Pełny tekst orzeczenia

46/1/B/2006


POSTANOWIENIE
z dnia 7 września 2005 r.
Sygn. akt Ts 100/05


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Józefa Rozdeba w sprawie zgodności:

art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) z art. 67 ust. 1 i art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 1 lipca 2005 r. zarzucono, że art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) jest niezgodny z art. 67 ust. 1 i art. 77 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis wyłączający kognicję sądu administracyjnego w sprawach wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe narusza jego prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do odszkodowania za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej oraz prawo dostępu do sądu. Naruszenia art. 67 ust. 1 Konstytucji skarżący upatruje w tym, że zaskarżony przepis ustawy uniemożliwia sądową kontrolę legalności decyzji w sprawach wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe pozbawiając tym samym skarżącego gwarancji realizacji prawa do sprawiedliwego i praworządnego kształtowania zaopatrzenia emerytalnego. Następstwem niemożności kontroli legalności wskazanej wyżej decyzji jest też pozbawienie skarżącego prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez organy władzy publicznej, które to prawo może być w prawie skarżącego realizowane wyłącznie przez unieważnienie wadliwej decyzji administracyjnej. Zdaniem skarżącego nadmierne ograniczenie w dostępie do sądu, nie znajdujące uzasadnienia w art. 31 ust. 3, tym samym narusza art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący pełnił zawodową służbę wojskową w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wraz z oficerami zajmującymi stanowiska służbowe zastępców dowódcy NJW został zwolniony ze stanowiska służbowego dowódcy 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej NJW MSW (dalej: 1 WBZmot.) decyzją – rozkazem personalnym Ministra Spraw Wewnętrznych nr 160/Pf z 21 sierpnia 1992 r. i przeniesiony do jego dyspozycji, a następnie kolejną decyzją – rozkazem personalnym Ministra Spraw Wewnętrznych z 23 września 1992 r. nr 193/Pf został wyznaczony z dniem 1 października 1992 r. na poprzednio zajmowane stanowisko służbowe – dowódcy 8 Oddziału Zabezpieczenia Obiektów Specjalnych NJW MSW. W ocenie skarżącego faktycznymi przyczynami tych przesunięć kadrowych (niekorzystnych dla niego ze względów finansowych i emerytalnych) były wyłącznie doraźne cele polityczne. Skarżący, będąc jeszcze w czynnej służbie wojskowej, wnosił o unieważnienie ww. krzywdzących go decyzji – rozkazów personalnych i przywrócenie mu uprawnień dowódcy 1 WBZmot. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ww. decyzji, a następnie utrzymał je w mocy. W ówczesnej sytuacji prawnej i faktycznej (pozostawanie skarżącego w czynnej służbie wojskowej) nie istniały skuteczne możliwości dochodzenia przez niego naruszonych praw. Pojawiły się one z chwilą rozformowania NJW i przejścia skarżącego do rezerwy. Dlatego wystąpił on 30 stycznia 2002 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o wynagrodzenie szkody jaka mu została wyrządzona w wyniku bezprawnych działań urzędu MSW oraz o wydanie decyzji ustalającej podstawę wymiaru emerytury do wysokości uposażenia należnego na stanowisku dowódcy 1 WBZmot na dzień zwolnienia skarżącego ze służby wojskowej. We wniosku jako jego przyczynę skarżący wskazał na istnienie w obrocie prawnym wadliwych, krzywdzących go decyzji – rozkazów personalnych. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją nr 17-40-2003 z 3 lutego 2003 r. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności przedmiotowych decyzji – rozkazów personalnych, argumentując to groźbą wystąpienia przesłanki określonej w art. 156 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania administracyjnego. Skarżący wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy, kontrargumentując brakiem jej tożsamości, wyrażającym się zmienionym stanem faktycznym oraz zmienionym przedmiotem sprawy. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji utrzymał zaskarżony akt decyzją nr 44-97-2003 z 31 marca 2003 r. Kwestionowane przez skarżącego decyzje – rozkazy personalne wydano pod rządami ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1992 r. Nr 8, poz. 31 ze zm.), która dopuszczała możliwość kontroli sądowej decyzji kadrowych w wojsku. Dlatego też skarżący, mając na uwadze fakt, iż postępowanie prowadzone w ramach nadzoru prowadzi się wg prawa materialnego i procesowego, obowiązującego w dacie wydania decyzji, złożył dnia 16 maja 2003 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na decyzje MSWiA oraz wniósł o stwierdzenie z przyczyn określonych w art. 156 § 1 pkt 1 i 2 k.p.a. nieważności decyzji – rozkazu personalnego MSW nr 160/Pf z 21 sierpnia 1992 r. i uchylenie podtrzymujących go decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Postanowieniem z 23 września 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę skarżącego stwierdzając, iż zgodnie z art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych skarga do NSA nie może być wniesiona na decyzje w sprawie wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe. Na powyższe postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący złożył sprzeciw wnosząc o rozpoznanie na rozprawie sprawy co do jej istoty, uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz unieważnienie decyzji – rozkazu personalnego MSW nr l60/Pf z 21 sierpnia 1992 r. