Ts 117/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
138/4/B/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 26 lipca 2006 r.
Sygn. akt Ts 117/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodnicząca
Marek Safjan – sprawozdawca
Marian Grzybowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jerzego Kurzawy,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 18 lipca 2005 r. skarżący wniósł o zbadanie zgodności art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o łączeniu i grupowaniu niektórych banków w formie spółki akcyjnej (Dz. U. Nr 90, poz. 406 ze zm.; dalej: ustawa o łączeniu banków) w zw. z art. 36 ust. 1, 4 i 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561 ze zm.; dalej: ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji) w zakresie, w jakim nie zawiera właściwych wytycznych treściowych określających pojęcie pracownika banku należącego do grupy bankowej, jako podstawy do wydania rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa z dnia 3 kwietnia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalania liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników (Dz. U. Nr 33, poz. 200; dalej: rozporządzenie) z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 32 Konstytucji. Skarżący wniósł także o zbadanie zgodności § 2 ust. 1 i 2 wskazanego powyżej rozporządzenia z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 oraz art. 92 Konstytucji.
Naruszenie wskazanych w skardze praw wiąże skarżący z następującymi wyrokami: Sądu Okręgowego w Warszawie – Wydział XII Pracy z 25 sierpnia 2003 r. (sygn. akt XII P 191/03); Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z 29 stycznia 2004 r. (sygn. akt III APa 152/03); Sądu Najwyższego z 10 lutego 2005 r. (sygn. akt II PK 202/04).
Uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej wywodzi skarżący z naruszenia konstytucyjnej zasady równości oraz z naruszenia zasady równej dla wszystkich ochrony innych praw majątkowych, wynikającej z art. 64 ust. 2 Konstytucji. W ocenie skarżącego art. 19 ust. 2 zd. 1 ustawy o łączeniu banków oraz art. 36 ust. 5 ustawy z o komercjalizacji i prywatyzacji naruszają art. 32 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji poprzez nieuzasadnione i niedopuszczalne uprzywilejowanie pracowników banków dominujących i dyskryminację pracowników banków zależnych. Wadliwość upoważnienia zawartego w art. 19 ust. 2 zd. 1 polega na braku precyzji określenia, iż „przysługujące prawo nabycia wyłącznie akcji banku dominującego na zasadach określonych w ustawie z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w sytuacji, w której nabywanie akcji miało dotyczyć pracowników, których maksymalny staż pracy był różny w banku dominującym i bankach zależnych”. Wadliwe sformułowanie wskazanych powyżej przepisów ustawy, a także zaskarżonego rozporządzenia, doprowadziło do faktycznego ograniczenia możliwości realizacji uprawnień wynikających z innego aktu prawnego, tj. art. 36 ust. 1 i 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji.
Postanowieniem z 28 lutego 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując, w uzasadnieniu, że naruszenie równej dla wszystkich ochrony prawa do akcji nie zostało w skardze uprawdopodobnione. Wysunięte w stosunku do zaskarżonych przepisów zarzuty Trybunał uznał za oczywiście bezzasadne.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący, wnosząc o uchylenie postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu i przekazanie sprawy do merytorycznego postępowania, kwestionuje na wstępie uznanie przez Trybunał Konstytucyjny zarzutu wysuniętego w stosunku do art. 19 ust. 2 zaskarżonej ustawy za oczywiście bezzasadny. W ocenie skarżącego „nieporozumieniem jest stwierdzenie, iż przepis ten nie stwarza kategorii podmiotowych”. Zdanie 2 tego przepisu stanowiące, że „liczba nabywanych w ten sposób akcji ustalana jest łącznie dla pracowników danej grupy bankowej”, stanowi źródło powstania dyskryminacji, jako że „nie zawiera jakichkolwiek wytycznych treściowych”. Maksymalny łączny okres zatrudnienia pracowników banków zależnych podlegający zaliczeniu był ograniczony w porównaniu do okresu zatrudnienia pracowników banku dominującego, zatem sytuacje pracowników obu grup banków były nieporównywalne, co wyklucza traktowanie ich jako dwóch równoprawnych kategorii. Przy czym skarżący wykazuje, że nieuprawnione jest jednakowe traktowanie, jak uczynił to Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, sytuacji banku dominującego i banków zależnych w porównaniu do zakładu pracy i oddziałów w tym zakładzie. W jego ocenie „w przedsiębiorstwie jako takim, jak i w jego oddziałach maksymalny staż pracy stanowiący podstawę podziału uprawnionych pracowników na grupy jest jeden” i nie ma znaczenia, w jakim kto oddziale pracował, jako że w zakresie prawa do akcji liczy się staż w przedsiębiorstwie jako takim. Jak podkreśla skarżący, gdyby nie kwestionowane przepisy i w „ich konsekwencji zawarta umowa konsolidacyjna to (…) należałbym do grupy osób z najdłuższym stażem w Powszechnym Banku Gospodarczym S.A. w Łodzi. I otrzymałbym razem z pozostałymi uprawnionymi pracownikami tego banku do 15% jego akcji w razie indywidualnej prywatyzacji”. Powyższe wywody uzasadniają zdaniem skarżącego przyjęcie, że – wbrew temu co stwierdził Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – zostało udowodnione naruszenie konstytucyjnego prawa, wynikającego z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
W dalszej kolejności skarżący zakwestionował twierdzenie zawarte w zaskarżonym postanowieniu o istnieniu wytycznych treściowych w art. 36 ust. 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Zdaniem skarżącego wskazany przepis powinien dostrzegać – czego nie czyni – zróżnicowanie sytuacji pracowniczych w banku dominującym i banku zależnym. Równe traktowanie obu grup stanowi wszak naruszenie art. 32 Konstytucji.
