Pełny tekst orzeczenia

224/6B/2005


POSTANOWIENIE
z dnia 6 października 2004 r.
Sygn. akt Ts 52/04


Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Mirosław Wyrzykowski,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej PPH „WAMPOL” sp. z o. o., w sprawie zgodności:
1) art. 16 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 6 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy – Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 419) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji;

2) art. 16 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 12 lit. a tiret dziewiąte ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 144, poz. 931) z art. 2, 84 oraz art. 217 Konstytucji;

3) art. 158 § 2 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy w brzmieniu ustalonym przez art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o zmianie Kodeksu handlowego (Dz. U. Nr 41, poz. 326) i art. 156 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 20, art. 21, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 47, art. 64 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji;

4) art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) z art. 2, art. 24, art. 32 ust.1 i ust. 2, art. 31 ust. 2 i.3, art. 64 ust. 2 i 3, art. 65 ust. 1 , art. 67 i art. 68 Konstytucji,


p o s t a n a w i a:

zawiesić postępowanie.

UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 11 marca 2004 r. wniesiono o stwierdzenie, że art. 16 ust. 1 pkt 38 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 6 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy – Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 419) jest niezgodny z art. 2, 20, 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 ust. 2 i 3, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji, natomiast w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 12 lit. a tiret dziewiąte ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 144, poz. 931) z art. 2, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji. Ponadto zakwestionowano zgodność art. 158 § 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. – Kodeks handlowy, w brzmieniu ustalonym przez art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o zmianie Kodeksu handlowego (Dz. U. Nr 41, poz. 326) i art. 156 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 20, art. 21, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 47, 64 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji, a także art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.) z art. 2, art. 24, art. 32 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 2 i 3, art. 64 ust. 2 i 3, art. 65 ust. 1, art. 67 i art. 68 Konstytucji.

Izba Skarbowa we Wrocławiu decyzjami z 4 grudnia 2000 r. (Nr: PD – III – UKS – 823 – 37/2000; PD – III – UKS – 823 – 38/2000; PD – III – UKS – 823 – 39/2000; PD – III – UKS – 823 – 40/2000, PD – III – UKS – 823 – 37/2000) uchyliła decyzje inspektora kontroli skarbowej i określiła zaległość podatkową spółki oraz odsetki za zwłokę. W uzasadnieniu swojej decyzji Izba Skarbowa wskazała na nieważność umowy zawartej pomiędzy jedynym udziałowcem spółki a nim samym, której przedmiotem było powołanie go na stanowisko prezesa zarządu, a w konsekwencji na niemożność zaliczenia wydatków ponoszonych na jego rzecz do kosztów uzyskania przychodów. Wyrokami z 13 października 2003 r. (sygn. akt ISA/Wr 69/01, ISA/Wr 70/01, ISA/Wr 71/01, ISA/Wr 72/01, ISA/Wr 73/01) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wniesione na decyzje Izby Skarbowej we Wrocławiu skargi.

