprzez fakt nieuzupełnienia wskazanych powyżej braków w terminie.

Biorąc powyższe pod uwagę należało orzec jak w sentencji.


4