W końcowej części zażalenia skarżący ustosunkował się do twierdzenia Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym niezdefiniowanie w zaskarżonym przepisie terminu „pracownik banku należącego do grupy bankowej” nie uzasadnia jeszcze przyjęcia nieprecyzyjności przepisu, jako że terminy te zostały zdefiniowane w innych regulacjach normatywnych. Kwestionując powyższe twierdzenie skarżący odwołał się do zachodzących w trakcie obowiązywania zaskarżonych norm zmian ustawodawczych wskazując, że w ich świetle odwołanie się do definicji grupy bankowej (zawartej w zaskarżonej ustawie) i definicji pracownika (zawartej w art. 2 kodeksu pracy) jest wysoce niewystarczające. Raz jeszcze wskazał także na niekonstytucyjność § 2 ust. 2 zaskarżonego rozporządzenia, który „nie uwzględnia sytuacji wynikającej z treści art. 19 ust. 2 zd. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r., który to przepis przewiduje ustalenie łącznej liczby akcji dla pracowników grupy bankowej”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Uzasadnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący upatruje w naruszeniu przez zaskarżone regulacje tzw. prawa do nieodpłatnego otrzymania akcji, a konkretniej w dyskryminującym go ukształtowaniu zasad przyznawania tego prawa. W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że stanowisko, zgodnie z którym prawu do akcji przysługuje status „innego prawa majątkowego” w rozumieniu art. 64 ust. 2 Konstytucji, pozwala wprawdzie na dochodzenie ochrony w trybie skargi konstytucyjnej naruszenia tego prawa, jednakże w ograniczonym zakresie. Jak podkreśla się bowiem w orzecznictwie, ochrona innych praw majątkowych nie dotyczy „gwarancji określonej treści prawa majątkowego, jego skuteczności względem określonych osób itp., lecz istnienia przewidzianych w ustawodawstwie praw majątkowych i równego traktowania uprawnionych. Oznacza to, że ustawodawca, tworząc określone prawa majątkowe i mając stosunkowo szeroką swobodę w kreowaniu ich treści, winien liczyć się z koniecznością respektowania zasad wskazanych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji” (wyrok TK z 19 lipca 2005 r., sygn. SK 20/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 82). W sprawie stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania nie wystarczało zatem wskazanie, iż doszło do naruszenia prawa do akcji, ale konieczne było wykazanie, w jaki sposób ukształtowanie treści tego prawa dyskryminuje skarżącego. Zgodnie bowiem z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej ustawa o TK), to na skarżącym ciąży obowiązek wskazania nie tylko naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej, ale również określenia sposobu, w jaki do tego naruszenia doszło.
