Ts 174/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
205/5/B/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 3 listopada 2006 r.
Sygn. akt Ts 174/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wiesław Johann – przewodniczący
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Marian Zdyb,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Bohdana Kopczyńskiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej z 19 września 2005 r., uzupełnionej pismem procesowym z dna 12 grudnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 196 ust. 1-5, art. 140, art. 142 ust. 1-3, art. 147, art. 148, art. 149 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji; art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 176 ust. 1, art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji RP; art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 178 ust. 3 w zw. z art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1-2 Konstytucji; ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. Nr 98, poz. 604 ze zm.) w zw. z art. 140-150 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 11, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1-2 Konstytucji.
Skarżący zarzucił, że w niniejszej sprawie naruszone zostały konstytucyjne prawa i wolności wyborców przez nałożenie na nich obowiązków by na listach wyborczych okręgowych składano podpis obok czytelnie wpisanego imienia i nazwiska, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL oraz by wymagano co najmniej 5.000 podpisów w wyborach do Sejmu i 3.000 w wyborach do Senatu. Prowadzi to do naruszenia zasady równości, do dyskryminacji w życiu politycznym. Niezgodność art. 147 ordynacji wyborczej z wskazanymi wzorcami kontroli polega zdaniem skarżącego na pozbawieniu środka odwoławczego od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborczej wydanego w wyniku odwołania od orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Niezgodność art. 148 i art. 149 ordynacji wyborczej z wskazanymi wzorcami kontroli polega na pozbawieniu skarżącego środka odwoławczego od orzeczenia sądu wydanego na skutek zaskarżenia orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Zarzut niezgodności przepisów art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji sprowadza się do żądania udzielenia odpowiedzi na pytanie czy dopuszczalne jest orzekanie przez okręgową komisję wyborczą w składzie określonym w uchwale Państwowej Komisji Wyborczej z 6 czerwca 2005 r., tj. w obecności co najmniej połowy składu. Niezgodność art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 178 ust. 3 w zw. z art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1-2 Konstytucji sprowadza się do odpłatnego włączenia sędziów różnych sądów, w tym sędziów w stanie spoczynku do akcji o charakterze politycznym – wyborów. Niezgodność ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. Nr 98, poz. 604 ze zm.) w zw. z art. 140-150 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 11, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1-2 Konstytucji polega na finansowaniu działalności partii politycznych przez Skarb Państwa. Ponadto w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że nakładanie na wyborców innych obowiązków niż granica wieku 21 lat jest niezgodne z wskazanymi przez nią wzorcami konstytucyjnymi, utrudnia zaangażowanie obywateli i organizacji społecznych w wybory do Sejmu i Senatu. Konstrukcja przepisów art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej dopuszcza samowolne uznanie przez okręgowe komisje wyborcze, który przepis ma znaleźć zastosowanie, a przez to rodzi nadużycia wyborcze. Włączenie sędziów sądów powszechnych i sędziów Sądu Najwyższego w wybory do Sejmu i Senatu nie może pozostawać w zgodzie z niezależnością sądów i niezawisłością sędziów. Niezgodność przepisów ustawy o partiach politycznych z wskazanymi wzorcami kontroli polega zdaniem skarżącego na tym, że działalność partii politycznych nie może być regulowana ustawą, gdyż wyrasta bezpośrednio z Konstytucji.
