Tw 14/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
173/5/B/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 29 sierpnia 2006 r.
Sygn. akt Tw 14/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Mazurkiewicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o zbadanie zgodności:
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w związku z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) oraz z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
UZASADNIENIE:
Wnioskiem z 16 maja 2006 r. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zwróciło się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398; dalej: ustawa o kosztach sądowych) z art. 2 Konstytucji poprzez naruszenie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, podmiotem uprawnionym do inicjowania kontroli konstytucyjności prawa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym są m.in. ogólnokrajowe władze organizacji zawodowych. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wymaga uprzedniego podjęcia stosownej uchwały przez uprawniony organ związku zawodowego.
Sformułowanie zarzutu, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), stanowi przejaw wyrażanej przez skarżącego negatywnej oceny co do hierarchicznej zgodności norm. Dopiero tak rozumiany związek między normą kontrolowaną, a normatywnym wzorcem, wyznacza przedmiotowe granice kontroli sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny (art. 66 ustawy o TK).
Wnioski pochodzące od podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji podlegają wstępnej kontroli na podstawie art. 36 ustawy o TK. Podstawowym celem tego etapu postępowania jest kontrola dopuszczalności merytorycznego rozpoznania danego wniosku z punktu widzenia wszystkich przesłanek określonych zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak i w odpowiednich przepisach ustawy o TK.
Zgodnie z art. 66 ustawy o TK, Trybunał rozpatrując każdą sprawę związany jest granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej. Takiej regulacji towarzyszy inne rozwiązanie ustrojodawcy, który nie przyznał Trybunałowi możliwości wszczynania postępowań z urzędu. Powyższy stan rozwiązań normatywnych oznacza konieczność ścisłego wyznaczenia granic spraw rozpatrywanych przez Trybunał Konstytucyjny. W szczególności, takie restryktywne podejście prawodawcy, wymaga jednoznacznego określenia przez wnioskodawcę przedmiotu zaskarżenia (kwestionowanych przepisów), jak i wzorca kontroli.
2. Stwierdzenie niekonstytucyjności całej ustawy może mieć miejsce jedynie w szczególnych okolicznościach. Chodzi tu przede wszystkim o sytuację, gdy tryb dojścia do skutku całej ustawy naruszył przepisy proceduralne (przesłanki formalne) lub gdy treść ustawy przewiduje niespójność systemu prawa w sposób kwalifikowany, kiedy cały stworzony przez akt normatywny mechanizm prawny narusza Konstytucję.
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych kwestionuje konstytucyjność całej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z uzasadnienia wniosku skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego wynika jednak, że w wątpliwość poddanych jest tylko kilka przepisów tego aktu normatywnego. Wnioskodawca w uzasadnieniu poprzestaje na przedstawieniu zarzutów niezgodności z Konstytucją art. 35, art. 36, art. 94 ust. 1 pkt 4 i art. 127 skarżonej ustawy. Równocześnie nie przedstawia argumentacji uprawdopadabniającej choćby, że ewentualna niekonstytucyjność powyższych przepisów niesie za sobą skutek niezgodności z Konstytucją całej ustawy, który to zarzut stawia we wniosku.
3. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych stawia m.in. zarzut naruszenia przez ustawę art. 2 Konstytucji w związku z art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych w trakcie prac ustawodawczych nad skarżoną ustawą. Według wnioskodawcy – tryb legislacyjny godził w „(...) zasadę ustawowego stanowienia prawa (…)” poprzez nieprzeprowadzenie konsultacji projektu ustawy.
Na wstępie Trybunał przypomina, że nie ma kompetencji do orzekania o wzajemnej zgodności ustaw. Rozpoznanie tak przedstawionego zarzutu należy uznać za niedopuszczalne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W świetle art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych: „Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa, a także ogólnokrajowy związek zawodowy reprezentatywny dla pracowników większości zakładów pracy mają prawo opiniowania założeń i projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych”. Zakres zadań Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych nie uzasadnia potrzeby opiniowania przez wnioskodawcę wszystkich przepisów ustawy o kosztach sądowych. Takiego elementu nie przedstawia sam wnioskodawca. Materia regulowana przez tę ustawę jest zdecydowanie szersza niż „(…) zadania związków zawodowych”. Wnioskodawca swój zarzut faktycznie odnosi do art. 127 ustawy o kosztach sądowych, który uchylił art. 263 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). W uzasadnieniu wniosku brak jest natomiast argumentacji uprawdopodabniającej naruszenie trybu dojścia do skutku całej ustawy przesądzającego o jej niekonstytucyjności.