Skarżący naruszenia prawa do akcji – co jeszcze wyraźniej wynika z uzasadnienia wniesionego zażalenia – upatruje w przyjętych w ustawodawstwie zasadach podziału bezpłatnych akcji w sytuacji, w której doszło do konsolidacji banków i powstania grupy bankowej. Odnosząc się do argumentacji zawartej we wniesionym zażaleniu, podkreślić należy, iż nie wskazuje na naruszenie prawa do nieodpłatnego otrzymania akcji przytoczone tam twierdzenie, zgodnie z którym w sytuacji, gdy nie doszłoby do konsolidacji banków a przedmiotem prywatyzacji byłby wyłącznie bank skarżącego, prawo do akcji kształtowałoby się korzystniej dla skarżącego. Podkreślić należy, że w konkretnej sytuacji wartość większej liczby akcji banku zależnego mogłaby być niższa od wartości mniejszej liczby akcji banku dominującego. Przychylając się do stanowiska wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu przyjąć także należy, że nie można uznać za równoznacznej z naruszeniem prawa do równej ochrony innych praw majątkowych sytuacji, w której prawo do akcji zostanie ukształtowane w taki sposób, iż pewnej kategorii pracowników przysługiwać będzie faktycznie większa ilość bezpłatnych akcji, o ile tylko kryterium, w oparciu o które ta kategoria pracowników zostanie wyodrębniona, spełniać będzie pewne standardy ukształtowane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na gruncie art. 32 Konstytucji. Przy czym – zgodnie z powołanym już art. 47 ustawy o TK – to na skarżącym ciąży obowiązek wykazania, że takie kryterium nie spełnia wskazanych powyżej standardów. Ponieważ w sprawie stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący upatrywał nierówności w przyjęciu identycznych zasad podziału akcji w stosunku do podmiotów w jego ocenie nierównych, wykazać należało zasadność wprowadzenia kryterium zróżnicowania tych podmiotów oraz wprowadzenia w stosunku do nich odmiennych zasad podziału akcji. Skarżący ani w skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu wniesionym na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego odmawiające nadania skardze dalszego biegu tego nie uczynił. Podkreślić należy, że także w ocenie Trybunału Konstytucyjnego w składzie rozpoznającym zażalenie, fakt, iż pracownicy banków zależnych nie mogli uzyskać akcji bezpłatnych w takiej wysokości – jak pracownicy banku dominującego, ze względu na istniejący faktycznie odmienny maksymalny okres zatrudnienia w obu kategoriach podmiotów, nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przyjęcia nierównego traktowania pracowników banków zależnych, a precyzyjniej mówiąc dla przyjęcia nierównego zakresu ochrony przysługującego obu kategoriom podmiotów prawa do akcji. Kryterium długości okresu zatrudnienia, w oparciu o które dokonywany jest podział akcji, jest kryterium obiektywnym spełniającym prima faciae wymogi stawiane tego typu kryteriom w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, przytoczonym dokładniej w zaskarżonym postanowieniu. Konieczność stosowania zróżnicowanych kryteriów, w konsekwencji których liczba przyznanych różnym kategoriom pracowników akcji mogłaby być identyczna pomimo odmiennych okresów zatrudnienia, z tego tylko względu, że jedna z tych kategorii byłaby zatrudniona w banku zależnym, a inna w banku dominującym, wymaga szczególnego uzasadnienia. Za takowe nie może być uznane samo wskazanie na odmienne okresy maksymalnego zatrudnienia w banku dominującym i bankach zależnych. Sam ten fakt nie podważa – w ocenie Trybunału – słuszności przyjętego w zaskarżonym rozporządzeniu i zastosowanym w sprawie skarżącego podziału akcji. Nie znajduje także uzasadnienia wysuwane przez skarżącego we wniesionym zażaleniu twierdzenie o odmienności sytuacji pracowników banków zależnych i oddziałów przedsiębiorstw, uzasadniane przede wszystkim faktem jednolitego okresu maksymalnego zatrudnienia zarówno w przedsiębiorstwie jako takim, jak i w jego oddziałach. Abstrahując od odmiennego statusu prawnego banku zależnego i oddziału przedsiębiorstwa, podkreślić należy, że okres maksymalnego zatrudnienia w konkretnym oddziale może być odmienny od okresu maksymalnego zatrudnienia w głównym przedsiębiorstwie, co faktycznie prowadzić może do tych samych konsekwencji, jak w wypadku grupy bankowej.
Na marginesie podkreślić należy, że nie leży w gestii Trybunału Konstytucyjnego badanie słuszności przyjętego przez ustawodawcę założenia, iż w sytuacji połączenia banków w grupę bankową pracownikom tych banków przysługują tylko akcje banku dominującego i że liczba nabywanych w ten sposób akcji ustalana jest łącznie dla pracowników danej grupy bankowej. Jest to rozwiązanie o charakterze celowościowym, podjęte w ramach przysługującego ustawodawcy swobodnego uznania.
Trybunał Konstytucyjny przychyla się zatem do stwierdzenia zawartego w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym skarżący nie wykazał, w jaki sposób doszło do naruszenia prawa do równej dla wszystkich ochrony prawa do akcji. Uzasadnia to tym samym przyjęcie, że skarga konstytucyjna nie spełnia wszystkich przewidzianych prawem przesłanek, co w konsekwencji czyni zasadnym odmowę nadania jej dalszego biegu.