Postanowieniem z 20 kwietnia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawą rozstrzygnięcia Trybunału było uznanie, że podniesione przez skarżącego zarzuty nie mieszczą się w sposób oczywisty w dopuszczalnym zakresie kognicji Trybunału Konstytucyjnego, bądź też nie mogą być przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Uznał, że zarzut naruszenia praw wskazanych w art. 2, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji przez przepisy art. 196 ust. 1-5, art. 140, art. 142 ust. 1-3, art. 147, art. 148, art. 149 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ordynacji wyborczej jest zarzutem oczywiście bezzasadnym. Na nieporozumieniu jedynie polegać może utożsamianie warunków identyfikacyjnych wyborcy z ograniczeniem swobody i wolności udziału w wyborach. Trybunał podkreślił, że zasadniczym powodem nałożenia wymogu złożenia podpisu obok czytelnie wpisanego imienia i nazwiska, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL jest jedynie identyfikacja wyborcy, służąca także zapobieganiu i wykrywaniu nadużyć polegających na korzystaniu z nazwiska wyborcy bez jego wyraźnej woli i wiedzy. Ponadto w zakresie wskazanego zarzutu skarżący nie wykazał naruszenia żadnych praw i wolności konstytucyjnych mu przysługujących.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie zarzutów związanych z treścią przepisu art. 147 ordynacji wyborczej był fakt, że przepis ten nie był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego, na co wskazuje jednoznacznie zarówno treść zapadłych w sprawie orzeczeń, jak też treść formułowanych przez skarżącą zarzutów. Za oczywiście bezzasadny uznał Trybunał zarzut naruszenia prawa do sądu i dwuinstancyjności postępowania polegający na braku możliwości odwołania od orzeczenia sądu okręgowego wydanego w wyniku zaskarżenia orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Także utożsamianie niezgodności zaskarżonych przepisów z art. 45 Konstytucji, polegającej na braku dwuinstancyjnego postępowania sądowego prowadzi w sytuacji stwierdzenia nieadekwatności wzorca określonego w art. 176 Konstytucji do uznania tak rozumianych zarzutów za oczywiście bezzasadne, zaś w konsekwencji odrzucić należy także możliwość kontroli zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji. Trybunał uznał, że wskazany jako dodatkowy wzorzec kontroli przepis art. 62 ust. 1 Konstytucji nie może być uznany za adekwatny wzorzec kontroli, jako że odnosi się on do korzystania z praw wyborczych przez obywateli i pozostaje bez związku z domniemanym naruszeniem prawa skarżącego do dwuinstancyjnej kontroli orzeczeń okręgowej komisji wyborczej. Podobne uwagi odnieść należy do wzorca zawartego w art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał stwierdził ponadto, że przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej nie może być także zarzut niezgodności przepisów art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji, ze względu na nieadekwatność podniesionych przez skarżącego wzorców konstytucyjnych, z których pierwszy określa podmiotowe czynne prawo wyborcze jednostki, drugi zaś bierne prawo wyborcze. Trybunał podkreślił także, że skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony indywidualnych praw i wolności naruszonych w wyniku oparcia ostatecznego orzeczenia na przepisie niezgodnym z Konstytucją, nie zaś środkiem służącym do formułowania abstrakcyjnych pytań dotyczących sposobu rozumienia niektórych przepisów oraz uchwał wydawanych przez organy państwowe. Skarżący nie wykazał również jakie spośród przysługujących jej praw i wolności zostały naruszone przez zaskarżone przepisy art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej. Trybunał podkreślił ponadto, że samodzielnym wzorcem kontroli nie może być art. 7 Konstytucji, a także art. 178 ust. 3 Konstytucji, ustanawiający zakaz działalności sędziego w partiach politycznych. Trybunał uznając za oczywiście niezasadny zarzut naruszenia niezawisłości i niezależności sędziów przez włączenie ich w sprawowanie funkcji kontrolnych w postępowaniu wyborczym wskazał, że udział sędziów w sprawowaniu tej kontroli ma służyć zapewnieniu procedurze kontroli procesu wyborczego należytej niezależności i rzetelności. Niezawisłość i niezależność sędziów nie może być podważona przez fakt wykonywania tych funkcji odpłatnie, w przeciwnym razie prowadziłoby to do zaprzeczenia niezależności całego wymiaru sprawiedliwości przez fakt, że sędziowie za wykonywanie funkcji sędziego pobierają wynagrodzenie. Trybunał uznał także zarzut niezgodności ustawy o partiach politycznych z wskazanymi wzorcami kontroli, wynikającej z oparcia jej na systemie finansowania przez Skarb Państwa nie mieści się w granicach skargi konstytucyjnej, albowiem zaskarżone w całości przepisy ustawy nie były podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego w niniejszej sprawie.