Ts 188/02
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I SA 1318/00
Pełny tekst orzeczenia
140
POSTANOWIENIE
z dnia 8 kwietnia 2003 r.
Sygn. akt Ts 188/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kieleckiego Towarzystwa Edukacyjnego Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 48 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 w zw. z art. 74 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) z art. 7, art. 32, art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej z 12 grudnia 2002 r. skarżąca Spółka zakwestionowała zgodność z Konstytucją RP art. 48 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 w zw. z art. 74 ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, w brzmieniu tych przepisów obowiązującym przed ich nowelizacją dokonaną ustawą z 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 85, poz. 924). Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis naruszył jej prawa określone w art. 7, art. 32 i art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji.
Skarga została sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny. Uchwałą Senatu Wyższej Szkoły Ubezpieczeń w Kielcach z 16 marca 2000 r. postanowiono o utworzeniu nowego kierunku studiów „zdrowie publiczne”. Uchwałę tę władze uczelni przedstawiły Ministrowi Edukacji Narodowej do zatwierdzenia, ten zaś mimo upływu 30 dni nie wydał decyzji odmawiającej takiego zatwierdzenia. Wskutek skierowanej przez Rektora uczelni informacji do Ministra Edukacji Narodowej o przystąpieniu do naboru na nowy kierunek, Minister w pismach z 1 czerwca 2000 r. oraz z 29 września 2000 r. wezwał władze uczelni do zaprzestania działalności niezgodnej z treścią pierwotnej decyzji o utworzeniu uczelni niepaństwowej. Wyjaśnił jednocześnie, że uczelnia nie uzyskała zgody na uruchomienie nowego kierunku studiów. Władze uczelni zwróciły się wobec tego do Ministra o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak odmowy zatwierdzenia uchwały Senatu z 16 marca 2000 r. Nie zajmując stanowiska wobec wniosku uczelni o wydanie zaświadczenia, Minister nakazał w piśmie z 15 lutego 2002 r., aby uchwałę Senatu o utworzeniu nowego kierunku studiów potraktować jako wniosek o wydanie zezwolenia na jego prowadzenie, wydawanego w trybie znowelizowanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym. Uczelnia zastosowała się do powyższego nakazu, jednakże decyzją z 31 lipca 2002 r. (nr DSW-3-4003-889/EK/02) Minister Edukacji Narodowej i Sportu odmówił udzielenia takiego pozwolenia. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy decyzją tego organu z 18 września 2002 r. (nr DSW-3-4120-578/EK/Rej.72/02). W uzasadnieniu tych decyzji Minister Edukacji Narodowej i Sportu podniósł, że błędne jest stanowisko władz uczelni traktujących art. 48 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym, jako podstawę normatywną do tworzenia przez uczelnie niepaństwowe nowych kierunków studiów.
Istoty niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów, skarżąca upatruje w tym, że przyjmowana przez organy administracji publicznej ich interpretacja zawęża zastosowanie tych przepisów wyłącznie do uczelni państwowych. Godzi to w autonomię szkół wyższych, jak i w zasadę niedyskryminowania podmiotów prawa z uwagi na różną formę prawną. Dokonana nowelizacja kwestionowanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym jednoznacznie przemawia, zdaniem skarżącej, za błędną wykładnią tych przepisów (w ich brzmieniu sprzed nowelizacji) przyjmowaną przez Ministra Edukacji Narodowej.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2003 r. wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Uzupełnienie winno nastąpić przez wskazanie jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób, zdaniem skarżącej, zostały naruszone oraz przez doręczenie odpisów orzeczeń sądu lub organu administracji publicznej, wydanych w sprawie skarżącej na podstawie przepisów zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej, a wskazujących na wyczerpanie przez skarżącą przysługującej jej drogi prawnej.
W odpowiedzi na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącej skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo z 10 lutego 2003 r., w którym wyjaśnił, że skarżąca nie składała skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 18 września 2002 r. Kierowała się bowiem w tym zakresie treścią wyroku tego Sądu z 8 listopada 2000 r., w sprawie o sygn. akt I SA 1318/00, w którym wyrażony został pogląd odmawiający uczelniom niepaństwowym prawa tworzenia nowych kierunków studiów w trybie art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy o szkolnictwie wyższym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzująca zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka prawnego, ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 46 ust. 1, że skarga może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Wymóg wyczerpania drogi prawnej gwarantuje bowiem doprowadzenie przez skarżącego do wydania w jego indywidualnej sprawie orzeczenia, które rzeczywiście wykazywać będzie przymiot ostateczności, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, odzwierciedla to wskazywany już wielokrotnie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego subsydiarny jedynie charakter instytucji skargi konstytucyjnej, jako środka nie mającego w założeniu służyć zastępowaniu dostępnych w danej sprawie procedur i instytucji ochrony praw.