W dalszej części uzasadnienia odnieść się należy do przyjętej przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym orzeczeniu oceny zasadności wysuniętych w skardze zarzutów. Podkreślić raz jeszcze należy, że brak jest podstaw do statuowania wymogu, treścią którego byłby nakaz zawarcia w zaskarżonym art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków wytycznych treściowych określających pojęcie pracownika i grupy bankowej. Przychylić się należy do stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, w którym wskazano, że wystarczające jest odwołanie się do definicji tych terminów, zawartych odpowiednio w art. 2 k.p. i art. 2 ustawy o łączeniu banków. Tezy tej nie podważa podnoszona we wniesionym zażaleniu konieczność ponownego zdefiniowania tych terminów ze względu na zmiany w ustawodawstwie. Skarżący nie wykazał, w jaki sposób zmiany te uczyniły definicje powołane we wskazanych aktach normatywnych nieprecyzyjnymi. Ponadto wskazać należy na błędne potraktowanie przez skarżącego wspomnianego art. 19 ust. 2 jako przepisu zawierającego legitymację ustawową do wydania zaskarżonego rozporządzenia. Podstawę normatywną tego aktu podustawowego stanowił art. 36 ust. 5 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Fakt, że określone w tej ustawie zasady nabywania nieodpłatnie akcji znajdują zastosowanie na mocy art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków w przypadku prawa nabycia akcji banku dominującego, nie czyni z art. 19 ust. 2 źródła delegacji ustawowej. Z tego względu wszystkie zarzuty u podstaw których znajduje się założenie, iż zaskarżony art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków zawiera upoważnienie ustawowe do wydania zaskarżonego rozporządzenia, uznać należy za oczywiście bezzasadne.
Bezzasadny jest także zarzut co do braku wytycznych treściowych, który skarżący wiąże z art. 36 ust. 5 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Jak już podniósł Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, wytyczne te zawarte zostały w innych przepisach zaskarżonej ustawy. Wysuwany zaś w zażaleniu zarzut niewystarczającego sprecyzowania tych wytycznych nie podważa dokonanych już przez Trybunał ustaleń. Brak doprecyzowania tych wytycznych we wskazanym przez skarżącego kierunku byłby bowiem zarzucalny tylko w sytuacji, w której wykazana zostałaby konieczność takiego doprecyzowania w przypadku grupy bankowej, co, jak wykazano powyżej, nie zostało wykazane ani w skardze konstytucyjnej, ani we wniesionym zażaleniu.
Kwestionowany przez skarżącego § 2 ust. 2 zaskarżonego rozporządzenia stanowi, że zaliczenie uprawnionych pracowników do grupy następuje na podstawie udokumentowanego okresu zatrudnienia, potwierdzonego zaświadczeniami wydawanymi przez komercjalizowane przedsiębiorstwo i spółkę powstałą w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa. Przepis ten nie statuuje zasad nabycia akcji ani kryteriów, w oparciu o które będą one przydzielane, określając jedynie tryb udowadniania spełnienia wymaganych prawem wymogów. Z tego względu wysuwany w stosunku do tego przepisu – szczególnie wyraźny we wniesionym zażaleniu – zarzut nieuwzględniania różnorodnych okresów zatrudnienia w przypadku pracowników banków zależnych i banku dominującego uznać należy za oczywiście bezzasadny.
Na zakończenie wskazać tylko należy na niemożność ustosunkowania się do tezy wysuniętej po raz pierwszy in fine wniesionego zażalenia, zgodnie z którą źródłem naruszenia wskazanych w skardze praw może być art. 19 ust. 2 zd. 2 ustawy o łączeniu banków. Wysunięte w skardze konstytucyjnej zarzuty skierowane były zasadniczo przeciwko brakowi odmiennego sformułowania kryterium przydziału bezpłatnych akcji w przypadku grupy bankowej, co do której przyjęto zasadę, że liczba nabywanych akcji ustalana jest łącznie dla pracowników banków danej grupy bankowej, nie zaś przeciwko samej zasadzie. Celem postępowania zażaleniowego jest natomiast zbadanie zasadności przyjętych w zaskarżonym postanowieniu ustaleń; analiza zasadności zarzutów wysuniętych przez skarżącego na tym etapie po raz pierwszy wykracza poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał, że odmowa nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej postanowieniem z 28 lutego 2006 r. była uzasadniona i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.