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł skarżący. Skarżący zarzucił brak w sentencji postanowienia podstawy prawnej na której oparto rozstrzygnięcie, brak pouczenia o środkach zaskarżenia, oraz podania innych uczestników postępowania, co w jego przekonaniu powoduje, że orzeczenie to jest ex lege nieważne. Ponadto skarżący zarzucił błędną wykładnię przepisów art. 79 ust. 1 w zw. z art. 47 i art. 69 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz art. 233 k.p.c. polegającą na pominięciu wskazanych przez skarżącego aktów prawnych i orzeczeń ostatecznych mających wpływ na prawa i wolności skarżącego. Skarżący podkreślił, że gdyby Trybunał dokonał analizy orzeczeń Okręgowej Komisji Wyborczej i Państwowej Komisji Wyborczej to z tej analizy wynikałoby wprost jakie konstytucyjnej wolności i prawa zostały naruszone, na co wskazywał także skarżący w skardze konstytucyjnej. Wskazywane przez skarżącego przekroczenie granic upoważnienia delegacji konstytucyjnej w wyborach posłów, senatorów oraz wobec wyborców stanowi zdaniem skarżącego rażące naruszenie ich wolności i praw, a tym samym jest podstawą kwestionowania całej ustawy. Skarżący podniósł ponadto, że odmowa nadania biegu skardze konstytucyjnej może wynikać z faktu, że Państwowa Komisja Wyborcza składa się z trzech sędziów Trybunału, trzech sędziów Sądu Najwyższego, trzech sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaś w Okręgowych Komisjach Wyborczych zasiadają sędziowie, co przekształca „formacje tych funkcjonariuszy publicznych w szczególny aparat polityczny”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Zarzut skarżącego wskazujący na nieważność wydanego postanowienia jest oczywiście bezzasadny i nie zasługuje na uwzględnienie. Podstawę do wydania postanowienia o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej stanowi przepis art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Postanowienie zapada w składzie jednoosobowym. Brak wskazania w sentencji wyroku (określanej przez skarżącego jako petitum wyroku) podstawy prawnej rozstrzygnięcia nie stanowi podstawy nieważności orzeczenia. Wymogi formalne, jakie spełniać musi postanowienie określają stosowane posiłkowo przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie bowiem z przepisem art. 20 ustawy o Trybunale w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Wymogi sentencji postanowienia określa przepis art. 325 k.p.c. odnoszący się do wyroków, mający jednak odpowiednie zastosowanie do postanowień na mocy art. 361 k.p.c. Zgodnie więc z przepisem art. 325 k.p.c. sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie sądu, sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu sprawy oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron. Postanowienie wydane w niniejszej sprawie spełnia te wymogi. Zauważyć należy, że skarżący, wniósł równocześnie także skargę konstytucyjną jako pełnomocnik Stronnictwa Prawicy Demokratycznej o tej samej treści. Fakt ten jednak nie powoduje jeszcze by Stronnictwo Prawicy Demokratycznej stało się przez sam ten fakt uczestnikiem postępowania w niniejszej sprawie, albowiem w postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej na etapie jej wstępnego rozpoznania uczestnikiem postępowania jest jedynie skarżący. Brak pouczenia o środkach zaskarżenia w sentencji postanowienia nie jest wbrew twierdzeniom skarżącego i z podanych powyżej powodów podstawą do stwierdzenia nieważności postanowienia. Ponadto podkreślić należy, że skarżący został pouczony o możliwości wniesienia zażalenia pismem doręczonym na jego adres wraz z kopią postanowienia Trybunału o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej i jak wynika ze stanu sprawy z możliwości tej skorzystał.
Zarzuty sformułowane w zażaleniu, wskazujące na pominięcie przez Trybunał w wydanym postanowieniu wskazanych przez skarżącego aktów prawnych i orzeczeń ostatecznych mających wpływ na prawa i wolności skarżącego oparte są na niezrozumieniu instytucji skargi konstytucyjnej, jako szczególnego środka ochrony wolności i praw jednostki. Instytucja ta wprowadzona została dla ochrony wolności i praw jednostki i jak wskazuje na to orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego celom tym skutecznie służy. Należy jednak pamiętać, że treść art. 79 ust. 1 Konstytucji wyznacza w sposób jednoznaczny zakres jurysdykcji Trybunału w sprawach ze skargi konstytucyjnej. Tym samym Trybunał nie jest kompetentny do orzekania poza tym zakresem, w tym do dokonywania kontroli abstrakcyjnej w trybie skargi konstytucyjnej, czego w istocie domaga się skarżący w zażaleniu. Trybunał w zaskarżonym postanowieniu szczegółowo wskazał podstawy i uzasadnienie dla odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie wszystkich podniesionych zarzutów, należy więc odwołać się do nich bez konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania.