Uwzględniając przebieg postępowania prowadzonego w sprawie skarżącej, jak i treść wydanych w jego toku orzeczeń, uznać należy, że skarżąca nie spełniła wskazanych wyżej przesłanek dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Przede wszystkim stwierdzić należy, że w sprawie nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, wyczerpującego drogę prawną przysługującą skarżącej. Rezygnując ze złożenia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarżąca nie doprowadziła tym samym do wydania prawomocnego wyroku tego Sądu, nadającego walor ostateczności decyzjom administracyjnym, z którymi wiąże skarżąca zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności i praw.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej, wielokrotnie już wskazywano na nieprzypadkowy charakter wyliczenia zawartego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Akcentuje ono priorytetowy charakter prawomocnych wyroków sądowych. Wymóg wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu administracyjnym wiąże się więc ściśle z powinnością skarżącego złożenia skargi do sądu administracyjnego i uzyskania w ten sposób prawomocnego wyroku tego sądu.
Należy ponadto stwierdzić, że wskazywane przez skarżącą orzeczenia nie wykazują także innej istotnej kwalifikacji, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Z treści skargi wynika bowiem jednoznacznie, że jej przedmiotem czyni skarżąca przepisy ustawy o szkolnictwie wyższym w ich brzmieniu przed nowelizacją dokonaną ustawą z 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Tymczasem decyzje administracyjne wydane w sprawie skarżącej, wskazywane przez nią jako bezpośrednia przyczyna naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, wydane zostały na podstawie przepisów już znowelizowanych. Tym samym, uznać należy, że unormowania stanowiące przedmiot skargi konstytucyjnej nie były podstawą do wydania tych rozstrzygnięć. Tego rodzaju zaś zależność jest konieczna dla dopuszczalności wystąpienia przeciwko nim ze skargą konstytucyjną.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 8 kwietnia 2003 r.
Sygn. akt Ts 188/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kieleckiego Towarzystwa Edukacyjnego Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 48 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 w zw. z art. 74 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) z art. 7, art. 32, art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej z 12 grudnia 2002 r. skarżąca Spółka zakwestionowała zgodność z Konstytucją RP art. 48 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 w zw. z art. 74 ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, w brzmieniu tych przepisów obowiązującym przed ich nowelizacją dokonaną ustawą z 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 85, poz. 924). Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis naruszył jej prawa określone w art. 7, art. 32 i art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji.
Skarga została sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny. Uchwałą Senatu Wyższej Szkoły Ubezpieczeń w Kielcach z 16 marca 2000 r. postanowiono o utworzeniu nowego kierunku studiów „zdrowie publiczne”. Uchwałę tę władze uczelni przedstawiły Ministrowi Edukacji Narodowej do zatwierdzenia, ten zaś mimo upływu 30 dni nie wydał decyzji odmawiającej takiego zatwierdzenia. Wskutek skierowanej przez Rektora uczelni informacji do Ministra Edukacji Narodowej o przystąpieniu do naboru na nowy kierunek, Minister w pismach z 1 czerwca 2000 r. oraz z 29 września 2000 r. wezwał władze uczelni do zaprzestania działalności niezgodnej z treścią pierwotnej decyzji o utworzeniu uczelni niepaństwowej. Wyjaśnił jednocześnie, że uczelnia nie uzyskała zgody na uruchomienie nowego kierunku studiów. Władze uczelni zwróciły się wobec tego do Ministra o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak odmowy zatwierdzenia uchwały Senatu z 16 marca 2000 r. Nie zajmując stanowiska wobec wniosku uczelni o wydanie zaświadczenia, Minister nakazał w piśmie z 15 lutego 2002 r., aby uchwałę Senatu o utworzeniu nowego kierunku studiów potraktować jako wniosek o wydanie zezwolenia na jego prowadzenie, wydawanego w trybie znowelizowanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym. Uczelnia zastosowała się do powyższego nakazu, jednakże decyzją z 31 lipca 2002 r. (nr DSW-3-4003-889/EK/02) Minister Edukacji Narodowej i Sportu odmówił udzielenia takiego pozwolenia. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy decyzją tego organu z 18 września 2002 r. (nr DSW-3-4120-578/EK/Rej.72/02). W uzasadnieniu tych decyzji Minister Edukacji Narodowej i Sportu podniósł, że błędne jest stanowisko władz uczelni traktujących art. 48 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym, jako podstawę normatywną do tworzenia przez uczelnie niepaństwowe nowych kierunków studiów.