Przedstawione przez wnioskodawcę zarzuty wobec skarżonej ustawy nie uzasadniają w tym świetle dopuszczalności zbadania przez Trybunał Konstytucyjny całego tego aktu normatywnego. W tym świetle powyższe zarzuty należy uznać za oczywiście bezzasadne.
4. Skarżący podnosi zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji przez art. 127 ustawy o kosztach sądowych, uchylający art. 263 ustawy – Kodeks pracy, co zdaniem skarżącego, uniemożliwia dochodzenia przez pracowników „(...) nabytego, co najmniej od 1974 r. uprawnienia do bezpłatnej ochrony swoich praw przed sądami powszechnymi”.
Wnioskodawca wydaje się błędnie rozumieć konstytucyjną zasadę ochrony praw słusznie nabytych. Z naruszeniem wspomnianej zasady mamy do czynienia wówczas (ewentualnie poza przypadkiem problemu ekspektatyw całkowicie ukształtowanych) gdy konkretny podmiot, w myśl obowiązującego prawa, uzyskał konkretne prawo podmiotowe. Zatem z ewentualnym „nabyciem” prawa do rozpatrywania sprawy przez sąd pracy bez konieczności uiszczenia opłaty sądowej można mówić tylko w aspekcie tych pracowników, którzy złożyli stosowne wnioski procesowe pod rządem skarżonych przepisów. Ustawodawca przewidział jednak możliwość dochodzenia uprawnienia do bezpłatnej ochrony praw pracowników przed sądami powszechnymi w sprawach wszczętych przed wejściem w życie ustawy (art. 149 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych), a skarżony jej art. 127 nie może być interpretowany jako odebranie przez ustawodawcę prawa słusznie nabytego. Ponadto Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że ustawa nie zniosła dotychczasowego systemu wyłączenia spod opłaty sądowej wniosków pracowników w sprawach ze stosunków pracy (vide art. 35 i art. 36 ustawy o kosztach sądowych). Ograniczyła co najwyżej taką możliwość, uzależniając takie uprzywilejowanie od wysokości przedmiotu roszczenia oraz rodzaju pisma procesowego. Niezależnie zatem od regulacji art. 149 ustawy, zupełnie niezasadny byłby zarzut, przynajmniej co do tej części, w której nowe przepisy utrzymały poprzednio obowiązujące regulacje odnoszące się do zasad stosowania opłaty sądowej.
5. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych podnosi również zarzut niezgodności ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z art. 32 Konstytucji. Wnioskodawca nie przedstawił uzasadnienia dla tak sformułowanego zarzutu. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych stara się co najwyżej wykazać niekonstytucyjność regulacji z art. 35 i art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nie wykazało jednak, że tak wprowadzony mechanizm przesądza o niezgodności z Konstytucją całej ustawy.
6. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych domaga się wreszcie stwierdzenia niezgodności ustawy z zasadą sprawiedliwości społecznej, wyrażoną w art. 2 Konstytucji. Wnioskodawca nie wskazuje jednak sposobu, w jaki powyższa zasada ustrojowa miałaby zostać naruszona. Oznacza to, że wnioskodawca nie uzasadnił stawianego przez siebie zarzutu niekonstytucyjności całej ustawy w tym zakresie. Należy zatem także i ten zarzut uznać za oczywiście bezzasadny.
7. Powyższy sposób oceny przez Trybunał Konstytucyjny wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych nie przesądza o możliwości ponownego zaskarżenia ustawy, jak i jej poszczególnych przepisów przez wnioskodawcę. Możliwość jednak merytorycznego rozpatrzenia zarzutów przez Trybunał Konstytucyjny uwarunkowana będzie od spełnienia przez wnioskodawcę wymogów stawianych pismom procesowym (w tym i poprawnego sformułowania zarzutów) w postępowaniu w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 29 sierpnia 2006 r.
