Pełny tekst orzeczenia

99



POSTANOWIENIE

z dnia 17 lutego 2004 r.

Sygn. akt Ts 189/03





Trybunał Konstytucyjny w składzie:






Marek Safjan



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego „Novis Recycling” – spółka z o.o. w sprawie zgodności:

§ 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.) z art. 31 ust. 3 w związku z art. 20 oraz art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,





p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego „Novis Recycling” – spółka z o.o. z 6 listopada 2003 r. zarzucono, iż § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.) jest niezgodny z art. 31 ust. 3 w związku z art. 20 oraz art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca wskazała, iż Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z 7 maja 2002 r. (sygn. akt IX GC 79/2/02) odrzucił pozew skierowany przeciwko skarżącej. Uzupełniającym postanowieniem z 22 lipca 2002 r. (sygn. akt IX GC 79/2/02) zasądził na rzecz skarżącej koszty zastępstwa procesowego według stawek minimalnych, pomijając przedłożony przez skarżącą spis kosztów. W spisie tym wskazano umowę, jaką zawarła skarżąca ze swoim pełnomocnikiem procesowym, w której to umowie wynagrodzenie pełnomocnika opiewało na znacznie wyższą kwotę. Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła zażalenie do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który postanowieniem z 11 kwietnia 2003 r. (sygn. akt I Acz 523/03) zażalenie to oddalił.

Za podstawę skargi konstytucyjnej skarżąca przyjęła naruszenie art. 31 ust. 3 Konstytucji RP poprzez ograniczenie wolności działalności gospodarczej (art. 20 oraz 22 Konstytucji RP) w zakresie dotyczącym swobodnego ustalenia wysokości wynagrodzenia radcy prawnego, a w konsekwencji również otrzymania godziwego wynagrodzenia za wykonaną pracę, a ponadto naruszenie nakazu ograniczania wolności działalności gospodarczej jedynie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Skarżąca podniosła, iż zgodnie z zakwestionowaną przez nią regulacją prawną, zasądzane przez sądy koszty zastępstwa procesowego nie mogą być wyższe niż czterokrotne stawki minimalne, niezależnie od wysokości tych opłat ustalonych w umowie między radcą prawnym a klientem. Zdaniem skarżącej w ten sposób ustawodawca jednoznacznie ograniczył autonomię woli stron w zakresie dotyczącym ustalenia wysokości wynagrodzenia radcy prawnego i to także wówczas, gdy druga ze stron umowy zlecenia (dający zlecenie) zgodziła się na poniesienie kosztów zastępstwa procesowego w wyższej wysokości, jakkolwiek w granicach czterokrotnych stawek minimalnych. Uniemożliwia to w konsekwencji swobodne ustalenie wysokości wynagrodzenia radcy prawnego, w granicach przewidzianych przepisami prawa, na zasadzie konsensusu stron umowy, a co za tym idzie godzi w istotę wolności gospodarczej.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ten akt normatywny, który stanowił podstawę wydania ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

W skardze konstytucyjnej będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania skarżąca wskazała, iż naruszenie przysługujących jej praw i wolności konstytucyjnych łączy z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowienia uzupełniającego z 22 lipca 2002 r. (sygn. akt IX GC 79/2/02) w sprawie zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, od którego to postanowienia zażalenie skarżącej zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z 11 kwietnia 2003 r. (sygn. akt I Acz 523/03).

Oba te postanowienia nie zostały wszakże wydanie na podstawie § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.). Jak wynika z treści ich uzasadnień, sądy orzekając o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości niższej w stosunku do umowy, jaka łączyła skarżąca z jej pełnomocnikiem procesowym powołały się na art. 102 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sądy uznały, iż w sprawie będącej przedmiotem ich rozpoznania, taki szczególny przypadek zachodzi, bowiem wskazane przez skarżącą koszty zastępstwa procesowego nie odpowiadają stopniowi zawiłości sprawy a zwłaszcza nakładowi pracy pełnomocnika.

Treść § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych nie determinowała w sensie normatywnym wskazanych w skardze konstytucyjnej orzeczeń sądowych. Nie można więc przyjąć, iż stanowiła podstawę ich wydania. Należy przy tym mieć na względzie fakt, iż zakwestionowana regulacja wskazuje na maksymalną wysokość zasądzanych kosztów zastępstwa procesowego, wyznaczając ją na czterokrotność stawek minimalnych określonych w dalszych przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. W sprawie skarżącej, ustalone w umowie wynagrodzenie jej pełnomocnika procesowego nie przekraczało tej wysokości, z istoty rzeczy więc § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. nie mógł stanowić podstawy normatywnej orzeczenia, w którym zasądzono o częściowym tylko zwrocie koszów zastępstwa procesowego.



Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należało orzec jak w sentencji.





3