POSTANOWIENIE
z dnia 26 lipca 2006 r.
Sygn. akt Ts 117/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodnicząca
Marek Safjan – sprawozdawca
Marian Grzybowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jerzego Kurzawy,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 18 lipca 2005 r. skarżący wniósł o zbadanie zgodności art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o łączeniu i grupowaniu niektórych banków w formie spółki akcyjnej (Dz. U. Nr 90, poz. 406 ze zm.; dalej: ustawa o łączeniu banków) w zw. z art. 36 ust. 1, 4 i 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561 ze zm.; dalej: ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji) w zakresie, w jakim nie zawiera właściwych wytycznych treściowych określających pojęcie pracownika banku należącego do grupy bankowej, jako podstawy do wydania rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa z dnia 3 kwietnia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalania liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników (Dz. U. Nr 33, poz. 200; dalej: rozporządzenie) z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 32 Konstytucji. Skarżący wniósł także o zbadanie zgodności § 2 ust. 1 i 2 wskazanego powyżej rozporządzenia z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 oraz art. 92 Konstytucji.
Naruszenie wskazanych w skardze praw wiąże skarżący z następującymi wyrokami: Sądu Okręgowego w Warszawie – Wydział XII Pracy z 25 sierpnia 2003 r. (sygn. akt XII P 191/03); Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z 29 stycznia 2004 r. (sygn. akt III APa 152/03); Sądu Najwyższego z 10 lutego 2005 r. (sygn. akt II PK 202/04).
Uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej wywodzi skarżący z naruszenia konstytucyjnej zasady równości oraz z naruszenia zasady równej dla wszystkich ochrony innych praw majątkowych, wynikającej z art. 64 ust. 2 Konstytucji. W ocenie skarżącego art. 19 ust. 2 zd. 1 ustawy o łączeniu banków oraz art. 36 ust. 5 ustawy z o komercjalizacji i prywatyzacji naruszają art. 32 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji poprzez nieuzasadnione i niedopuszczalne uprzywilejowanie pracowników banków dominujących i dyskryminację pracowników banków zależnych. Wadliwość upoważnienia zawartego w art. 19 ust. 2 zd. 1 polega na braku precyzji określenia, iż „przysługujące prawo nabycia wyłącznie akcji banku dominującego na zasadach określonych w ustawie z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w sytuacji, w której nabywanie akcji miało dotyczyć pracowników, których maksymalny staż pracy był różny w banku dominującym i bankach zależnych”. Wadliwe sformułowanie wskazanych powyżej przepisów ustawy, a także zaskarżonego rozporządzenia, doprowadziło do faktycznego ograniczenia możliwości realizacji uprawnień wynikających z innego aktu prawnego, tj. art. 36 ust. 1 i 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji.
Postanowieniem z 28 lutego 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując, w uzasadnieniu, że naruszenie równej dla wszystkich ochrony prawa do akcji nie zostało w skardze uprawdopodobnione. Wysunięte w stosunku do zaskarżonych przepisów zarzuty Trybunał uznał za oczywiście bezzasadne.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący, wnosząc o uchylenie postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu i przekazanie sprawy do merytorycznego postępowania, kwestionuje na wstępie uznanie przez Trybunał Konstytucyjny zarzutu wysuniętego w stosunku do art. 19 ust. 2 zaskarżonej ustawy za oczywiście bezzasadny. W ocenie skarżącego „nieporozumieniem jest stwierdzenie, iż przepis ten nie stwarza kategorii podmiotowych”. Zdanie 2 tego przepisu stanowiące, że „liczba nabywanych w ten sposób akcji ustalana jest łącznie dla pracowników danej grupy bankowej”, stanowi źródło powstania dyskryminacji, jako że „nie zawiera jakichkolwiek wytycznych treściowych”. Maksymalny łączny okres zatrudnienia pracowników banków zależnych podlegający zaliczeniu był ograniczony w porównaniu do okresu zatrudnienia pracowników banku dominującego, zatem sytuacje pracowników obu grup banków były nieporównywalne, co wyklucza traktowanie ich jako dwóch równoprawnych kategorii. Przy czym skarżący wykazuje, że nieuprawnione jest jednakowe traktowanie, jak uczynił to Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, sytuacji banku dominującego i banków zależnych w porównaniu do zakładu pracy i oddziałów w tym zakładzie. W jego ocenie „w przedsiębiorstwie jako takim, jak i w jego oddziałach maksymalny staż pracy stanowiący podstawę podziału uprawnionych pracowników na grupy jest jeden” i nie ma znaczenia, w jakim kto oddziale pracował, jako że w zakresie prawa do akcji liczy się staż w przedsiębiorstwie jako takim. Jak podkreśla skarżący, gdyby nie kwestionowane przepisy i w „ich konsekwencji zawarta umowa konsolidacyjna to (…) należałbym do grupy osób z najdłuższym stażem w Powszechnym Banku Gospodarczym S.A. w Łodzi. I otrzymałbym razem z pozostałymi uprawnionymi pracownikami tego banku do 15% jego akcji w razie indywidualnej prywatyzacji”. Powyższe wywody uzasadniają zdaniem skarżącego przyjęcie, że – wbrew temu co stwierdził Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – zostało udowodnione naruszenie konstytucyjnego prawa, wynikającego z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
W dalszej kolejności skarżący zakwestionował twierdzenie zawarte w zaskarżonym postanowieniu o istnieniu wytycznych treściowych w art. 36 ust. 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Zdaniem skarżącego wskazany przepis powinien dostrzegać – czego nie czyni – zróżnicowanie sytuacji pracowniczych w banku dominującym i banku zależnym. Równe traktowanie obu grup stanowi wszak naruszenie art. 32 Konstytucji.