Zarzut sprowadzający się do utożsamiania funkcji spełnianych przez sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sędziów sądów powszechnych w organach komisji wyborczych z wykonywaniem działań w ramach aparatu politycznego jest zarzutem oczywiście bezzasadnym i polegającym na całkowitym niezrozumieniu zadań i obowiązków, jakie Konstytucja i ustawy nakładają na sądy sprawujące wymiar sprawiedliwości oraz stanowiące władzę odrębną i niezależną od innych władz (art. 173 Konstytucji), a także na sędziów, jako funkcjonariuszy publicznych stojących na straży przestrzegania prawa. Pozycja sędziów, jako podmiotów niezawisłych w sprawowaniu swojego urzędu, a ponadto nie należących do partii politycznych, stanowić ma w procesie kontroli poprawności funkcjonowania systemu wyborczego gwarant bezstronności oraz niezależności. Utożsamianie więc i uzasadnianie zarzutu stronniczości jedynie niekorzystnym dla skarżącego rozstrzygnięciem wydanym w trybie kontroli wyborczej stanowi niczym nieuzasadnione nadużycie. Zarzut ten, polegający na braku zrozumienia podstawowych instrumentów działania państwa prawa, nie może w sposób oczywisty stanowić podstawy uwzględnienia zażalenia na postanowienie Trybunału w przedmiocie odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 3 listopada 2006 r.
Sygn. akt Ts 174/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wiesław Johann – przewodniczący
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Marian Zdyb,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Bohdana Kopczyńskiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej z 19 września 2005 r., uzupełnionej pismem procesowym z dna 12 grudnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 196 ust. 1-5, art. 140, art. 142 ust. 1-3, art. 147, art. 148, art. 149 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji; art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 176 ust. 1, art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji RP; art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 178 ust. 3 w zw. z art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1-2 Konstytucji; ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. Nr 98, poz. 604 ze zm.) w zw. z art. 140-150 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 11, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1-2 Konstytucji.
Skarżący zarzucił, że w niniejszej sprawie naruszone zostały konstytucyjne prawa i wolności wyborców przez nałożenie na nich obowiązków by na listach wyborczych okręgowych składano podpis obok czytelnie wpisanego imienia i nazwiska, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL oraz by wymagano co najmniej 5.000 podpisów w wyborach do Sejmu i 3.000 w wyborach do Senatu. Prowadzi to do naruszenia zasady równości, do dyskryminacji w życiu politycznym. Niezgodność art. 147 ordynacji wyborczej z wskazanymi wzorcami kontroli polega zdaniem skarżącego na pozbawieniu środka odwoławczego od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborczej wydanego w wyniku odwołania od orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Niezgodność art. 148 i art. 149 ordynacji wyborczej z wskazanymi wzorcami kontroli polega na pozbawieniu skarżącego środka odwoławczego od orzeczenia sądu wydanego na skutek zaskarżenia orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Zarzut niezgodności przepisów art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji sprowadza się do żądania udzielenia odpowiedzi na pytanie czy dopuszczalne jest orzekanie przez okręgową komisję wyborczą w składzie określonym w uchwale Państwowej Komisji Wyborczej z 6 czerwca 2005 r., tj. w obecności co najmniej połowy składu. Niezgodność art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 178 ust. 3 w zw. z art. 62 ust. 1 i art. 99 ust. 1-2 Konstytucji sprowadza się do odpłatnego włączenia sędziów różnych sądów, w tym sędziów w stanie spoczynku do akcji o charakterze politycznym – wyborów. Niezgodność ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. Nr 98, poz. 604 ze zm.) w zw. z art. 140-150 ordynacji wyborczej z art. 2, art. 7, art. 11, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1-2 Konstytucji polega na finansowaniu działalności partii politycznych przez Skarb Państwa. Ponadto w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że nakładanie na wyborców innych obowiązków niż granica wieku 21 lat jest niezgodne z wskazanymi przez nią wzorcami konstytucyjnymi, utrudnia zaangażowanie obywateli i organizacji społecznych w wybory do Sejmu i Senatu. Konstrukcja przepisów art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej dopuszcza samowolne uznanie przez okręgowe komisje wyborcze, który przepis ma znaleźć zastosowanie, a przez to rodzi nadużycia wyborcze. Włączenie sędziów sądów powszechnych i sędziów Sądu Najwyższego w wybory do Sejmu i Senatu nie może pozostawać w zgodzie z niezależnością sądów i niezawisłością sędziów. Niezgodność przepisów ustawy o partiach politycznych z wskazanymi wzorcami kontroli polega zdaniem skarżącego na tym, że działalność partii politycznych nie może być regulowana ustawą, gdyż wyrasta bezpośrednio z Konstytucji.
