SK 19/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
91/7/A/2007
POSTANOWIENIE
z dnia 17 lipca 2007 r.
Sygn. akt SK 19/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz – przewodniczący
Zbigniew Cieślak – sprawozdawca
Adam Jamróz
Marek Kotlinowski
Marek Mazurkiewicz,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca 2007 r., skargi konstytucyjnej Małgorzaty Klińskiej-Thompson o zbadanie zgodności:
art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 zdanie drugie i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania orzeczenia,
2) na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym nie wstrzymywać wykonania wyroku Sądu Okręgowego Wydziału XX Gospodarczego, z dnia 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, Wydziału VI Cywilnego, z dnia 16 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04).
UZASADNIENIE
I
1. W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 3983 § 3, art. 3989 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 zdanie drugie i art. 175 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim nie gwarantują wszechstronnego rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy. Ponadto pozwalają one sędziemu, zdaniem skarżącej, na arbitralną odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej.
W wyniku wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej Małgorzaty Klińskiej-Thompson, Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 18 stycznia 2005 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze w odniesieniu do art. 3983 § 3 i art. 3989 § 1 k.p.c. Po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 29 maja 2007 r. Trybunał postanowił zażalenie na powyższe postanowienie pozostawić bez rozpoznania.
Skarga została złożona w następującym stanie faktycznym i prawnym. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00) uwzględnił powództwo WSM Żoliborz Centralny wniesione przeciwko skarżącej, uznając tym samym roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie przez skarżącą ze wskazanych obiektów do chwili przyjęcia w poczet członków spółdzielni. Apelacja skarżącej od wyroku Sądu Okręgowego została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Warszawie 6 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04). Sąd Najwyższy postanowieniem z 22 listopada 2005 r., działając na podstawie skarżonego art. 3989 § 2 k.p.c., nie dopuścił skargi kasacyjnej do rozpoznania (sygn. akt I CKS 23/05). W ocenie skarżącej, sądy pierwszej i drugiej instancji nie uwzględniły w swych wyrokach stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1994 r. (sygn. akt I CRN 70/94). Stanowisko to miało charakter prejudycjalny dla rozstrzygnięć podejmowanych przez sądy obu instancji. Odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania uniemożliwiła zmianę lub uchylenie wadliwych, zdaniem skarżącej, wyroków. W ocenie skarżącej wskutek zastosowania skarżonego art. 3989 § 2 zdanie drugie k.p.c. odebrana jej została możliwość rozpatrzenia skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego. Co więcej, nie została ona nawet poinformowana, dlaczego skarga nie zostanie rozpatrzona przez Sąd Najwyższy. To, zdaniem skarżącej, narusza art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, a dokładnie zasadę jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy każdego obywatela przez właściwy organ publiczny, jakim jest sąd.
2. Skarżąca dołączyła do skargi wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Okręgowego, Wydziału XX Gospodarczego, z 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydziału VI Cywilnego z 16 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04) wskazując, że egzekucja zasądzonej kwoty spowoduje upadłość prowadzonego przez skarżącą przedsiębiorstwa.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Trybunał Konstytucyjny pragnie na wstępie zauważyć, że z uzasadnienia skargi konstytucyjnej wynika, że skarżąca kwestionuje art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej k.p.c.) w zakresie, w jakim dotyczy on braku pisemnego uzasadnienia postanowienia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy (s. 4 skargi). Zarzuty niekonstytucyjności zawarte w skardze dotyczą więc tylko zdania drugiego skarżonego przepisu. Toteż ocenie konstytucyjności należy poddać art. 3989 § 2 zdanie drugie k.p.c.
Wyrokiem z 30 maja 2007 r. (sygn. SK 68/06, Dz. U. Nr 106, poz. 731, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3989 § 2 zdanie drugie kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Niniejsza sprawa jest przedmiotowo tożsama z rozstrzygniętą wcześniej sprawą o sygn. SK 68/06. Uprzednie orzeczenie o niekonstytucyjności określonego przepisu prawnego rodzi konieczność wydania rozstrzygnięcia opartego na zasadzie ne bis in idem.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny uznał, pragmatycznie oceniając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta, że należy umorzyć postępowanie – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – ze względu na zbędność wydania orzeczenia. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie ma w niniejszej sprawie znaczenia wskazanie innych, oprócz będących już podstawą orzeczenia niekonstytucyjności, wzorców kontroli (por. postanowienie z 3 października 2001 r., sygn. SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218).
2. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o TK, postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania wyroku, decyzji albo innego orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, może zostać wydane, jeżeli wykonanie tego orzeczenia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego, lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny albo inny ważny interes skarżącego. Mając na uwadze przesłanki określone w art. 50 ust. 1 ustawy o TK oraz ratio legis tego unormowania, należy zauważyć, że postanowienie tymczasowe pozostaje zawsze w ścisłym związku z zawisłą przed Trybunałem sprawą dotyczącą kontroli zgodności określonych przepisów z Konstytucją. Co więcej, pozostaje ono w mocy do czasu zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. W związku z tym za niedopuszczalne należy uznać, wobec umorzenia niniejszego postępowania, zastosowanie art. 50 ust. 1 ustawy o TK i wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania orzeczenia.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 17 lipca 2007 r.