W końcowej części zażalenia skarżący ustosunkował się do twierdzenia Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym niezdefiniowanie w zaskarżonym przepisie terminu „pracownik banku należącego do grupy bankowej” nie uzasadnia jeszcze przyjęcia nieprecyzyjności przepisu, jako że terminy te zostały zdefiniowane w innych regulacjach normatywnych. Kwestionując powyższe twierdzenie skarżący odwołał się do zachodzących w trakcie obowiązywania zaskarżonych norm zmian ustawodawczych wskazując, że w ich świetle odwołanie się do definicji grupy bankowej (zawartej w zaskarżonej ustawie) i definicji pracownika (zawartej w art. 2 kodeksu pracy) jest wysoce niewystarczające. Raz jeszcze wskazał także na niekonstytucyjność § 2 ust. 2 zaskarżonego rozporządzenia, który „nie uwzględnia sytuacji wynikającej z treści art. 19 ust. 2 zd. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r., który to przepis przewiduje ustalenie łącznej liczby akcji dla pracowników grupy bankowej”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Uzasadnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący upatruje w naruszeniu przez zaskarżone regulacje tzw. prawa do nieodpłatnego otrzymania akcji, a konkretniej w dyskryminującym go ukształtowaniu zasad przyznawania tego prawa. W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że stanowisko, zgodnie z którym prawu do akcji przysługuje status „innego prawa majątkowego” w rozumieniu art. 64 ust. 2 Konstytucji, pozwala wprawdzie na dochodzenie ochrony w trybie skargi konstytucyjnej naruszenia tego prawa, jednakże w ograniczonym zakresie. Jak podkreśla się bowiem w orzecznictwie, ochrona innych praw majątkowych nie dotyczy „gwarancji określonej treści prawa majątkowego, jego skuteczności względem określonych osób itp., lecz istnienia przewidzianych w ustawodawstwie praw majątkowych i równego traktowania uprawnionych. Oznacza to, że ustawodawca, tworząc określone prawa majątkowe i mając stosunkowo szeroką swobodę w kreowaniu ich treści, winien liczyć się z koniecznością respektowania zasad wskazanych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji” (wyrok TK z 19 lipca 2005 r., sygn. SK 20/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 82). W sprawie stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania nie wystarczało zatem wskazanie, iż doszło do naruszenia prawa do akcji, ale konieczne było wykazanie, w jaki sposób ukształtowanie treści tego prawa dyskryminuje skarżącego. Zgodnie bowiem z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej ustawa o TK), to na skarżącym ciąży obowiązek wskazania nie tylko naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej, ale również określenia sposobu, w jaki do tego naruszenia doszło.