Sygn. akt Tw 14/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Mazurkiewicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o zbadanie zgodności:
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w związku z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) oraz z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.
UZASADNIENIE:
Wnioskiem z 16 maja 2006 r. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zwróciło się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398; dalej: ustawa o kosztach sądowych) z art. 2 Konstytucji poprzez naruszenie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, podmiotem uprawnionym do inicjowania kontroli konstytucyjności prawa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym są m.in. ogólnokrajowe władze organizacji zawodowych. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wymaga uprzedniego podjęcia stosownej uchwały przez uprawniony organ związku zawodowego.
Sformułowanie zarzutu, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), stanowi przejaw wyrażanej przez skarżącego negatywnej oceny co do hierarchicznej zgodności norm. Dopiero tak rozumiany związek między normą kontrolowaną, a normatywnym wzorcem, wyznacza przedmiotowe granice kontroli sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny (art. 66 ustawy o TK).
Wnioski pochodzące od podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji podlegają wstępnej kontroli na podstawie art. 36 ustawy o TK. Podstawowym celem tego etapu postępowania jest kontrola dopuszczalności merytorycznego rozpoznania danego wniosku z punktu widzenia wszystkich przesłanek określonych zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak i w odpowiednich przepisach ustawy o TK.
Zgodnie z art. 66 ustawy o TK, Trybunał rozpatrując każdą sprawę związany jest granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej. Takiej regulacji towarzyszy inne rozwiązanie ustrojodawcy, który nie przyznał Trybunałowi możliwości wszczynania postępowań z urzędu. Powyższy stan rozwiązań normatywnych oznacza konieczność ścisłego wyznaczenia granic spraw rozpatrywanych przez Trybunał Konstytucyjny. W szczególności, takie restryktywne podejście prawodawcy, wymaga jednoznacznego określenia przez wnioskodawcę przedmiotu zaskarżenia (kwestionowanych przepisów), jak i wzorca kontroli.
2. Stwierdzenie niekonstytucyjności całej ustawy może mieć miejsce jedynie w szczególnych okolicznościach. Chodzi tu przede wszystkim o sytuację, gdy tryb dojścia do skutku całej ustawy naruszył przepisy proceduralne (przesłanki formalne) lub gdy treść ustawy przewiduje niespójność systemu prawa w sposób kwalifikowany, kiedy cały stworzony przez akt normatywny mechanizm prawny narusza Konstytucję.
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych kwestionuje konstytucyjność całej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z uzasadnienia wniosku skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego wynika jednak, że w wątpliwość poddanych jest tylko kilka przepisów tego aktu normatywnego. Wnioskodawca w uzasadnieniu poprzestaje na przedstawieniu zarzutów niezgodności z Konstytucją art. 35, art. 36, art. 94 ust. 1 pkt 4 i art. 127 skarżonej ustawy. Równocześnie nie przedstawia argumentacji uprawdopadabniającej choćby, że ewentualna niekonstytucyjność powyższych przepisów niesie za sobą skutek niezgodności z Konstytucją całej ustawy, który to zarzut stawia we wniosku.
3. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych stawia m.in. zarzut naruszenia przez ustawę art. 2 Konstytucji w związku z art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych w trakcie prac ustawodawczych nad skarżoną ustawą. Według wnioskodawcy – tryb legislacyjny godził w „(...) zasadę ustawowego stanowienia prawa (…)” poprzez nieprzeprowadzenie konsultacji projektu ustawy.
Na wstępie Trybunał przypomina, że nie ma kompetencji do orzekania o wzajemnej zgodności ustaw. Rozpoznanie tak przedstawionego zarzutu należy uznać za niedopuszczalne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W świetle art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych: „Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa, a także ogólnokrajowy związek zawodowy reprezentatywny dla pracowników większości zakładów pracy mają prawo opiniowania założeń i projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych”. Zakres zadań Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych nie uzasadnia potrzeby opiniowania przez wnioskodawcę wszystkich przepisów ustawy o kosztach sądowych. Takiego elementu nie przedstawia sam wnioskodawca. Materia regulowana przez tę ustawę jest zdecydowanie szersza niż „(…) zadania związków zawodowych”. Wnioskodawca swój zarzut faktycznie odnosi do art. 127 ustawy o kosztach sądowych, który uchylił art. 263 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). W uzasadnieniu wniosku brak jest natomiast argumentacji uprawdopodabniającej naruszenie trybu dojścia do skutku całej ustawy przesądzającego o jej niekonstytucyjności.