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 8 grudnia 2003 r. odrzucił sprzeciw skarżącego, powołując się na treść art. 57 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Dnia 24 marca 2004 r. skarżący – przez swojego pełnomocnika – wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 września 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 9 listopada 2004 r. oddalił skargę kasacyjną stwierdzając, iż zaskarżone postanowienie nie narusza przepisu art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, gdyż przepisy obowiązujące w dacie wydania kwestionowanej decyzji stosuje się tylko w takim zakresie, w jakim jest to konieczne do stwierdzenia jej nieważności, a samo zaś postępowanie przeprowadzane jest zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty skargi konstytucyjnej zostały sformułowane w specyficzny sposób, skarżący zarzuca naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego i prawa do odszkodowania przez naruszenie prawa dostępu do sądu. Ostatni ze wskazanych zarzutów był już przedmiotem badania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Trybunał Konstytucyjny badał bowiem zgodność z Konstytucją art. 107 ust. 1a ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Wyrokiem z 9 czerwca 1998 r., sygn. K. 28/97 (OTK ZU nr 4/1998, poz. 50), Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 107 ust. 1a pkt 1 i pkt 6, wyłączający skargę do sądu na decyzje w sprawach powołania i zwolnienia ze służy wojskowej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, gwarantującymi prawo do sądu. Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednocześnie, że w pozostałym zakresie art. 107 ust. 1a jest zgodny z Konstytucją. W konsekwencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego art. 107 ust. 1a pkt 1 i pkt 6 utracił moc obowiązującą. Z zakresu skargi do sądu administracyjnego pozostały wyłączone decyzje w innych, wymienionych w tym przepisie sprawach, w tym wyznaczenia (zwolnienia) lub przeniesienia na stanowisko służbowe.
Trybunał Konstytucyjny rozpatrując zarzut zamknięcia drogi sądowej przez zaskarżony przepis brał pod uwagę to, że w efekcie skarżący będą mieli ograniczoną możliwość dochodzenia swych praw. Ograniczenie to jest zgodne z wymogami sformułowanymi w Konstytucji. W niniejszej sprawie mamy również do czynienia z zarzutem zamknięcia drogi do sądu. Zarzut ten warunkuje zasadność dalszych zarzutów naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego i do odszkodowania. Występuje więc tożsamość zarzutów z zarzutami rozpatrywanymi przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. K 28/97. Z tego względu należy uznać, że występuje przesłanka zbędności orzekania, o której mowa w art. 39 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Wystąpienie tej przesłanki przesądza o niedopuszczalności niniejszej skargi konstytucyjnej.
Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że niedopuszczalne jest rozpoznanie zarzutu naruszenia prawa skarżącego do zabezpieczenia społecznego oraz prawa do odszkodowania z art. 77 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym derogowaniu przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, będących podstawą ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Konstrukcja przedmiotu skargi konstytucyjnej w prawie polskim opiera się więc na złożonej zależności zachodzącej między zakwestionowanym przepisem, ostatecznym orzeczeniem wydanym na jego podstawie, oraz zaistniałym naruszeniem konstytucyjnych praw skarżącego. Zależność ta powoduje, że bezpośrednią przyczyną naruszenia tych praw jest ostateczne orzeczenie wydane w sprawie skarżącego na podstawie zaskarżonych przepisów aktu normatywnego. Wskazane przez skarżącego, jako ostateczne rozstrzygnięcia, orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego nie dotyczą ani prawa do zabezpieczenia społecznego, ani prawa do odszkodowania. W sprawie skarżącego nie wydano żadnego orzeczenia, którego przedmiotem byłoby prawo do zabezpieczenia społecznego lub prawo do odszkodowania z art. 77 ust. 1 Konstytucji. Argumentacja skarżącego, że wydane względem niego orzeczenia pośrednio oddziaływają na wskazane wyżej prawa konstytucyjne nie może być zaakceptowana na gruncie art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten jednoznacznie stanowi, że orzeczenia wydane względem skarżącego mają rozstrzygać o jego konkretnych wolnościach lub prawach konstytucyjnych.
Odnośne prawa do odszkodowania występuje jeszcze jedna przyczyna niedopuszczalności rozpoznania niniejszej skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącego, źródłem naruszenia jego prawa do odszkodowania jest niekonstytucyjne zamknięcie mu przez zaskarżony przepis drogi sądowej do zbadania legalności decyzji wydanej w jego sprawie. Skoro jednak Trybunał Konstytucyjny w cytowanym orzeczeniu stwierdził, że to zamknięcie drogi sądowej jest zgodne z Konstytucją, zarzut naruszenia prawa do odszkodowania staje się bezpodstawny.

Mając powyższe na względzie, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.