Postanowieniem z 20 kwietnia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawą rozstrzygnięcia Trybunału było uznanie, że podniesione przez skarżącego zarzuty nie mieszczą się w sposób oczywisty w dopuszczalnym zakresie kognicji Trybunału Konstytucyjnego, bądź też nie mogą być przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Uznał, że zarzut naruszenia praw wskazanych w art. 2, art. 32, art. 62 ust. 1, art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji przez przepisy art. 196 ust. 1-5, art. 140, art. 142 ust. 1-3, art. 147, art. 148, art. 149 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ordynacji wyborczej jest zarzutem oczywiście bezzasadnym. Na nieporozumieniu jedynie polegać może utożsamianie warunków identyfikacyjnych wyborcy z ograniczeniem swobody i wolności udziału w wyborach. Trybunał podkreślił, że zasadniczym powodem nałożenia wymogu złożenia podpisu obok czytelnie wpisanego imienia i nazwiska, adresu zamieszkania i numeru ewidencyjnego PESEL jest jedynie identyfikacja wyborcy, służąca także zapobieganiu i wykrywaniu nadużyć polegających na korzystaniu z nazwiska wyborcy bez jego wyraźnej woli i wiedzy. Ponadto w zakresie wskazanego zarzutu skarżący nie wykazał naruszenia żadnych praw i wolności konstytucyjnych mu przysługujących.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie zarzutów związanych z treścią przepisu art. 147 ordynacji wyborczej był fakt, że przepis ten nie był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego, na co wskazuje jednoznacznie zarówno treść zapadłych w sprawie orzeczeń, jak też treść formułowanych przez skarżącą zarzutów. Za oczywiście bezzasadny uznał Trybunał zarzut naruszenia prawa do sądu i dwuinstancyjności postępowania polegający na braku możliwości odwołania od orzeczenia sądu okręgowego wydanego w wyniku zaskarżenia orzeczenia okręgowej komisji wyborczej. Także utożsamianie niezgodności zaskarżonych przepisów z art. 45 Konstytucji, polegającej na braku dwuinstancyjnego postępowania sądowego prowadzi w sytuacji stwierdzenia nieadekwatności wzorca określonego w art. 176 Konstytucji do uznania tak rozumianych zarzutów za oczywiście bezzasadne, zaś w konsekwencji odrzucić należy także możliwość kontroli zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji. Trybunał uznał, że wskazany jako dodatkowy wzorzec kontroli przepis art. 62 ust. 1 Konstytucji nie może być uznany za adekwatny wzorzec kontroli, jako że odnosi się on do korzystania z praw wyborczych przez obywateli i pozostaje bez związku z domniemanym naruszeniem prawa skarżącego do dwuinstancyjnej kontroli orzeczeń okręgowej komisji wyborczej. Podobne uwagi odnieść należy do wzorca zawartego w art. 99 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał stwierdził ponadto, że przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej nie może być także zarzut niezgodności przepisów art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej z art. 62 ust. 1 i art. 99 Konstytucji, ze względu na nieadekwatność podniesionych przez skarżącego wzorców konstytucyjnych, z których pierwszy określa podmiotowe czynne prawo wyborcze jednostki, drugi zaś bierne prawo wyborcze. Trybunał podkreślił także, że skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony indywidualnych praw i wolności naruszonych w wyniku oparcia ostatecznego orzeczenia na przepisie niezgodnym z Konstytucją, nie zaś środkiem służącym do formułowania abstrakcyjnych pytań dotyczących sposobu rozumienia niektórych przepisów oraz uchwał wydawanych przez organy państwowe. Skarżący nie wykazał również jakie spośród przysługujących jej praw i wolności zostały naruszone przez zaskarżone przepisy art. 36, art. 37, art. 38 i art. 44 