SK 34/02
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
25/3A/2004
POSTANOWIENIE
z dnia 9 marca 2004 r.
Sygn. akt SK 34/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodniczący
Marian Grzybowski
Wiesław Johann
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca 2004 r. skargi Jana Macieja Ostrowskiego o stwierdzenie niezgodności:
art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.) z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP,
p o s t a n a w i a:
umorzyć postępowanie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) w zakresie dotyczącym art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 168, poz. 1383 oraz z 2003 r. Nr 113, poz. 1069) ze względu na zbędność orzekania.
UZASADNIENIE:
I
1. Rozpatrywana skarga konstytucyjna wniesiona została na tle sprawy sądowej o podwyższenie czynszu. Skarżący, jako współwłaściciel nieruchomości wypowiedział najem najemcy opłacającemu czynsz regulowany, ustalając nową jego wysokość. Gdy najemca nie zapłacił czynszu w żądanej wysokości, skarżący wystąpił z powództwem o zapłatę różnicy między czynszem regulowanym, a ustalonym w wypowiedzeniu. Powództwo zostało prawomocnie oddalone z powołaniem się na przepisy art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.; dalej: ustawa o ochronie lokatorów).
W skardze Jan Ostrowski wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733) z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
W uzasadnieniu co do art. 28 ust. 2 ustawy zarzucił, że przepis ten powtarza regulację uznana przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z Konstytucją w wyroku z 12 stycznia 2000 r. (P. 11/98).
Co do art. 9 ust. 3 ustawy skarżący podniósł, że przepis ten ogranicza możliwość podwyższania czynszu, uniemożliwiając osiągnięcie jego ekonomicznie uzasadnionej wysokości.
Zdaniem skarżącego, jeżeli pogląd sądów obu instancji, że po 11 lipca 2001 r. ograniczenia wynikające z ustawy z 21 czerwca 2001 r. maja zastosowanie przy ustalaniu wysokości czynszu jest słuszny, to przepisy te naruszają wskazane w petitum skargi przepisy Konstytucji.
2. Pismem z 29 listopada 2002 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny, który wniósł o stwierdzenie, że kwestionowany art. 28 ust. 2 ustawy z 21 czerwca 2001 r. jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Prokurator Generalny wniósł o umorzenie postępowania w zakresie kwestionowanego art. 9 ust. 3 ustawy, ponieważ Trybunał Konstytucyjny powołanym wyrokiem w sprawie K 48/01 orzekł, że przepis ten jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym w tym zakresie został już osiągnięty cel skargi, ponieważ z dniem 10 października 2002 r. przepis ten utracił moc prawną i został usunięty z obiegu prawnego. W tej sytuacji zasada ne bis in idem nakazuje umorzenie postępowania w tej części, ponieważ orzekanie w tym zakresie jest zbędne.
3. Marszałek Sejmu pismem z 21 lipca 2003 r. wniósł o stwierdzenie, że art. 9 ust. 3 ustawy z 21 czerwca 2001 r. jest niezgodny z art. 64 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz że art. 28 ust. 2 ustawy jest zgodny z tymi przepisami Konstytucji. Marszałek Sejmu przytoczył argumentację Trybunału Konstytucyjnego, który w sprawie K 48/01 uznał art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów za niezgodny z Konstytucją i przyłączył się do wniosku Prokuratora Generalnego o umorzenie postępowania ze względu na zbędność orzekania.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Przedmiotem skargi uczyniono art. 9 ust. 3 oraz art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie lokatorów. Przepis art. 9 ust. 3 miał następujące brzmienie:
Art. 9. 3. „Podwyżki czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat niezależnych od właściciela, nie mogą w danym roku przekraczać średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w minionym roku w stosunku do roku poprzedzającego rok miniony nie więcej niż o: 1) 50% – jeżeli roczna wysokość czynszu nie przekracza 1% wartości odtworzeniowej, 2) 25% – jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 1% i nie przekracza 2% wartości odtworzeniowej, 3) 15% – jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 2% wartości odtworzeniowej. Dane o wzroście cen, o którym mowa w zdaniu pierwszym, są podawane w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w sprawie brak jest podstaw do merytorycznego rozpoznania zarzutu niezgodności art. 9 ust. 3 ustawy z 21 czerwca 2001 z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wynika to stąd, że wyrokiem z 2 października 2002 r., w sprawie o sygn. K 48/01, Trybunał Konstytucyjny w pkt 1 sentencji orzekł, że art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.) jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Wyrok został opublikowany 10 października 2002 r. w Dz. U. Nr 168, poz. 1383 i z tym dniem kwestionowany art. 9 ust. 3 utracił moc obowiązującą.
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że zachodzi przesłanka zbędności orzekania, o której stanowi art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej; – ustawa o TK). Tym samym postępowanie w tym zakresie podlega umorzeniu. „Osiągnięty został bowiem podstawowy cel, będący także celem skarżących, polegający na wyeliminowaniu z porządku prawnego stanu niezgodności z Konstytucją” (por. postanowienie TK z 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, s. 1115). Zachowuje tu aktualność także inny pogląd Trybunału, zgodnie z którym „skarżący podobnie jak inne podmioty może wywodzić skutki prawne z faktu uznania zaskarżonego przepisu za niezgodny z Konstytucją (art. 190 ust. 4 Konstytucji)” (por. postanowienie TK z 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/2002, s. 1142).