Skarżący naruszenia prawa do akcji – co jeszcze wyraźniej wynika z uzasadnienia wniesionego zażalenia – upatruje w przyjętych w ustawodawstwie zasadach podziału bezpłatnych akcji w sytuacji, w której doszło do konsolidacji banków i powstania grupy bankowej. Odnosząc się do argumentacji zawartej we wniesionym zażaleniu, podkreślić należy, iż nie wskazuje na naruszenie prawa do nieodpłatnego otrzymania akcji przytoczone tam twierdzenie, zgodnie z którym w sytuacji, gdy nie doszłoby do konsolidacji banków a przedmiotem prywatyzacji byłby wyłącznie bank skarżącego, prawo do akcji kształtowałoby się korzystniej dla skarżącego. Podkreślić należy, że w konkretnej sytuacji wartość większej liczby akcji banku zależnego mogłaby być niższa od wartości mniejszej liczby akcji banku dominującego. Przychylając się do stanowiska wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu przyjąć także należy, że nie można uznać za równoznacznej z naruszeniem prawa do równej ochrony innych praw majątkowych sytuacji, w której prawo do akcji zostanie ukształtowane w taki sposób, iż pewnej kategorii pracowników przysługiwać będzie faktycznie większa ilość bezpłatnych akcji, o ile tylko kryterium, w oparciu o które ta kategoria pracowników zostanie wyodrębniona, spełniać będzie pewne standardy ukształtowane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na gruncie art. 32 Konstytucji. Przy czym – zgodnie z powołanym już art. 47 ustawy o TK – to na skarżącym ciąży obowiązek wykazania, że takie kryterium nie spełnia wskazanych powyżej standardów. Ponieważ w sprawie stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący upatrywał nierówności w przyjęciu identycznych zasad podziału akcji w stosunku do podmiotów w jego ocenie nierównych, wykazać należało zasadność wprowadzenia kryterium zróżnicowania tych podmiotów oraz wprowadzenia w stosunku do nich odmiennych zasad podziału akcji. Skarżący ani w skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu wniesionym na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego odmawiające nadania skardze dalszego biegu tego nie uczynił. Podkreślić należy, że także w ocenie Trybunału Konstytucyjnego w składzie rozpoznającym zażalenie, fakt, iż pracownicy banków zależnych nie mogli uzyskać akcji bezpłatnych w takiej wysokości – jak pracownicy banku dominującego, ze względu na istniejący faktycznie odmienny maksymalny okres zatrudnienia w obu kategoriach podmiotów, nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przyjęcia nierównego traktowania pracowników banków zależnych, a precyzyjniej mówiąc dla przyjęcia nierównego zakresu ochrony przysługującego obu kategoriom podmiotów prawa do akcji. Kryterium długości okresu zatrudnienia, w oparciu o które dokonywany jest podział akcji, jest kryterium obiektywnym spełniającym prima faciae wymogi stawiane tego typu kryteriom w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, przytoczonym dokładniej w zaskarżonym postanowieniu. Konieczność stosowania zróżnicowanych kryteriów, w konsekwencji których liczba przyznanych różnym kategoriom pracowników akcji mogłaby być identyczna pomimo odmiennych okresów zatrudnienia, z tego tylko względu, że jedna z tych kategorii byłaby zatrudniona w banku zależnym, a inna w banku dominującym, wymaga szczególnego uzasadnienia. Za takowe nie może być uznane samo wskazanie na odmienne okresy maksymalnego zatrudnienia w banku dominującym i bankach zależnych. Sam ten fakt nie podważa – w ocenie Trybunału – słuszności przyjętego w zaskarżonym rozporządzeniu i zastosowanym w sprawie skarżącego podziału akcji. Nie znajduje także uzasadnienia wysuwane przez skarżącego we wniesionym zażaleniu twierdzenie o odmienności sytuacji pracowników banków zależnych i oddziałów przedsiębiorstw, uzasadniane przede wszystkim faktem jednolitego okresu maksymalnego zatrudnienia zarówno w przedsiębiorstwie jako takim, jak i w jego oddziałach. Abstrahując od odmiennego statusu prawnego banku zależnego i oddziału przedsiębiorstwa, podkreślić należy, że okres maksymalnego zatrudnienia w konkretnym oddziale może być odmienny od okresu maksymalnego zatrudnienia w głównym przedsiębiorstwie, co faktycznie prowadzić może do tych samych konsekwencji, jak w wypadku grupy bankowej.
Na marginesie podkreślić należy, że nie leży w gestii Trybunału Konstytucyjnego badanie słuszności przyjętego przez ustawodawcę założenia, iż w sytuacji połączenia banków w grupę bankową pracownikom tych banków przysługują tylko akcje banku dominującego i że liczba nabywanych w ten sposób akcji ustalana jest łącznie dla pracowników danej grupy bankowej. Jest to rozwiązanie o charakterze celowościowym, podjęte w ramach przysługującego ustawodawcy swobodnego uznania.
Trybunał Konstytucyjny przychyla się zatem do stwierdzenia zawartego w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym skarżący nie wykazał, w jaki sposób doszło do naruszenia prawa do równej dla wszystkich ochrony prawa do akcji. Uzasadnia to tym samym przyjęcie, że skarga konstytucyjna nie spełnia wszystkich przewidzianych prawem przesłanek, co w konsekwencji czyni zasadnym odmowę nadania jej dalszego biegu.