ust. 1 i 7 w zw. z art. 146, art. 147, art. 148, art. 149 ordynacji wyborczej. Trybunał podkreślił ponadto, że samodzielnym wzorcem kontroli nie może być art. 7 Konstytucji, a także art. 178 ust. 3 Konstytucji, ustanawiający zakaz działalności sędziego w partiach politycznych. Trybunał uznając za oczywiście niezasadny zarzut naruszenia niezawisłości i niezależności sędziów przez włączenie ich w sprawowanie funkcji kontrolnych w postępowaniu wyborczym wskazał, że udział sędziów w sprawowaniu tej kontroli ma służyć zapewnieniu procedurze kontroli procesu wyborczego należytej niezależności i rzetelności. Niezawisłość i niezależność sędziów nie może być podważona przez fakt wykonywania tych funkcji odpłatnie, w przeciwnym razie prowadziłoby to do zaprzeczenia niezależności całego wymiaru sprawiedliwości przez fakt, że sędziowie za wykonywanie funkcji sędziego pobierają wynagrodzenie. Trybunał uznał także zarzut niezgodności ustawy o partiach politycznych z wskazanymi wzorcami kontroli, wynikającej z oparcia jej na systemie finansowania przez Skarb Państwa nie mieści się w granicach skargi konstytucyjnej, albowiem zaskarżone w całości przepisy ustawy nie były podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego w niniejszej sprawie.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł skarżący. Skarżący zarzucił brak w sentencji postanowienia podstawy prawnej na której oparto rozstrzygnięcie, brak pouczenia o środkach zaskarżenia, oraz podania innych uczestników postępowania, co w jego przekonaniu powoduje, że orzeczenie to jest ex lege nieważne. Ponadto skarżący zarzucił błędną wykładnię przepisów art. 79 ust. 1 w zw. z art. 47 i art. 69 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz art. 233 k.p.c. polegającą na pominięciu wskazanych przez skarżącego aktów prawnych i orzeczeń ostatecznych mających wpływ na prawa i wolności skarżącego. Skarżący podkreślił, że gdyby Trybunał dokonał analizy orzeczeń Okręgowej Komisji Wyborczej i Państwowej Komisji Wyborczej to z tej analizy wynikałoby wprost jakie konstytucyjnej wolności i prawa zostały naruszone, na co wskazywał także skarżący w skardze konstytucyjnej. Wskazywane przez skarżącego przekroczenie granic upoważnienia delegacji konstytucyjnej w wyborach posłów, senatorów oraz wobec wyborców stanowi zdaniem skarżącego rażące naruszenie ich wolności i praw, a tym samym jest podstawą kwestionowania całej ustawy. Skarżący podniósł ponadto, że odmowa nadania biegu skardze konstytucyjnej może wynikać z faktu, że Państwowa Komisja Wyborcza składa się z trzech sędziów Trybunału, trzech sędziów Sądu Najwyższego, trzech sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaś w Okręgowych Komisjach Wyborczych zasiadają sędziowie, co przekształca „formacje tych funkcjonariuszy publicznych w szczególny aparat polityczny”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Zarzut skarżącego wskazujący na nieważność wydanego postanowienia jest oczywiście bezzasadny i nie zasługuje na uwzględnienie. Podstawę do wydania postanowienia o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej stanowi przepis art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Postanowienie zapada w składzie jednoosobowym. Brak wskazania w sentencji wyroku (określanej przez skarżącego jako petitum wyroku) podstawy prawnej rozstrzygnięcia nie stanowi podstawy nieważności orzeczenia. Wymogi formalne, jakie spełniać musi postanowienie określają stosowane posiłkowo przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie bowiem z przepisem art. 20 ustawy o Trybunale w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Wymogi sentencji postanowienia określa przepis art. 325 k.p.c. odnoszący się do wyroków, mający