Sygn. akt SK 19/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz – przewodniczący
Zbigniew Cieślak – sprawozdawca
Adam Jamróz
Marek Kotlinowski
Marek Mazurkiewicz,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca 2007 r., skargi konstytucyjnej Małgorzaty Klińskiej-Thompson o zbadanie zgodności:
art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 zdanie drugie i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania orzeczenia,
2) na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym nie wstrzymywać wykonania wyroku Sądu Okręgowego Wydziału XX Gospodarczego, z dnia 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, Wydziału VI Cywilnego, z dnia 16 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04).
UZASADNIENIE
I
1. W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 3983 § 3, art. 3989 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 zdanie drugie i art. 175 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim nie gwarantują wszechstronnego rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy. Ponadto pozwalają one sędziemu, zdaniem skarżącej, na arbitralną odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej.
W wyniku wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej Małgorzaty Klińskiej-Thompson, Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 18 stycznia 2005 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze w odniesieniu do art. 3983 § 3 i art. 3989 § 1 k.p.c. Po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 29 maja 2007 r. Trybunał postanowił zażalenie na powyższe postanowienie pozostawić bez rozpoznania.
Skarga została złożona w następującym stanie faktycznym i prawnym. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00) uwzględnił powództwo WSM Żoliborz Centralny wniesione przeciwko skarżącej, uznając tym samym roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie przez skarżącą ze wskazanych obiektów do chwili przyjęcia w poczet członków spółdzielni. Apelacja skarżącej od wyroku Sądu Okręgowego została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Warszawie 6 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04). Sąd Najwyższy postanowieniem z 22 listopada 2005 r., działając na podstawie skarżonego art. 3989 § 2 k.p.c., nie dopuścił skargi kasacyjnej do rozpoznania (sygn. akt I CKS 23/05). W ocenie skarżącej, sądy pierwszej i drugiej instancji nie uwzględniły w swych wyrokach stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1994 r. (sygn. akt I CRN 70/94). Stanowisko to miało charakter prejudycjalny dla rozstrzygnięć podejmowanych przez sądy obu instancji. Odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania uniemożliwiła zmianę lub uchylenie wadliwych, zdaniem skarżącej, wyroków. W ocenie skarżącej wskutek zastosowania skarżonego art. 3989 § 2 zdanie drugie k.p.c. odebrana jej została możliwość rozpatrzenia skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego. Co więcej, nie została ona nawet poinformowana, dlaczego skarga nie zostanie rozpatrzona przez Sąd Najwyższy. To, zdaniem skarżącej, narusza art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, a dokładnie zasadę jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy każdego obywatela przez właściwy organ publiczny, jakim jest sąd.
2. Skarżąca dołączyła do skargi wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Okręgowego, Wydziału XX Gospodarczego, z 10 listopada 2003 r. (sygn. akt XX GC 27/00), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydziału VI Cywilnego z 16 lutego 2005 r. (sygn. akt VI ACa 699/04) wskazując, że egzekucja zasądzonej kwoty spowoduje upadłość prowadzonego przez skarżącą przedsiębiorstwa.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Trybunał Konstytucyjny pragnie na wstępie zauważyć, że z uzasadnienia skargi konstytucyjnej wynika, że skarżąca kwestionuje art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej k.p.c.) w zakresie, w jakim dotyczy on braku pisemnego uzasadnienia postanowienia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy (s. 4 skargi). Zarzuty niekonstytucyjności zawarte w skardze dotyczą więc tylko zdania drugiego skarżonego przepisu. Toteż ocenie konstytucyjności należy poddać art. 3989 § 2 zdanie drugie k.p.c.
Wyrokiem z 30 maja 2007 r. (sygn. SK 68/06, Dz. U. Nr 106, poz. 731, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3989 § 2 zdanie drugie kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Niniejsza sprawa jest przedmiotowo tożsama z rozstrzygniętą wcześniej sprawą o sygn. SK 68/06. Uprzednie orzeczenie o niekonstytucyjności określonego przepisu prawnego rodzi konieczność wydania rozstrzygnięcia opartego na zasadzie ne bis in idem.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny uznał, pragmatycznie oceniając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta, że należy umorzyć postępowanie – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – ze względu na zbędność wydania orzeczenia. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie ma w niniejszej sprawie znaczenia wskazanie innych, oprócz będących już podstawą orzeczenia niekonstytucyjności, wzorców kontroli (por. postanowienie z 3 października 2001 r., sygn. SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218).
2. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o TK, postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania wyroku, decyzji albo innego orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, może zostać wydane, jeżeli wykonanie tego orzeczenia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego, lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny albo inny ważny interes skarżącego. Mając na uwadze przesłanki określone w art. 50 ust. 1 ustawy o TK oraz ratio legis tego unormowania, należy zauważyć, że postanowienie tymczasowe pozostaje zawsze w ścisłym związku z zawisłą przed Trybunałem sprawą dotyczącą kontroli zgodności określonych przepisów z Konstytucją. Co więcej, pozostaje ono w mocy do czasu zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. W związku z tym za niedopuszczalne należy uznać, wobec umorzenia niniejszego postępowania, zastosowanie art. 50 ust. 1 ustawy o TK i wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania orzeczenia.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.