Uzasadniając niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów skarżąca spółka wskazała, że przepis ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zawierając nieprecyzyjne i niejasne sformułowania łamie standardy prawidłowej legislacji, naruszając przez to wyrażone w art. 2 Konstytucji zasady: państwa prawnego, zaufania do organów władzy i administracji publicznej, powszechności, równości i sprawiedliwości podatkowej. Niezależnie od powyższego wskazano w skardze na naruszenie art. 32 oraz art. 22 Konstytucji przez dyskryminacyjne i nierówne traktowanie obywateli i innych podmiotów obrotu gospodarczego, tylko dlatego, że posiadają własność udziałów osoby prawnej na rzecz której świadczą. Przepisowi zarzucono także ograniczenie wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej poprzez faktyczne wymuszenie wprowadzenia zakazu korzystania ze świadczeń udziałowców nie będących pracownikami, a także naruszenie art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji przez nierówną ochronę prawa majątkowego. Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 158 § 2 k.h. skarżąca spółka wskazuje, że przez swoją nieprecyzyjność i niezgodność ze standardami przyzwoitej legislacji narusza on wynikające z art. 2 Konstytucji następujące zasady: państwa prawnego, równości podmiotów gospodarczych wobec prawa, bezpieczeństwa prawnego oraz zaufania do władz. Ponadto skarżąca spółka zarzuciła zakwestionowanej regulacji naruszenie art. 32 Konstytucji, stwierdzając, iż prowadzi ona do nierównego traktowania i dyskryminacji jednoosobowej spółki z o.o. w porównaniu z wieloosobowymi spółkami z o.o. W dalszej kolejności skarżąca spółka zarzuciła zakwestionowanemu przepisowi naruszenie art. 20, art. 21, art. 22 oraz art. 64 Konstytucji przez bezzasadne ograniczenie uprawnień właścicielskich jedynego wspólnika tylko z tego względu, że posiada on 100% udziałów swojej firmy. Ponadto wskazano na naruszenie art. 47 Konstytucji przez wprowadzenie ograniczeń uniemożliwiających obywatelowi decydowanie o swoim życiu osobistym, art. 65 ust. 1 Konstytucji przez bezzasadne ograniczenie wspólnika w wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy a także na naruszenie art. 67 ust. 1 Konstytucji przez uniemożliwienie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, będące konsekwencją niemożności zawarcia jakiejkolwiek umowy ze spółką przez jedynego wspólnika. Kolejnemu z zaskarżonych przepisów tj. art. 22 kodeksu pracy skarżąca spółka zarzuca naruszenie zasady równości i zakazu dyskryminacji przez nierówne traktowanie obywatela posiadającego wszystkie udziały w spółce i wykonującego pracę w stosunku do obywatela nie posiadającego wszystkich jej udziałów, a także naruszenie art. 24, art. 65 ust. 1, art. 67, art. 68 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji przez pozbawienie obywatela posiadającego wszystkie udziały, odpowiednio: ochrony pracy, wolności wyboru i prawa wykonywania zawodu, prawa do zabezpieczenia społecznego, prawa do ochrony zdrowia, a także przez nierówną ochronę posiadanego przezeń prawa majątkowego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 kwietnia 2004 r. wezwano pełnomocnika skarżącej spółki do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. wskazanie, które z przysługujących skarżącej spółce (nie zaś jej jedynemu wspólnikowi) konstytucyjnych wolności i praw o charakterze podmiotowym zostało naruszone oraz określenie sposobu tego naruszenia.

W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału Konstytucyjnego 23 kwietnia 2004 r. pełnomocnik skarżącej spółki wskazał przede wszystkim na naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej zawartej w art. 2 Konstytucji, oraz prawa własności spółki gwarantowanego w art. 21 i art. 64 Konstytucji poprzez nałożenie na nią nienależnego Skarbowi Państwa podatku dochodowego na podstawie przepisu prawa, który nie spełnia wymaganych dla przepisów ustawy podatkowej formalnoprawnych wymagań zawartych w art. 84 i art. 217 Konstytucji, a także na pozbawienie ochrony pracy wykonywanej w spółce a zagwarantowanej w art. 24 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 lipca 2004 r. wezwano pełnomocnika skarżącej spółki do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej przez wyjaśnienie, czy od wskazanych w skardze wyroków NSA – Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu zostały wniesione skargi kasacyjne do NSA, oraz, w przypadku twierdzącej odpowiedzi, czy zostały już wydane rozstrzygnięcia.

W nadesłanej w odpowiedzi piśmie procesowym pełnomocnik skarżącej spółki wskazał, że zostały wniesione skargi kasacyjne do NSA, jednakże 21 czerwca 2004 r. spółka otrzymała postanowienia wydane 24 maja 2004 r., którymi odrzucono niniejsze skargi (do pisma dołączone zostały postanowienia wydane w sprawach o sygn. akt: FSK 462/04, 463/04).

Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Trybunał Konstytucyjny, skarżąca spółka złożyła w Naczelnym Sądzie Administracyjnym skargi kasacyjne od wszystkich wskazanych w skardze wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z 13 października 2003 r. (sygn. akt: ISA/Wr 69/01, ISA/Wr 70/01, ISA/Wr 71/01, ISA/Wr 72/01, ISA/Wr 73/01). Skargi te zarejestrowane zostały pod sygnaturami: FSK 459/04, FSK 460/04, FSK 461/04, FSK 462/04, FSK 463/04, przy czym tylko cztery ostatnie zostały odrzucone postanowieniami NSA.
Z uwagi na to, że orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego mogą mieć wpływ na ustalenie podstaw wystąpienia ze skargą konstytucyjną, a w szczególności na stwierdzenie naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącej spółce, należało na podstawie art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) oraz art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesić postępowanie do czasu zakończenia postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.