Pełny tekst orzeczenia

148/4/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 11 września 2007 r.
Sygn. akt Ts 16/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Jarockiego o zbadanie zgodności:
art. 138 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżący wniósł 24 stycznia 2007 r. do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 138 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zaskarżony przepis wprowadza instytucję tzw. doręczenia zastępczego pism stronie postępowania cywilnego, które polega na doręczeniu pisma sądowego dorosłemu domownikowi strony, jeżeli nie jest on przeciwnikiem adresata w sprawie i podjął się doręczenia mu pisma. Zdaniem skarżącego przepis ten zawiera domniemanie, które może być i w praktyce często jest, niezgodne ze stanem faktycznym, a powoduje, że pismo procesowe może faktycznie nigdy nie dotrzeć do strony procesu, mimo, że prawo przyjmuje prawidłowość doręczenia. Należy to uznać za naruszenie prawa do rozpoznania sprawy przez sąd.
Postanowieniem z 20 czerwca 2006 r. (sygn. akt KA.XII.NsRejZa.9327/06/409) Sąd Rejonowy w Katowicach dokonał zmiany wpisu dotyczącego osoby zastawnika w rejestrze zastawów. Skarżący, zastawca (zgodnie z treścią wpisu) wniósł skargę na czynność referendarza sądowego. Sąd Rejonowy wezwał dłużnika do wniesienia opłaty od zażalenia, doręczając zarządzenie na adres zameldowania skarżącego do rąk jego ojca. Skarżący zapewnia, że ojciec nie oddał mu korespondencji ani nawet o niej nie powiadomił. Postanowieniem z 21 września 2006 r. (sygn. akt KA.XII.NsRejZa.12401/06/972) Sąd Rejonowy w Katowicach odrzucił skargę ze względu na niewniesienie opłaty. Skarżący wniósł na to postanowienie zażalenie, po czym zarządzeniem z 5 października 2006 r. został wezwany do wniesienia opłaty. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 7 grudnia 2006 r. (sygn. akt XIX Gz 717/06) oddalił zażalenie, uznając, że uprzednie doręczenia dokonane były prawidłowo, tj., zgodnie z art. 138 k.p.c., skutkiem czego skarżący nie wniósł opłaty od skargi na czynność referendarza sądowego w wyznaczonym przez sąd terminie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone może, przy spełnieniu przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46, art. 47 i art. 48 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK) wnieść do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną. Jej przedmiotem winno być żądanie zbadania zgodności aktów normatywnych z Konstytucją. Postępowanie przed Trybunałem, uruchomione przez skarżącego, zmierza do eliminacji z systemu prawnego norm niezgodnych z Konstytucją. Skarga konstytucyjna podlega, zgodnie z art. 49 ustawy o TK wstępnemu rozpoznaniu; w postępowaniu tym Trybunał bada, czy skarga konstytucyjna spełnia wymogi formalne oraz czy nie jest ona oczywiście bezzasadna.
Dokonując wstępnej oceny niniejszej skargi konstytucyjnej w zakreślonych powyżej granicach, Trybunał stwierdza, że zachodzi druga z wymienionych przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, tj. oczywista bezzasadność. Skarżący twierdzi, że przewidziany w zaskarżonym art. 138 § 1 k.p.c. sposób doręczenia zastępczego narusza prawo do sądu, przez to, że strona postępowania sądowego może nie zapoznać się z treścią pisma procesowego i nakłada na osoby trzecie (do rąk których dokonuje się doręczenia zastępczego) prawo do decydowania o skuteczności lub nie działania stron procesowych wspólnie zamieszkałych. Nie dokonując merytorycznej oceny tego zarzutu, Trybunał zauważa, że skarżący całkowicie pominął utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące wpływu doręczenia zastępczego na skuteczność działania stron postępowania cywilnego. Przedmiotem oceny Trybunału są normy prawne o treści, w jakiej funkcjonują w obrocie prawnym. Treść ta dekodowana jest między innymi przez sądy powszechne; szczególna rola przypada zaś Sądowi Najwyższemu, którego zadaniem jest m.in. dążenie do jednolitości orzecznictwa. W zakresie, jaki stanowi przedmiot niniejszej sprawy Sąd Najwyższy uznaje, że prawidłowość doręczenia nie wyłącza wykazania, że uchybienie terminu wykonania zarządzenia nastąpiło bez winy adresata, w szczególności – z przyczyn leżących po stronie osób, do których rąk doręczenie nastąpiło zgodnie z przepisami k.p.c. Dotyczy to także doręczenia zarządzenia sądu dorosłemu domownikowi adresata, jeżeli nie doręczył on pisma adresatowi lub uniemożliwił adresatowi zapoznanie się z treścią pisma. Adresat może zatem dowodzić, że pisma nie otrzymał i o nim nie wiedział, gdyż osoba, której pismo doręczono zastępczo nie oddała mu pisma (por. postanowienia SN z: 12 stycznia 1973 r., I CZ 157/72, OSNC 1973, nr 12, poz. 215, 4 września 1970 r., I PZ 53/70, OSNC 1971, nr 6, poz. 100). Na taką linię orzeczniczą zwrócił również uwagę Sąd Okręgowy w Katowicach wskazując, że domniemanie doręczenia przesyłki sądowej w trybie art. 138 k.p.c. może być obalone, ale dowód ten obciąża stronę, która kwestionuje prawidłowość doręczenia. Jednak skarżący nie przeprowadził takiego dowodu. Trybunał nie jest władny oceniać okoliczności faktycznych, które legły u podstaw postanowienia Sądu Okręgowego; stwierdza natomiast, że argumentacja i interpretacja dokonana przez skarżącego stoi w rażącej sprzeczności zarówno z orzecznictwem Sądu Najwyższego, jak i stanowiskiem przedstawionym w uzasadnieniu Sądu Okręgowego. W tym świetle skargę konstytucyjną należy ocenić jako oczywiście bezzasadną.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.