Pełny tekst orzeczenia

166

POSTANOWIENIE
z dnia 30 czerwca 2004 r.
Sygn. akt Tw 38/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz – przewodniczący
Marek Mazurkiewicz – sprawozdawca
Teresa Dębowska-Romanowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 marca 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

1. W dniu 18 listopada 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o stwierdzenie zgodności § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2004 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących) z art. 84 i art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 29 ust. 4 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 ze zm.; dalej: ustawa o podatku VAT) oraz § 5 ust. 2 pkt 1b rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 2, art. 32 i art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Postanowieniem z 8 marca 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.

a. Na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność wniosku w odniesieniu do zarzutu, iż kwestionowany § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących narusza art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał Konstytucyjny nie podzielił argumentu wnioskodawcy, iż zaskarżony przepis stanowił „samoistne” (pierwotne) ukształtowanie nowego ciężaru publicznego w podustawowym akcie normatywnym. Trybunał ustalił bowiem, że obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, których zakup niewątpliwie pociąga za sobą koszty finansowe, znajduje podstawę prawną w wyraźnym przepisie ustawowym, tzn. art. 29 ust. 1 ustawy o podatku VAT.

b. Niezależny Związek Zawodowy Kierowców dowodził także, iż § 3 ust. 2 pkt 3a powołanego rozporządzenia narusza art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 29 ust. 4 pkt 1, 2 i 3 ustawy o podatku VAT przez to, że przyjęte w nim rozwiązania wykraczają poza ustawową wytyczną, sformułowaną jako „uwzględnienie optymalnych, również dla danego typu obrotu, rozwiązań technicznych dotyczących konstrukcji kas”.
Trybunał Konstytucyjny uznał, iż wydanie orzeczenia w tym zakresie jest niedopuszczalne w rozumieniu art. 39 ust. 1 ustawy o TK, gdyż realizując funkcję kontroli norm, Trybunał nie ma uprawnień do orzekania o celowości zarówno poszczególnych rozwiązań ustawowych, jak i regulacji przyjętych w rozporządzeniach, wydawanych na podstawie i w celu wykonania ustawy.

c. Kolejny zaskarżony przepis, tzn. § 5 ust. 2 pkt 1b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących narusza, zdaniem wnioskodawcy, art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że podanie fałszywych danych osobowych przez nabywcę usługi rabatowej może prowadzić do odpowiedzialności karnej taksówkarza, co skutkuje tym samym naruszeniem konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa (art. 32).
Powołując jako podstawę prawną art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny stwierdził oczywistą bezzasadność tak sformułowanego zarzutu, jeśli odnieść go do konstytucyjnych zasad: demokratycznego państwa prawnego (art. 2) oraz równości wszystkich wobec prawa (art. 32), wskazanych przez Niezależny Związek Zawodowy Kierowców jako wzorce kontroli.

d. Wnioskodawca kwestionując zgodność § 5 ust. 2 pkt 1b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, dowodził, że przepis ten nakładając na nabywcę usługi przewozu taksówką obowiązek ujawnienia swoich danych osobowych, narusza art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (wyłączność ustawy).
Trybunał Konstytucyjny uznał, że tak określony przedmiot oraz wzorzec kontroli nie dotyczą spraw objętych zakresem działania Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców. Wnioskodawca działał bowiem w obronie konstytucyjnych praw nabywców świadczonych przez siebie usług, a nie interesu prawnego swoich członków, do reprezentowania którego został powołany. W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny ustalił brak legitymacji Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców, wymaganej przez art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

3. W dniu 17 marca 2004 r. Niezależny Związek Zawodowy Kierowców złożył zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 marca 2004 r., wnosząc „o nadanie wnioskowi dalszego biegu i orzeczenie o zgodności z Konstytucją RP”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał Konstytucyjny rozpoznając zażalenie, koncentruje się na badaniu zarzutów w nim podniesionych i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego. Zobowiązany jest na podstawie art. 36 ustawy o TK do badania legitymacji podmiotów, określonych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, domagających się wszczęcia abstrakcyjnej kontroli norm. Tylko wnikliwa kontrola wniosku casu ad casum już w stadium postępowania wstępnego, prowadzić może do ujednolicenia praktyki orzeczniczej w tych sprawach, zapobiegając zarówno bezpodstawnemu nadawaniu biegu wnioskom nieuprawnionych podmiotów, jak i bezpodstawnej odmowie nadania dalszego biegu takim wnioskom.

