Pełny tekst orzeczenia

73/1/B/2006


POSTANOWIENIE

z dnia 30 listopada 2005 r.
Sygn. akt Ts 151/05


Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Ewa Łętowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zdzisława Bielawskiego w sprawie zgodności:
art. 833 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) w zw. z art. 141 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) z art. 30, art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 3 września 2005 r. skarżący wskazał na nierówne traktowanie dłużników alimentacyjnych oraz innych dłużników w postępowaniu egzekucyjnym, jako naruszające „godność człowieka chronioną art. 30, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji oraz zasadę wyrażoną w preambule do Konstytucji, w związku z art. 2 ustawy zasadniczej”. Za podstawę skargi skarżący przyjął „art. 833 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego w związku z Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”, powołując się przy tym na egzekucję komorniczą w związku ze sprawami alimentacyjnymi: I C 2337/95 Sądu Okręgowego w Poznaniu, IX RC 167/2000 Sądu Rejonowego w Poznaniu, IX RC 1122/01 Sądu Rejonowego w Poznaniu.
W uzasadnieniu skargi skarżący wskazuje, iż zaskarżone regulacje zezwalają na dokonywanie potrąceń z zarobków dłużnika alimentacyjnego do takiej granicy, że pozostała po nich kwota stanowi 50% najniższej emerytury netto, gdy tymczasem w przypadku innych dłużników pozostawiona im została znacznie wyższa kwota wolna od egzekucji. Taka sytuacja stanowi, w jego ocenie, dyskryminację dłużników alimentacyjnych, naruszając tym samym art. 32 Konstytucji.
W dalszej kolejności skarżący wskazuje, iż pozostała po egzekucji kwota nie wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Narusza to w sposób oczywisty godność człowieka, w szczególności „prawo człowieka do elementarnej egzystencji w Państwie prawa”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2005 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej poprzez m.in. dokładne określenie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS), na podstawie których sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego; dokładne wskazanie, które z konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącemu zostały naruszone oraz określenie sposobu tego naruszenia, a także o wskazanie, które z orzeczeń wydanych w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, stanowi ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz wyjaśnienie czy została od niego wyczerpana droga prawna.
W pismach procesowych z 17 i 19 października 2005 r. nadesłanych w celu wykonania zarządzenia sędziego TK pełnomocnik skarżącego sprecyzował przepis ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, wskazując na art. 141 ust. 1 pkt 1 (mylnie oznaczony w piśmie jako art. 141 pkt 1 ust. 1). Określając naruszone prawo konstytucyjne powołał się na naruszenie zakazu niedyskryminowania poprzez pozostawienie skarżącemu na życie „kwoty niższej niż dopuszcza zaskarżony przepis”, która dodatkowo nie zapewnia minimum egzystencji i zmusza do życia poniżej przyrodzonej godności człowieka. Ponadto skarżący podniósł naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego, tj. „życia w godziwych i elementarnych warunkach przez obywatela, który szereg lat pracował i płacił podatki i składki na swoje ubezpieczenie społeczne”, które wywodzi z art. 33 pkt 2 Konstytucji. Dodatkowo wskazane zostało, iż na skutek wydania wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 5 kwietnia 2005 r., doręczonego skarżącemu 27 lipca 2005 r., została wyczerpana droga prawna.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Skardze konstytucyjnej, która nie spełnia przewidzianych przepisami wymogów, należy – po bezskutecznym wezwaniu zarządzeniem sędziego TK do usunięcia braków– odmówić nadania dalszego biegu zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK.
W sprawie, będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. określenie, z którym z wydanych w sprawie rozstrzygnięć wiąże on naruszenie przysługujących mu praw, wyjaśnienie czy została od niego wyczerpana droga prawna oraz nadesłanie stosownych rozstrzygnięć. W piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków skarżący stwierdził tylko, iż postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 5 kwietnia 2005 r. (sygn. Ca 320/05) wyczerpuje drogę prawną, dołączając jednocześnie jego sentencję do akt. Nie wskazano jednakże, z którym z rozstrzygnięć łączy skarżący naruszenie przysługujących mu praw, ani nie nadesłano jego odpisu. Mając zatem na względzie, iż nie wszystkie wskazane w zarządzeniu braki zostały uzupełnione należało odmówić nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.
Niezależnie od powyższego wskazać należy na jeszcze jedną okoliczność przesądzającą samodzielnie o niemożności przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania.
Jeden z podstawowych wymogów skargi konstytucyjnej, mający swoje zakorzenienie w art. 79 ust. 1 Konstytucji, stanowi, iż w trybie tego środka prawnego można kwestionować tylko takie przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, które były podstawą rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw. W ocenie Trybunału skarga konstytucyjna stanowiąca przedmiot wstępnego rozpoznania nie spełnia powyższego warunku.
Naruszenia przysługujących mu praw upatruje skarżący w sytuacji, w której egzekucja zasądzonych świadczeń pieniężnych prowadzi do pozostawienia mu sumy nie pozwalającej na godne utrzymanie się. W związku z tym zarzut niekonstytucyjności kieruje do przepisów regulujących zasady przeprowadzania egzekucji z rent tj. do art. 833 k.p.c. w zw. z art. 141 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Skarżący jako rozstrzygnięcie wyczerpujące drogę prawną podaje wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 5 kwietnia 2005 r. (sygn. akt II Ca 320/05), na mocy którego stwierdzono wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego wobec jednego z dzieci i obniżono rentę alimentacyjną zasądzoną wcześniejszym rozstrzygnięciem na rzecz drugiego dziecka. Abstrahując od faktu, na który już wskazano powyżej, iż nie zostało określone, czy naruszenie praw łączy skarżący z tym wyrokiem czy może z wyrokiem sądu I instancji, nie ulega wątpliwości, iż żaden z nich nie został wydany w oparciu o zaskarżone przepisy. Przedmiotem ich było bowiem ustalenie istnienia obowiązku alimentacyjnego i wysokości należnych świadczeń. Kwestia egzekucji zasądzonych należności w przypadku ich nieuiszczania – regulowana przez zaskarżone przepisy – stanowi natomiast przedmiot zupełnie odrębnego postępowania.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.