Pełny tekst orzeczenia

22/1/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 30 listopada 2005 r.
Sygn. akt Ts 186/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grzegorza Misiewicza i Macieja Bukowskiego, w sprawie zgodności:
art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) z art. 2, art. 7, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 176 oraz art. 183 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 10 października 2005 r. skarżący Grzegorz Misiewicz i Maciej Bukowski wnieśli o stwierdzenie niezgodności art. 3 ustawy z 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: zaskarżona ustawa) z art. 2, art. 7, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 176 oraz art. 183 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Wyrokiem z 15 września 2004 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku (sygn. akt IX GC 43/00) zasądził od skarżących na rzecz powoda Marka Tomaszewskiego świadczenie pieniężne. Skarżący zaskarżyli wyrok Sądu Okręgowego wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa. Wyrokiem z 13 lipca 2004 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny (sygn. akt I ACa 413/05) oddalił apelację skarżących.
Istota zarzutu sformułowanego w skardze konstytucyjnej tkwi zdaniem skarżących w dokonanym przez ustawodawcę zróżnicowaniu stron postępowania cywilnego w zakresie dostępu do skargi kasacyjnej. Jak podnoszą w skardze konstytucyjnej w trakcie procesu przysługiwało im prawo wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku sądu II instancji. W związku z wejściem w życie zaskarżonej ustawy, zmianie uległy jednak przesłanki dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe. Zgodnie z art. 1 pkt 13 zaskarżonej ustawy wprowadzony został przepis art. 3982 § 1 k.p.c., w myśl którego skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach gospodarczych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych. Art. 3 zaskarżonej ustawy stanowi, że sprawy wszczęte przed dniem jej wejścia w życie toczą się od tego dnia według jej przepisów z tym, że do złożenia i rozpoznania kasacji od orzeczenia wydanego przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Zaskarżony przepis wprowadził zmiany dotyczące wnoszenia skargi kasacyjnej w zależności od daty wydania wyroku, a nie daty wniesienia sprawy do sądu. Ponieważ w sprawie skarżących wyrok Sądu Apelacyjnego wydany został 13 lipca 2005 r., a więc po wejściu w życie zaskarżonej ustawy, stąd skarżącym nie przysługiwała już skarga kasacyjna, z uwagi na niższą – od określonej ustawowo – wartość przedmiotu zaskarżenia. Skarżący podnoszą, że zostali w ten sposób w trakcie procesu pozbawieni możliwości skorzystania ze środka prawnego, jakim jest skarga kasacyjna. Zmiana reguł procesowych nastąpiła w trakcie trwania sporów sądowych, naruszając tym samym zaufanie do reguł prawnych i państwa, mających swe źródło w art. 2 Konstytucji. Odebrała ona także skarżącym prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd, wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Arbitralność zmiany nie mieści się zdaniem skarżących w granicach wynikających z art. 7 Konstytucji. Ponadto ograniczenie możliwości składania skargi kasacyjnej w zależności od wartości przedmiotu sporu jest sprzeczne z zasadą równości. Skarżący, na mocy zaskarżonego przepisu stracili w toku sprawy możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, przepis ten niezgodny jest więc także z art. 183 ust. 1 Konstytucji i zasadą dwuinstancyjnego postępowania wyrażoną w art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. Tym samym, przyjęta w prawie polskim konstrukcja skargi wyklucza kwestionowanie w niej unormowań, które nie znalazły uprzedniego zastosowania w sprawie, w związku z którą skarga została sformułowana. W odróżnieniu od wniosków, kierowanych do Trybunału przez podmioty wyliczone w art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji, skarga konstytucyjna nie może być środkiem inicjowania tzw. kontroli abstrakcyjnej, a więc prowadzonej niezależnie od płaszczyzny stosowania kwestionowanych unormowań.
Z powyższym założeniem koresponduje także treść ustawowo określonych obowiązków spoczywających na podmiocie kierującym skargę do Trybunału. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skarżący winien dokładnie określić ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Ponadto, w myśl art. 47 ust. 2 tej ustawy, skarżący zobligowany jest do załączenia do skargi wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, wydanego na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego.
Istota zarzutu sformułowanego w skardze dotyczy niemożności wystąpienia przez skarżących ze skargą kasacyjną od orzeczenia wydanego przez Sąd Apelacyjny. Ponieważ orzeczenie to wydane zostało już po wejściu w życie zaskarżonej ustawy, stąd też do złożenia i rozpoznania tego środka zaskarżenia stosować należało przepisy zaskarżonej ustawy. Jak jednak wskazuje analiza treści dołączonych do niniejszej skargi konstytucyjnej orzeczeń, żadne z nich nie zostało wydane na podstawie przepisu stanowiącego przedmiot niniejszej skargi. Skarżący ograniczyli się bowiem do stwierdzeniu, że w świetle obowiązujących przepisów, przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie, nie przysługuje im skarga kasacyjna. Taka konstatacja nie jest jednak wystarczająca dla dopuszczalności zakwestionowania za pomocą skargi konstytucyjnej przepisów wyłączających możliwość skorzystania z tego środka prawnego. Jak to już podkreślono, warunkiem skutecznej ochrony w drodze skargi konstytucyjnej jest uzyskanie takiego ostatecznego orzeczenia, którego podstawą prawną były przepisy w niej zakwestionowane. Brak tego rodzaju orzeczenia powoduje, że zarzut naruszenia praw skarżących nie jest poparty – koniecznym w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – aktem zastosowania zaskarżonych przepisów w indywidualnej sprawie skarżących, sama zaś ich kontrola musiałaby przybrać – niedozwoloną w modelu polskiej skargi konstytucyjnej – postać kontroli abstrakcyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę należało orzec jak w sentencji.