1. Stanowisko wnioskodawcy przedstawione wobec stwierdzonej przez Trybunał Konstytucyjny oczywistej bezzasadności zarzutu naruszenia przez § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie zasługuje na uwzględnienie.
Trybunał przypomina, że Niezależny Związek Zawodowy Kierowców argumentował we wniosku niekonstytucyjność tego przepisu rozporządzenia, wskazując, iż stanowi on pozaustawową podstawę istnienia nowego obowiązku finansowego nałożonego na taksówkarzy, będącego konsekwencją zakupu (legalizacji czy montażu) kasy fiskalnej połączonej z taksometrem. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w zażaleniu wnioskodawca nie ustosunkował się do powyższej przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.
Niezależny Związek Zawodowy Kierowców przedstawił natomiast nowe argumenty (np. odprowadzanie podatku od kwoty uwidocznionej na paragonie, za usługę, która nie została zrealizowana „z winy” klienta), świadczące, w jego ocenie, o naruszeniu art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca uznał zatem za zasadne rozszerzenie w zażaleniu wzorców kontroli kwestionowanego przepisu, dowodząc, że obowiązek stosowania odmiennych konstrukcyjnie kas rejestrujących przez jednorodny podmiot (podatników) prowadzi do naruszenia konstytucyjnych zasad: demokratycznego państwa prawnego (art. 2) oraz równości wszystkich wobec prawa (art. 32).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wnioskodawca formułując w zażaleniu nowe zarzuty materialne i odnosząc je do nowych wzorców kontroli (art. 2 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), wykroczył poza upoważnienie, udzielone przez Zarząd Krajowy Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców w uchwale Nr 2 z 13 listopada 2003 r.
Mając na uwadze powyższe oraz w związku z nieprzedstawieniem przez wnioskodawcę stanowiska wobec wskazanej przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, uznający oczywistą bezzasadność wniosku w zakresie naruszenia art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.

2. Podstawą odmowy poddania kontroli zgodności § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 29 ust. 4 pkt 1, 2 i 3 ustawy o podatku VAT oraz art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej była przesłanka niedopuszczalności orzekania, określona w art. 39 pkt 1 ustawy o TK.
Wnioskodawca ograniczył zarzut do tezy, iż kwestionowany przepis wykracza poza wytyczną sformułowaną jako „uwzględnienie optymalnych, również dla danego typu obrotu, rozwiązań technicznych dotyczących konstrukcji kas” (art. 29 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku VAT).
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie posiada kompetencji do badania celowości zarówno przyjętych rozwiązań ustawowych, jak i regulacji zawartych w aktach wykonawczych, wydanych na podstawie i w celu wykonania ustawy. Trybunał podkreślił, że ingerencję w ocenę celowości unormowań objętych zaskarżonym przepisem, uzasadniałoby przedstawienie przez Niezależny Związek Zawodowy Kierowców argumentów, przekonujących o naruszeniu przez § 3 ust. 2 pkt 3a kwestionowanego rozporządzenia także innych konkretnie wskazanych norm, zasad czy wartości konstytucyjnych.
Biorąc pod uwagę powyższe, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że poglądy prezentowane przez wnioskodawcę w zażaleniu, dotyczące przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu, nie zasługują na uwzględnienie. Niezależny Związek Zawodowy Kierowców zajął bowiem stanowisko, abstrahując od wyjaśnień Trybunału, który w zaskarżonym postanowieniu wyraźnie podniósł brak swojej kognicji do orzekania o zgodności norm w aspekcie celowości ustanowionych w nich rozwiązań.

3. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że w zażaleniu wnioskodawca przychylił się do stwierdzonej w zaskarżonym postanowieniu oczywistej bezzasadności zarzutu naruszenia konstytucyjnych zasad: demokratycznego państwa prawnego (art. 2) oraz równości wszystkich wobec prawa (art. 32) przez drugi kwestionowany przepis rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, tzn. § 5 ust. 2 pkt 1b.
Niezależny Związek Zawodowy Kierowców nie przedstawił natomiast argumentów, które mogłyby podważyć ustalony przez Trybunał brak powiązania przedmiotu kontroli (§ 5 ust. 2 pkt 1b tegoż rozporządzenia) oraz przywołanego wzorca kontroli (art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) z ustawowo określonym zakresem działania wnioskodawcy. Wywody zawarte w zażaleniu mają charakter pozamerytoryczny, co w związku z końcowym żądaniem kontroli zgodności § 5 ust. 2 pkt 1b rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących z art. 2, art. 32 i art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, rozstrzyga o podtrzymaniu przez Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie poglądu wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.


4