POSTANOWIENIE
z dnia 9 marca 2004 r.
Sygn. akt SK 34/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodniczący
Marian Grzybowski
Wiesław Johann
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca 2004 r. skargi Jana Macieja Ostrowskiego o stwierdzenie niezgodności:
art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.) z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP,
p o s t a n a w i a:
umorzyć postępowanie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) w zakresie dotyczącym art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 168, poz. 1383 oraz z 2003 r. Nr 113, poz. 1069) ze względu na zbędność orzekania.
UZASADNIENIE:
I
1. Rozpatrywana skarga konstytucyjna wniesiona została na tle sprawy sądowej o podwyższenie czynszu. Skarżący, jako współwłaściciel nieruchomości wypowiedział najem najemcy opłacającemu czynsz regulowany, ustalając nową jego wysokość. Gdy najemca nie zapłacił czynszu w żądanej wysokości, skarżący wystąpił z powództwem o zapłatę różnicy między czynszem regulowanym, a ustalonym w wypowiedzeniu. Powództwo zostało prawomocnie oddalone z powołaniem się na przepisy art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.; dalej: ustawa o ochronie lokatorów).
W skardze Jan Ostrowski wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 9 ust. 3 i art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733) z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
W uzasadnieniu co do art. 28 ust. 2 ustawy zarzucił, że przepis ten powtarza regulację uznana przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z Konstytucją w wyroku z 12 stycznia 2000 r. (P. 11/98).
Co do art. 9 ust. 3 ustawy skarżący podniósł, że przepis ten ogranicza możliwość podwyższania czynszu, uniemożliwiając osiągnięcie jego ekonomicznie uzasadnionej wysokości.
Zdaniem skarżącego, jeżeli pogląd sądów obu instancji, że po 11 lipca 2001 r. ograniczenia wynikające z ustawy z 21 czerwca 2001 r. maja zastosowanie przy ustalaniu wysokości czynszu jest słuszny, to przepisy te naruszają wskazane w petitum skargi przepisy Konstytucji.
2. Pismem z 29 listopada 2002 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny, który wniósł o stwierdzenie, że kwestionowany art. 28 ust. 2 ustawy z 21 czerwca 2001 r. jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Prokurator Generalny wniósł o umorzenie postępowania w zakresie kwestionowanego art. 9 ust. 3 ustawy, ponieważ Trybunał Konstytucyjny powołanym wyrokiem w sprawie K 48/01 orzekł, że przepis ten jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym w tym zakresie został już osiągnięty cel skargi, ponieważ z dniem 10 października 2002 r. przepis ten utracił moc prawną i został usunięty z obiegu prawnego. W tej sytuacji zasada ne bis in idem nakazuje umorzenie postępowania w tej części, ponieważ orzekanie w tym zakresie jest zbędne.
3. Marszałek Sejmu pismem z 21 lipca 2003 r. wniósł o stwierdzenie, że art. 9 ust. 3 ustawy z 21 czerwca 2001 r. jest niezgodny z art. 64 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz że art. 28 ust. 2 ustawy jest zgodny z tymi przepisami Konstytucji. Marszałek Sejmu przytoczył argumentację Trybunału Konstytucyjnego, który w sprawie K 48/01 uznał art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów za niezgodny z Konstytucją i przyłączył się do wniosku Prokuratora Generalnego o umorzenie postępowania ze względu na zbędność orzekania.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Przedmiotem skargi uczyniono art. 9 ust. 3 oraz art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie lokatorów. Przepis art. 9 ust. 3 miał następujące brzmienie:
Art. 9. 3. „Podwyżki czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat niezależnych od właściciela, nie mogą w danym roku przekraczać średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w minionym roku w stosunku do roku poprzedzającego rok miniony nie więcej niż o: 1) 50% – jeżeli roczna wysokość czynszu nie przekracza 1% wartości odtworzeniowej, 2) 25% – jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 1% i nie przekracza 2% wartości odtworzeniowej, 3) 15% – jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 2% wartości odtworzeniowej. Dane o wzroście cen, o którym mowa w zdaniu pierwszym, są podawane w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w sprawie brak jest podstaw do merytorycznego rozpoznania zarzutu niezgodności art. 9 ust. 3 ustawy z 21 czerwca 2001 z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wynika to stąd, że wyrokiem z 2 października 2002 r., w sprawie o sygn. K 48/01, Trybunał Konstytucyjny w pkt 1 sentencji orzekł, że art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 ze zm.) jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Wyrok został opublikowany 10 października 2002 r. w Dz. U. Nr 168, poz. 1383 i z tym dniem kwestionowany art. 9 ust. 3 utracił moc obowiązującą.
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że zachodzi przesłanka zbędności orzekania, o której stanowi art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej; – ustawa o TK). Tym samym postępowanie w tym zakresie podlega umorzeniu. „Osiągnięty został bowiem podstawowy cel, będący także celem skarżących, polegający na wyeliminowaniu z porządku prawnego stanu niezgodności z Konstytucją” (por. postanowienie TK z 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, s. 1115). Zachowuje tu aktualność także inny pogląd Trybunału, zgodnie z którym „skarżący podobnie jak inne podmioty może wywodzić skutki prawne z faktu uznania zaskarżonego przepisu za niezgodny z Konstytucją (art. 190 ust. 4 Konstytucji)” (por. postanowienie TK z 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/2002, s. 1142).