W dalszej części uzasadnienia odnieść się należy do przyjętej przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym orzeczeniu oceny zasadności wysuniętych w skardze zarzutów. Podkreślić raz jeszcze należy, że brak jest podstaw do statuowania wymogu, treścią którego byłby nakaz zawarcia w zaskarżonym art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków wytycznych treściowych określających pojęcie pracownika i grupy bankowej. Przychylić się należy do stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, w którym wskazano, że wystarczające jest odwołanie się do definicji tych terminów, zawartych odpowiednio w art. 2 k.p. i art. 2 ustawy o łączeniu banków. Tezy tej nie podważa podnoszona we wniesionym zażaleniu konieczność ponownego zdefiniowania tych terminów ze względu na zmiany w ustawodawstwie. Skarżący nie wykazał, w jaki sposób zmiany te uczyniły definicje powołane we wskazanych aktach normatywnych nieprecyzyjnymi. Ponadto wskazać należy na błędne potraktowanie przez skarżącego wspomnianego art. 19 ust. 2 jako przepisu zawierającego legitymację ustawową do wydania zaskarżonego rozporządzenia. Podstawę normatywną tego aktu podustawowego stanowił art. 36 ust. 5 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Fakt, że określone w tej ustawie zasady nabywania nieodpłatnie akcji znajdują zastosowanie na mocy art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków w przypadku prawa nabycia akcji banku dominującego, nie czyni z art. 19 ust. 2 źródła delegacji ustawowej. Z tego względu wszystkie zarzuty u podstaw których znajduje się założenie, iż zaskarżony art. 19 ust. 2 ustawy o łączeniu banków zawiera upoważnienie ustawowe do wydania zaskarżonego rozporządzenia, uznać należy za oczywiście bezzasadne.
Bezzasadny jest także zarzut co do braku wytycznych treściowych, który skarżący wiąże z art. 36 ust. 5 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Jak już podniósł Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, wytyczne te zawarte zostały w innych przepisach zaskarżonej ustawy. Wysuwany zaś w zażaleniu zarzut niewystarczającego sprecyzowania tych wytycznych nie podważa dokonanych już przez Trybunał ustaleń. Brak doprecyzowania tych wytycznych we wskazanym przez skarżącego kierunku byłby bowiem zarzucalny tylko w sytuacji, w której wykazana zostałaby konieczność takiego doprecyzowania w przypadku grupy bankowej, co, jak wykazano powyżej, nie zostało wykazane ani w skardze konstytucyjnej, ani we wniesionym zażaleniu.
Kwestionowany przez skarżącego § 2 ust. 2 zaskarżonego rozporządzenia stanowi, że zaliczenie uprawnionych pracowników do grupy następuje na podstawie udokumentowanego okresu zatrudnienia, potwierdzonego zaświadczeniami wydawanymi przez komercjalizowane przedsiębiorstwo i spółkę powstałą w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa. Przepis ten nie statuuje zasad nabycia akcji ani kryteriów, w oparciu o które będą one przydzielane, określając jedynie tryb udowadniania spełnienia wymaganych prawem wymogów. Z tego względu wysuwany w stosunku do tego przepisu – szczególnie wyraźny we wniesionym zażaleniu – zarzut nieuwzględniania różnorodnych okresów zatrudnienia w przypadku pracowników banków zależnych i banku dominującego uznać należy za oczywiście bezzasadny.
Na zakończenie wskazać tylko należy na niemożność ustosunkowania się do tezy wysuniętej po raz pierwszy in fine wniesionego zażalenia, zgodnie z którą źródłem naruszenia wskazanych w skardze praw może być art. 19 ust. 2 zd. 2 ustawy o łączeniu banków. Wysunięte w skardze konstytucyjnej zarzuty skierowane były zasadniczo przeciwko brakowi odmiennego sformułowania kryterium przydziału bezpłatnych akcji w przypadku grupy bankowej, co do której przyjęto zasadę, że liczba nabywanych akcji ustalana jest łącznie dla pracowników banków danej grupy bankowej, nie zaś przeciwko samej zasadzie. Celem postępowania zażaleniowego jest natomiast zbadanie zasadności przyjętych w zaskarżonym postanowieniu ustaleń; analiza zasadności zarzutów wysuniętych przez skarżącego na tym etapie po raz pierwszy wykracza poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał, że odmowa nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej postanowieniem z 28 lutego 2006 r. była uzasadniona i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.