jednak odpowiednie zastosowanie do postanowień na mocy art. 361 k.p.c. Zgodnie więc z przepisem art. 325 k.p.c. sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie sądu, sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu sprawy oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron. Postanowienie wydane w niniejszej sprawie spełnia te wymogi. Zauważyć należy, że skarżący, wniósł równocześnie także skargę konstytucyjną jako pełnomocnik Stronnictwa Prawicy Demokratycznej o tej samej treści. Fakt ten jednak nie powoduje jeszcze by Stronnictwo Prawicy Demokratycznej stało się przez sam ten fakt uczestnikiem postępowania w niniejszej sprawie, albowiem w postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej na etapie jej wstępnego rozpoznania uczestnikiem postępowania jest jedynie skarżący. Brak pouczenia o środkach zaskarżenia w sentencji postanowienia nie jest wbrew twierdzeniom skarżącego i z podanych powyżej powodów podstawą do stwierdzenia nieważności postanowienia. Ponadto podkreślić należy, że skarżący został pouczony o możliwości wniesienia zażalenia pismem doręczonym na jego adres wraz z kopią postanowienia Trybunału o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej i jak wynika ze stanu sprawy z możliwości tej skorzystał.
Zarzuty sformułowane w zażaleniu, wskazujące na pominięcie przez Trybunał w wydanym postanowieniu wskazanych przez skarżącego aktów prawnych i orzeczeń ostatecznych mających wpływ na prawa i wolności skarżącego oparte są na niezrozumieniu instytucji skargi konstytucyjnej, jako szczególnego środka ochrony wolności i praw jednostki. Instytucja ta wprowadzona została dla ochrony wolności i praw jednostki i jak wskazuje na to orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego celom tym skutecznie służy. Należy jednak pamiętać, że treść art. 79 ust. 1 Konstytucji wyznacza w sposób jednoznaczny zakres jurysdykcji Trybunału w sprawach ze skargi konstytucyjnej. Tym samym Trybunał nie jest kompetentny do orzekania poza tym zakresem, w tym do dokonywania kontroli abstrakcyjnej w trybie skargi konstytucyjnej, czego w istocie domaga się skarżący w zażaleniu. Trybunał w zaskarżonym postanowieniu szczegółowo wskazał podstawy i uzasadnienie dla odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie wszystkich podniesionych zarzutów, należy więc odwołać się do nich bez konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania.
Zarzut sprowadzający się do utożsamiania funkcji spełnianych przez sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sędziów sądów powszechnych w organach komisji wyborczych z wykonywaniem działań w ramach aparatu politycznego jest zarzutem oczywiście bezzasadnym i polegającym na całkowitym niezrozumieniu zadań i obowiązków, jakie Konstytucja i ustawy nakładają na sądy sprawujące wymiar sprawiedliwości oraz stanowiące władzę odrębną i niezależną od innych władz (art. 173 Konstytucji), a także na sędziów, jako funkcjonariuszy publicznych stojących na straży przestrzegania prawa. Pozycja sędziów, jako podmiotów niezawisłych w sprawowaniu swojego urzędu, a ponadto nie należących do partii politycznych, stanowić ma w procesie kontroli poprawności funkcjonowania systemu wyborczego gwarant bezstronności oraz niezależności. Utożsamianie więc i uzasadnianie zarzutu stronniczości jedynie niekorzystnym dla skarżącego rozstrzygnięciem wydanym w trybie kontroli wyborczej stanowi niczym nieuzasadnione nadużycie. Zarzut ten, polegający na braku zrozumienia podstawowych instrumentów działania państwa prawa, nie może w sposób oczywisty stanowić podstawy uwzględnienia zażalenia na postanowienie Trybunału w przedmiocie odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.