Pełny tekst orzeczenia

289/6/B/2007



POSTANOWIENIE

z dnia 13 czerwca 2007 r.


Sygn. akt Ts 36/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janusza Biziuka, w sprawie zgodności:

1) art. 44 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 41 ust. 4, art. 45 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 17 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 41 ust. 4, art. 45 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 15 lutego 2007 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 44 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, ze zm.; dalej: ozp) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 41 ust. 4, art. 45 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Konstytucji, oraz niezgodności art. 17 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 41 ust. 4, art. 45 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 31 sierpnia 2006 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku – V Wydział Rodzinny i Nieletnich (sygn. akt V RNs 291/06) oddalił wniosek skarżącego o ustanowienie kuratora w celu prowadzenia spraw i opieki nad majątkiem w trakcie trwania internowania, związanego ze stosowaniem wobec skarżącego środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Postanowieniem z 24 października 2006 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy (sygn. akt II Ca 595/06) umorzył postępowanie wywołane wniesieniem apelacji, w związku z samowolnym opuszczeniem szpitala psychiatrycznego i faktycznym zakończeniem pobytu w nim skarżącego.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżone przepisy prowadzą do ograniczenia możliwości skutecznego uruchomienia procedury zmierzającej do ustanowienia kuratora do prowadzenia spraw majątkowych dla osoby, wobec której stosowany jest środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Ustanowienie takiego kuratora dopuszczalne jest, zgodnie z przepisem art. 44 ust. 1 i 2 ozp, przez sąd opiekuńczy w toku leczenia psychiatrycznego. Tymczasem postępowanie związane z internacją osoby, wobec której orzeczono środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym nie daje takich uprawnień. Przepis art. 17 § 1 pkt 2 k.k.w. przewiduje jedynie możliwość wystąpienia do właściwego miejscowo organu gminy w celu zawiadomienia o potrzebie przedsięwzięcia niezbędnych czynności do ochrony mienia lub mieszkania skazanego. Zdaniem skarżącego prowadzi to do odmiennego traktowania osób znajdujących się w takiej samej sytuacji, naruszając zasadę sprawiedliwości, o której mowa w art. 2 Konstytucji, oraz wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę równości. Zaskarżone przepisy naruszają także przepis art. 41 ust. 4 Konstytucji, gdyż nie gwarantują skarżącemu humanitarnego traktowania, a ponadto uniemożliwiając wszczęcie postępowania w celu ustanowienia kuratora, niezgodne są z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ponadto zdaniem skarżącego, brak możliwości ustanowienia kuratora oznacza ograniczenie jego prawa do pracy, a tym samym zaskarżone przepisy niezgodne są z art. 65 ust. 1 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego praw konstytucyjnych.

W sprawie skarżącego postanowieniem z 24 października 2006 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy umorzył postępowanie. Podstawową przesłanką orzeczenia nie była treść wskazanych przez skarżącego przepisów lecz fakt samowolnego opuszczenia przez niego szpitala psychiatrycznego i tym samym faktyczne zakończenie pobytu w nim skarżącego. Zauważyć należy ponadto, że w innym postępowaniu, o którym mowa w skardze konstytucyjnej, prowadzonym w sprawie skarżącego Sąd Okręgowy w Białymstoku – IV Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych postanowieniem z 14 listopada 2006 r. (sygn. akt IV Kzw 345/06) umorzył postępowanie wykonawcze w przedmiocie udzielenia przerwy w internacji oraz ustanowienia kuratora. Jak wskazał w uzasadnieniu Sąd Okręgowy w Białymstoku, podstawową przesłanką wydanego orzeczenia był fakt uchylenia przez sąd karny internacji skarżącego, a tym samym bezprzedmiotowość orzekania.

Przypomnieć należy, że obowiązek właściwego uzasadnienia przez skarżącego zarzutu niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów stanowi konsekwencję nałożonego na niego przez ustawodawcę ciężaru dowodu, przedstawiana zaś argumentacja winna doprowadzić do obalenia przyjętego w systemie prawnym domniemania konstytucyjności i legalności przepisów prawa. Podkreślenia wymaga w tym miejscu również treść art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym Trybunał orzekając, jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Konsekwencją tej zasady jest niemożność zarówno samodzielnego określania przez Trybunał Konstytucyjny przedmiotu kontroli, jak i zastąpienia skarżącego w obowiązku określenia i wykazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przez kwestionowane w skardze przepisy.

W świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego sprawy nie budzi wątpliwości, że niedopuszczalność rozpoznania skargi konstytucyjnej wynika z braku realizacji podstawowej przesłanki dopuszczalności postępowania w trybie skargi konstytucyjnej, tj. wykazania naruszenia przysługujących skarżącemu praw i wolności. Ostateczne orzeczenie o prawach skarżącego, w którym sąd umorzył postępowanie w przedmiocie wyznaczenia kuratora, związane było z samowolnym opuszczeniem szpitala psychiatrycznego, a tym samym ustaniem przesłanek określonych we wniosku o ustanowienie kuratora. Orzeczenie sądu stanowiło w konsekwencji jedynie formalne rozstrzygnięcie o niedopuszczalności orzekania, nie odnosiło się też w żaden sposób do wskazanych w skardze praw i wolności. Skarżący opuszczając samowolnie zakład psychiatryczny, doprowadził do powstania sytuacji, w której nie ma już potrzeby wyznaczenia kuratora dla prowadzenia jego spraw, a tym samym nie można wykazać, by jego prawa konstytucyjne mogły doznać w tym zakresie ograniczenia. Tym samym, nie sposób uznać, by doszło do naruszenia owych praw i wolności, związanych z wyznaczeniem osobie umieszczonej w zakładzie psychiatrycznym kuratora, skoro skarżący opuszczając zakład karny, zdezaktualizował potrzebę posiadania kuratora.



W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.