Przedstawione przez wnioskodawcę zarzuty wobec skarżonej ustawy nie uzasadniają w tym świetle dopuszczalności zbadania przez Trybunał Konstytucyjny całego tego aktu normatywnego. W tym świetle powyższe zarzuty należy uznać za oczywiście bezzasadne.
4. Skarżący podnosi zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji przez art. 127 ustawy o kosztach sądowych, uchylający art. 263 ustawy – Kodeks pracy, co zdaniem skarżącego, uniemożliwia dochodzenia przez pracowników „(...) nabytego, co najmniej od 1974 r. uprawnienia do bezpłatnej ochrony swoich praw przed sądami powszechnymi”.
Wnioskodawca wydaje się błędnie rozumieć konstytucyjną zasadę ochrony praw słusznie nabytych. Z naruszeniem wspomnianej zasady mamy do czynienia wówczas (ewentualnie poza przypadkiem problemu ekspektatyw całkowicie ukształtowanych) gdy konkretny podmiot, w myśl obowiązującego prawa, uzyskał konkretne prawo podmiotowe. Zatem z ewentualnym „nabyciem” prawa do rozpatrywania sprawy przez sąd pracy bez konieczności uiszczenia opłaty sądowej można mówić tylko w aspekcie tych pracowników, którzy złożyli stosowne wnioski procesowe pod rządem skarżonych przepisów. Ustawodawca przewidział jednak możliwość dochodzenia uprawnienia do bezpłatnej ochrony praw pracowników przed sądami powszechnymi w sprawach wszczętych przed wejściem w życie ustawy (art. 149 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych), a skarżony jej art. 127 nie może być interpretowany jako odebranie przez ustawodawcę prawa słusznie nabytego. Ponadto Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że ustawa nie zniosła dotychczasowego systemu wyłączenia spod opłaty sądowej wniosków pracowników w sprawach ze stosunków pracy (vide art. 35 i art. 36 ustawy o kosztach sądowych). Ograniczyła co najwyżej taką możliwość, uzależniając takie uprzywilejowanie od wysokości przedmiotu roszczenia oraz rodzaju pisma procesowego. Niezależnie zatem od regulacji art. 149 ustawy, zupełnie niezasadny byłby zarzut, przynajmniej co do tej części, w której nowe przepisy utrzymały poprzednio obowiązujące regulacje odnoszące się do zasad stosowania opłaty sądowej.
5. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych podnosi również zarzut niezgodności ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z art. 32 Konstytucji. Wnioskodawca nie przedstawił uzasadnienia dla tak sformułowanego zarzutu. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych stara się co najwyżej wykazać niekonstytucyjność regulacji z art. 35 i art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nie wykazało jednak, że tak wprowadzony mechanizm przesądza o niezgodności z Konstytucją całej ustawy.
6. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych domaga się wreszcie stwierdzenia niezgodności ustawy z zasadą sprawiedliwości społecznej, wyrażoną w art. 2 Konstytucji. Wnioskodawca nie wskazuje jednak sposobu, w jaki powyższa zasada ustrojowa miałaby zostać naruszona. Oznacza to, że wnioskodawca nie uzasadnił stawianego przez siebie zarzutu niekonstytucyjności całej ustawy w tym zakresie. Należy zatem także i ten zarzut uznać za oczywiście bezzasadny.
7. Powyższy sposób oceny przez Trybunał Konstytucyjny wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych nie przesądza o możliwości ponownego zaskarżenia ustawy, jak i jej poszczególnych przepisów przez wnioskodawcę. Możliwość jednak merytorycznego rozpatrzenia zarzutów przez Trybunał Konstytucyjny uwarunkowana będzie od spełnienia przez wnioskodawcę wymogów stawianych pismom procesowym (w tym i poprawnego sformułowania zarzutów) w postępowaniu w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.