Pełny tekst orzeczenia

184

POSTANOWIENIE
z dnia 7 lipca 2004 r.
Sygn. akt Ts 119/03


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski – przewodniczący
Marek Mazurkiewicz – sprawozdawca
Marek Safjan,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lutego 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ludgardy i Mieczysława Buchwald,


p o s t a n a w i a


nie uwzględnić zażalenia.


UZASADNIENIE:


W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 3935 i art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. spowodowały powszechną praktykę sądów drugiej instancji odrzucania prawidłowo sporządzonych skarg kasacyjnych. Skarżący podnoszą, że przepisy kodeksu postępowania cywilnego precyzują prawo do sądu jako prawo wystąpienia do sądu obu instancji, a w ściśle określonych przypadkach jako prawo do wniesienia kasacji. Za szczególnie naganną uznają skarżący możliwość dokonywania przez sąd drugiej instancji oceny dopuszczalności złożenia kasacji i ustalanie jej zasadności. Prowadzi to, ich zdaniem, do naruszenia art. 77 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący złożyli kasację od postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 18 czerwca 2002 r. Kasacja ta została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego w Poznaniu z 15 listopada 2002 r. ze względu na braki formalne polegające na niewskazaniu okoliczności, o których mowa w art. 393 k.p.c. Zażalenie na powyższe postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 2003 r. W postanowieniu tym Sąd Najwyższy wskazał m.in., że okoliczności, o których mowa w art. 393 § 1 i 2 k.p.c. są odrębne od podstaw kasacji. Obojętne jest miejsce przedstawienia tych okoliczności w skardze kasacyjnej, muszą być one jednak przedstawione tak, by sąd nie musiał się ich domyślać, najlepiej jako odrębny element pisma procesowego. Skarga kasacyjna Ludgardy i Mieczysława Buchwald w ogóle nie zawierała przytoczenia okoliczności, o których mowa wyżej.
Postanowieniem z 26 lutego 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zarzut odrzucania przez sądy prawidłowo sporządzonych skarg kasacyjnych opiera się na błędnym odczytaniu art. 3933 § 1 pkt 3 w zw. z art. 393 k.p.c. Skarga kasacyjna nie jest bowiem prawidłowo sporządzona, o ile nie wskazuje na okoliczności z art. 393 § 1 k.p.c. uzasadniające jej rozpoznanie. Ponadto Trybunał Konstytucyjny wskazał, że prawo do kasacji nie jest prawem konstytucyjnym, a zarzut jego ograniczenia nie może być rozpatrywany w kontekście art. 77 ust. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, iż sprawę skarżących rozpatrywały sądy powszechne w dwóch instancjach nie można więc mówić w ogóle o zamknięciu dostępu do sądu, o którym mowa w art. 77 ust. 2 Konstytucji. Ponieważ skarżący nie wskazywał żadnego innego wzorca konstytucyjnego, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż skarga konstytucyjna nie wskazuje tym samym prawa konstytucyjnego ani sposobu jego naruszenia, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W zażaleniu skarżąca Ludgarda Buchwald zakwestionowała pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, w myśl którego art. 77 ust. 2 Konstytucji jest nieadekwatnym wzorcem z punktu widzenia ograniczenia prawa do kasacji. Zdaniem skarżącej art. 3933 § 1 pkt 3 oraz art. 3935 k.p.c. zamkną jej drogę do sądu. Skarżąca wskazała w zażaleniu, iż wprowadzenie tego przepisu do kodeksu postępowania cywilnego było niecelowe.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Prawo każdego do sądu zostało wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Jego dopełnieniem jest wyrażony w art. 77 ust. 2 Konstytucji zakaz zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw. Art. 45 ust. 1 Konstytucji dotyczy dochodzenia przed sądem wszelkich praw (także ustanowionych w innych aktach normatywnych niż Konstytucja), natomiast art. 77 ust. 2 Konstytucji obejmuje swym zakresem jedynie prawa i wolności gwarantowane konstytucyjnie. Gdy chodzi o prawa nie mające charakteru konstytucyjnego, ograniczanie w korzystaniu z nich, w tym: z prawa dostępu do sądu powinno czynić zadość wymogom wskazanym w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Jeżeli zaś chodzi o konstytucyjne wolności lub prawa wykluczona jest możliwość zamknięcia dostępu do sądu celem jej ochrony. W tym znaczeniu art. 77 ust. 2, stanowiąc uzupełnienie i rozwinięcie ogólniejszego ujęcia z art. 45 ust. 1, zawiera zarazem swoistą regulację szczególną w stosunku do art. 45 ust. 1 Konstytucji (por. wyrok TK z 10 maja 2000 r., sygn. K. 21/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 109).
Zamknięcie drogi do sądu, o którym mowa w art. 77 ust. 2 Konstytucji, ma miejsce w sytuacji, gdy żaden sąd nie jest właściwy do rozpatrzenia sprawy dotyczącej naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw. Dyspozycja art. 77 ust. 2 nie odnosi się natomiast do zasad rozpoznawania „sprawy”, w szczególności nie formułuje żadnych wymogów związanych z prawem do zaskarżania orzeczeń sądowych oraz liczbą instancji, w których sprawa ma być rozpoznawana. Sprawa skarżącej została rozpoznania przez sądy dwóch instancji, tym samym nie można mówić o zamknięciu drogi do sądu. Skarżąca w skardze konstytucyjnej oraz w zażaleniu nie rozróżnia prawa dostępu do sądu i gwarantującego to prawo zakazu z art. 77 ust. 2 od prawa do zaskarżania orzeczeń sądowych. Wyrażone w zaskarżonych przepisach ustawy ograniczenia prawa do kasacji nie mogą być badane z punktu widzenia prawa dostępu do sądu. Zarzuty formułowane przez skarżącą nie odnoszą się w ogóle do zakresu normowania art. 77 ust. 2 Konstytucji. W świetle powyższego należy uznać, iż Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu trafnie przyjął, iż w niniejszej sprawie nie mogło dojść do naruszenia art. 77 ust. 2 Konstytucji przez art. 3933 § 1 pkt 3 i art. 3935 k.p.c. i odmówił nadania dalszego biegu skardze ze względu na brak wskazania naruszonych konstytucyjnych wolności lub praw. Ze względu na wyrażoną w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasadę skargowości nie jest możliwe badanie w niniejszej sprawie zgodności zaskarżonych przepisów z innymi wzorcami konstytucyjnymi, gdyż nie zostały one wskazane w skardze konstytucyjnej.
Skarżąca podnosi też, że wprowadzenie ograniczenia prawa do kasacji jest niecelowe. Kwestia oceny celowości działań ustawodawcy pozostaje poza zakresem właściwości Trybunału Konstytucyjnego i nie może być podstawą skargi konstytucyjnej.
Skarżąca w zażaleniu w ogóle nie odniosła się do jednej z podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, w której wskazano, iż skarga została oparta na błędnym odczytaniu normatywnej treści art. 3935 i 3933 § 1 pkt 3 k.p.c.

Mając powyższe na względzie należało orzec, jak w sentencji.