Istoty niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów, skarżąca upatruje w tym, że przyjmowana przez organy administracji publicznej ich interpretacja zawęża zastosowanie tych przepisów wyłącznie do uczelni państwowych. Godzi to w autonomię szkół wyższych, jak i w zasadę niedyskryminowania podmiotów prawa z uwagi na różną formę prawną. Dokonana nowelizacja kwestionowanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym jednoznacznie przemawia, zdaniem skarżącej, za błędną wykładnią tych przepisów (w ich brzmieniu sprzed nowelizacji) przyjmowaną przez Ministra Edukacji Narodowej.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2003 r. wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Uzupełnienie winno nastąpić przez wskazanie jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób, zdaniem skarżącej, zostały naruszone oraz przez doręczenie odpisów orzeczeń sądu lub organu administracji publicznej, wydanych w sprawie skarżącej na podstawie przepisów zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej, a wskazujących na wyczerpanie przez skarżącą przysługującej jej drogi prawnej.
W odpowiedzi na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącej skierował do Trybunału Konstytucyjnego pismo z 10 lutego 2003 r., w którym wyjaśnił, że skarżąca nie składała skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 18 września 2002 r. Kierowała się bowiem w tym zakresie treścią wyroku tego Sądu z 8 listopada 2000 r., w sprawie o sygn. akt I SA 1318/00, w którym wyrażony został pogląd odmawiający uczelniom niepaństwowym prawa tworzenia nowych kierunków studiów w trybie art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy o szkolnictwie wyższym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzująca zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka prawnego, ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 46 ust. 1, że skarga może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Wymóg wyczerpania drogi prawnej gwarantuje bowiem doprowadzenie przez skarżącego do wydania w jego indywidualnej sprawie orzeczenia, które rzeczywiście wykazywać będzie przymiot ostateczności, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, odzwierciedla to wskazywany już wielokrotnie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego subsydiarny jedynie charakter instytucji skargi konstytucyjnej, jako środka nie mającego w założeniu służyć zastępowaniu dostępnych w danej sprawie procedur i instytucji ochrony praw.
Uwzględniając przebieg postępowania prowadzonego w sprawie skarżącej, jak i treść wydanych w jego toku orzeczeń, uznać należy, że skarżąca nie spełniła wskazanych wyżej przesłanek dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Przede wszystkim stwierdzić należy, że w sprawie nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, wyczerpującego drogę prawną przysługującą skarżącej. Rezygnując ze złożenia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarżąca nie doprowadziła tym samym do wydania prawomocnego wyroku tego Sądu, nadającego walor ostateczności decyzjom administracyjnym, z którymi wiąże skarżąca zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności i praw.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej, wielokrotnie już wskazywano na nieprzypadkowy charakter wyliczenia zawartego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Akcentuje ono priorytetowy charakter prawomocnych wyroków sądowych. Wymóg wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu administracyjnym wiąże się więc ściśle z powinnością skarżącego złożenia skargi do sądu administracyjnego i uzyskania w ten sposób prawomocnego wyroku tego sądu.
Należy ponadto stwierdzić, że wskazywane przez skarżącą orzeczenia nie wykazują także innej istotnej kwalifikacji, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Z treści skargi wynika bowiem jednoznacznie, że jej przedmiotem czyni skarżąca przepisy ustawy o szkolnictwie wyższym w ich brzmieniu przed nowelizacją dokonaną ustawą z 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Tymczasem decyzje administracyjne wydane w sprawie skarżącej, wskazywane przez nią jako bezpośrednia przyczyna naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, wydane zostały na podstawie przepisów już znowelizowanych. Tym samym, uznać należy, że unormowania stanowiące przedmiot skargi konstytucyjnej nie były podstawą do wydania tych rozstrzygnięć. Tego rodzaju zaś zależność jest konieczna dla dopuszczalności wystąpienia przeciwko nim ze skargą konstytucyjną.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.