Pełny tekst orzeczenia

277/6/B/2006


POSTANOWIENIE
z dnia 5 kwietnia 2006 r.
Sygn. akt Ts 69/05


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jacka Bąbki w sprawie zgodności:

art. 540 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 30 kwietnia 2005 r. zarzucono, że art. 540 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 190 ust. 4 Konstytucji. Zdaniem skarżącego naruszenie jego konstytucyjnych praw jest spowodowane tym, że art. 540 § 2 k.p.k. ogranicza prawo do wznowienia postępowania karnego do dwóch przypadków, gdy niekonstytucyjny przepis był podstawą prawną skazania lub warunkowego umorzenia postępowania. W sprawie skarżącego sąd wydał postanowienie o utrzymaniu w mocy decyzji o zatrzymaniu w oparciu o art. 464 § 1 i 2 k.p.k., który to przepis, na skutek skargi konstytucyjnej skarżącego, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 6 grudnia 2004 r. o sygn. SK 29/04 (OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 114) uznał za niekonstytucyjny. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 464 § 2 w związku z art. 464 § 1 oraz art. 246 § 1 i 2 kodeksu postępowania karnego z art. 45 ust. 1, art. 42 ust. 2 zd. pierwsze Konstytucji. Niezgodność art. 464 § 1 i 2 oraz art. 246 § 1 i 2 k.p.k. polegała na niezagwarantowaniu zatrzymanemu lub jego obrońcy albo pełnomocnikowi wzięcia udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na zatrzymanie. W uzasadnieniu powołanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że przywrócenie stanu zgodnego z prawem wymagać będzie interwencji ustawodawcy. Bez tej interwencji nie jest możliwe zagwarantowanie zatrzymanemu, jego pełnomocnikowi lub obrońcy udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na decyzję o zatrzymaniu.
W związku z powyższym skarżący złożył wniosek o wznowienie postępowania, jednak zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału IV Karnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu wydanym na podstawie art. 540 § 2 k.p.k. odmówiono przyjęcia tego wniosku, a zarządzenie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniosek obrońcy skarżącego o wznowienie postępowania został złożony 20 grudnia 2004 r., zarządzenie Przewodniczącego Wydziału IV Karnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu odmawiające przyjęcia wniosku zostało wydane 13 stycznia 2005 r., a postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu utrzymujące to zarządzenie w mocy zostało wydane 24 lutego 2005 r. Tymczasem nowelizacja niekonstytucyjnych przepisów została dokonana ustawą z 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 169, poz. 1416). Z powyższego wynika, że wznowione postępowanie względem skarżącego toczyłoby się na podstawie przepisów nie gwarantujących skarżącemu udziału w posiedzeniu sądu. Innymi słowy sytuacja prawna skarżącego byłaby taka sama jak w postępowaniu, które legło u podstaw skargi konstytucyjnej w sprawie SK 29/04.
Celem wznowienia postępowania karnego jest zmiana sytuacji prawnej osoby, w stosunku do której zostało wydane ostateczne orzeczenie. W przypadku skarżącego zmiana taka w zakresie samego pozbawienia wolności nie była możliwa. W tym zakresie zmiana sytuacji prawnej nie jest również możliwa na gruncie znowelizowanych przepisów kodeksu postępowania karnego. Ratio legis zażalenia, o którym mowa w art. 464 § 1 i 2 k.p.k. polega na tym, że jego uwzględnienie powoduje przywrócenie wolności osobie zatrzymanej oraz stwierdzenie niezasadności samego zatrzymania. Wznowienie postępowania odnośnie pierwszej kwestii w ponad dwa lata od samego zatrzymania jest bezprzedmiotowe. Odnośnie drugiej kwestii skarżący podkreśla, że celem jego wniosku o wznowienie było stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia o zasadności zatrzymania oraz wyeliminowanie tego orzeczenia z obrotu prawnego. Należy jednak podkreślić, że wznowienie postępowania karnego w przedmiocie zasadności zatrzymania nie prowadzi do realizacji tak określonego celu. W postępowaniu tym nie można stwierdzić niezgodności z prawem postanowienia Sądu Rejonowego utrzymującego w mocy decyzję Policji o zatrzymaniu, skoro postanowienie to zostało wydane w oparciu o obowiązujący w chwili jego wydania przepis prawa. Tym bardziej, że w sprawie zakwestionowano tryb orzekania, a nie treść rozstrzygnięcia.
Należy zgodzić się ze skarżącym, że w jego sprawie przywrócenie stanu zgodnego z prawem może polegać nie na zapobieżeniu skutkom zatrzymania w zakresie pozbawienia wolności, gdyż to ze względu na upływ czasu jest bezprzedmiotowe, lecz na ewentualnym stwierdzeniu, że sąd rozpatrując jego zażalenie na posiedzeniu niejawnym naruszył jego konstytucyjne prawa, co z kolei może stanowić podstawę roszczeń odszkodowawczych. Prawna ocena postanowienia Sądu Rejonowego w tym aspekcie może zostać jednak dokonana w oparciu o art. 4171 i art. 4172 k.c.

Mając powyższe na względzie, należy uznać zarzuty skargi konstytucyjnej skierowane przeciwko art. 540 § 2 k.p.k. za oczywiście bezzasadne.